رسانه‌های اسرائیل این روزها از کشف یک پادگان ایرانی با قدمت ۲۵۰۰ سال در شمال اسرائیل خبر می‌دهند که به احتمال زیاد در لشکرکشی موفقیت‌آمیز کمبوجیه هخامنشی برای تسخیر مصر نقش بازی کرده است. این لشکرکشی در سال ۵۲۵ پیش از میلاد انجام شد و به فتح مصر به‌دست ایرانیان انجامید.
به نوشته روزنامه هاآرتص و دیگر منابع، احتمالاً دیگر شاهنشاهان هخامنشی نیز در ادامه کشورگشایی‌های خود از این پادگان استفاده کرده‌اند.
به گزارش هاآرتص، کشف اردوگاه نظامی دوران هخامنشی در منطقه تل کیسان، تپه‌ای به ارتفاع ۲۸ متر از سطح دریای مدیترانه در نزدیکی شهر عكّا و در دشت عکا، که شمال اسرائیل امروزی است، قرار گرفته‌است.
دیوید شلون، از مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو، با همکاری تیمی از دانشگاه اسرائیلی بن گوریون به سرپرستی گونار لهمان، کاوش‌های تل کیسان را هدایت می‌کنند. پروفسور لهمان تأیید می‌کند که کمبوجیه و نیروهایش برای حمله به مصر در این محل مستقر شدند و تل کیسان احتمالاً یکی از چند محل تجمع نیروهای ایرانی در تدارک حمله به مصر بود.
به گفته لیمن، مصری‌ها که از سال ۶۳۷ تا ۶۰۵ پیش از میلاد بر این منطقه نیز حاکم بودند، حکمروایی خود را از جمله از طریق سه منطقه تل کیسان، آخزیو و تل کابری هدایت می‌کردند. کمبوجیه ابتدا بر تل کیسان مسلط شد.
به‌نوشته هاآرتص، در دو دور کاوش‌های باستان‌شناسی در تل کیسان، در سال ۲۰۱۶ و در ۲۰۱۸، افزون بر آثار دوران شاهنشاهی ایران در قرن‌های پنجم و چهارم پیش از میلاد، آثاری از آخرین دوران آهن در هفت قرن پیش از میلاد و نیز آثار دوران بعد از آن، بدست آمده که هنوز مطالعه بیشتر کارشناسان را می‌طلبد.
کمبوجیه دوم، به مانند پدرش، کوروش بزرگ هخامنشی، که گسترش امپراتوری‌اش از ۵۸۰ سال پیش از میلاد مسیح، مرهون از میان رفتن امپراتوری‌های پیشینی چون ماد، لیدی و کلدانی (یا نوبابلی‌ها) بود، در کارزار پیگیری رؤیای پدر و توسعه قلمرو شاهنشاهی نوین آن روزگاران، وارد کارزار با فراعنه نیل شد.
کمبوجیه دوم مدت‌ها تا بعد از بدست گرفتن میراث پدر در تدارک مقدمات لشکرکشی به سرزمین فراعنه بود؛ بر پایه گفته تاریخ‌نگاران، او در سال ۵۲۵ پیش از میلاد، به احتمال زیاد با انتخاب محلی در ساحل مدیترانه و زدن خیمه نیروهایش در آن، به سوی نبرد با مصری‌ها رفت.
نبرد کمبوجیه اما کوتاه بود و سپاهیانش با موفقیت از صحرای سینا عبور کرده و مصر را به سرزمین‌های وسیع امپراتوری نیرومند ایران افزودند.
نبرد کمبوجیه و سپاهیانش برای گذر از بیابان‌های خشک و بی آب در سال ۵۲۵ پیش از میلاد همان رزم پلوسیوم است که هرودت مورخ نیز آن را تا پیروزی برق‌آسای کمبوجیه در شرق نیل بر فرعون پسامتیخ سوم شرح داده و نوشته که او نخستین پادشاه سرزمین پارس بود که «هم مصر و هم دریا را فتح کرد».
بعد از نبرد پیروز پلوسیوم، مصر یکی از ساتراپی‌های ایران، و کمبوجیه پادشاه مصرِ علیا و مصرِ سفلی و نامش در تواریخ به عنوان سرسلسله دودمان ۲۷ مصر ثبت شد.
او بعد از مصر برای گسترش شاهنشاهی ایران به سوی لیبی و کارتاژ لشگرکشی کرد و احتمالاً در سال ۵۲۲ پیش از میلاد درگذشت. اما اردشیر دوم، دهمین پادشاه و اردشیر سوم، یازدهمین پادشاه هخامنشی نیز با مصری‌ها جنگیدند.
افزون بر هرودت، دو مورخ دیگر نیز در نوشته‌های خود به استقرار پادشاهان هخامنشی در تدارکات جنگی آنها با مصری‌ها در عکا اشاره دارند؛ یکی از آنها دیودوروس سیکولوس یا دیودوروس سیسیلی، مورخ یونانی است که هم به استقرار سپاه کمبوجیه در عکا در سال ۵۲۰ پیش از میلاد و هم به تدارکات رزمی اردشیر دوم در سال ۳۷۴ پیش از میلاد با هدف گسترش تسلط ایران اشاره دارد.
همچنین فیلسوف و جغرافی‌دان یونانی، استرابو، در رساله جغرافیای پرآوازه خود در شرح نبرد نیروهای شاهنشاهی پارس با مصری‌ها به استقرار نیروهای ایرانی در عکا اشاره می‌کند.
در کاوش‌های باستان‌شناسی اخیر در دشت تل کیسان بقایای بنایی بدست آمده که قدمت آن به قرن هفتم پیش از میلاد می‌رسد و احتمالاً عمارتی در دودمان بیست و ششم فراعنه مصر بوده که اتاق‌های متعددش برای انبار و توزیع آذوقه میان نیروهای حکومتی کاربرد داشته یا خود بنا به اصطلاح امروزی یک ساختمان حکومتی بوده‌است.
تل کیسان، محل پادگان ایرانی:
کوزه‌ها و ظروف پخت‌وپز سرامیکی به سبک یونان شرقی و فنیقی که در دوران چیرگی ایرانیان بر منطقه کاربرد داشت، و نیز سبدهایی شبیه آنچه در سده هفتم پیش از میلاد کاربرد داشت، در این محل بدست آمده‌است.
ظروف این احتمال را تقویت می‌کند که در دهه‌هایی که مصر از زیر سلطه هخامنشی بدر آمده بود، جنگجویان یونانی که در خدمت مصری‌ها بودند، در نبرد مصریان با اردشیر دوم، بر سر تسلط بر این بنا رقابت می‌کردند.
مورخ یونانی دیودوروس سیکولوس در شرح نبرد سپاهیان پارس در زمان اردشیر دوم، از ۲۰۰ هزار رزمنده ایران با فرماندهی فرناباذ (به تلفظ یونانی: پارنابزوس) و حدود ۲۰ هزار جنگجوی یونانی زیر فرماندهی اپیکراتس سپهسالار اهل آتن، حضور ۲۰۰ کشتی و تدارکات غذایی زیاد سخن می‌گوید.
اردشیر دوم ظاهراً بخاطر هم‌پیمانی مصر با شورشی‌های آسیای کوچک و قبرسی‌ها و تلاش آنها در مستحکم کردن ممفیس، پایتخت مصر، و همچنین بخاطر آهنگ کند حرکت سپاهیانش با وجود نبرد سخت فرناباذ و برخی موفقیت‌ها، ناچار به بازگرداندن نیروها به پارس شد ولی پسرش، اردشیر سوم کشورگشایی نیاکان را ادامه داد تا مصری‌ها را که از قلمروی شاهنشاهی هخامنشی گسسته بودند، به فرمانبرداری وادار کند.
اردشیر سوم، کمتر از ۲۰۰ سال بعد از کمبوجیه، وارد این کارزار شده بود که با فتح دره نیل، دودمان ۳۱ مصر را نیز بنیان نهاد.
مجموعه نوشته‌های هرودت، دیودوروس و استرابو نشان می‌دهد که در حملات کمبوجیه، اردشیر دوم و اردشیر سوم به مصر، آنها از نقاطی مانند تل الفخار (یا همان عکا)، تل کیسان، تل کوردانا (یا با نام دیگرش تل آفک) و تل ابوحوام (یا حیفای امروزی) برای استقرار نظامیان خود استفاده کردند.
استحکامات ایرانی تل کیسان بعدها در کارزار اسکندر مقدونی علیه هخامنشیان به‌شدت آسیب دید.
