خبرگزاری مهر روز یکشنبه ۱۸ تیر، گزارش داد که اداره زمین‌شناسی فارس بررسی‌هایی را در دشت مرودشت درباره فرونشست زمین آغاز کرده که یکی از محدوده‌های این مطالعات، زمین‌های اطراف تخت جمشید است.
رسانه ها پیشتر گزارش داده بودند که برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی باعث ایجاد فروچاله‌های عظیمی در بسیاری از مناطق خشک و کم بارش ایران شده است که در میان این نقاط، استان فارس در معرض آسیب‌های باستان‌شناسی نیز قرار دارد.
بر اساس این گزارش‌ها، اصرار در برداشت آب و کشت محصولاتی که نسبت به سایر محصولات به آب بیشتری نیاز دارد ، استان فارس را به گفته محققان به رده های بالای جدول جهانی فرونشست زمین رسانده است. در این میان داراب، فسا، نی ریز، مرودشت و استهبان از جمله شهرستان‌هایی هستند که پدیده فرونشست در آن‌ها بسیار نگران کننده شده و باید مطالعات دقیقی در موردشان انجام شود.
طی این مدت، متوسط فرونشست زمین در برخی از دشت‌های فارس به ۳۰ سانتی متر رسیده است. در برخی از این مناطق از جمله استهبان و مرودشت شکستگی‌های زیرزمینی ایجاد شده که به صورت تونل‌های گسیخته بوده و نگران کننده است.
در گزارش خبرگزاری مهر تاکید شده که وضعیت این فرونشست‌ها در دشت مرودشت نگران کننده است به گونه‌ای که فرونشست در پارک جنگلی نزدیک تخت جمشید نیز دیده شده است.
طهمورث یوسفی، مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب ایران، گفته که در سال‌های اخیر نشست زمین همراه با افت سطح آب‌های زیرزمینی در خیلی از آبخوان‌های ایران اتفاق افتاده است که دشت‌های استان فارس، خراسان، تهران، قزوین و کرمان در راس بالای رخداد این پدیده قرار دارند و متوسط نرخ‌های فرونشست تا ۳۰ سانتی متر در سال را نشان داده‌اند.
پیش از این نیز اعلام شده بود در زمین‌های اطراف تخت جمشید بیش از ۱۰ برابر حد مجاز چاه حفر شده و تَرک‌خوردگی‌های زمین به فاصله ۲۰۰ متری تخت جمشید رسیده است.
به گزارش روز ۱۰ مرداد سال گذشته خبرگزاری ایسنا، کوروش محمدخانی، عضو شورای فنی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، در این زمینه گفته بود: «فروچاله‌هایی که در پی حفر این چاه‌ها به‌وجود می‌آید می‌توانند در آینده‌ای نزدیک برای مجموعه جهانی تخت جمشید، نقش رستم و برخی روستاهای مجاور این یادمان‌های تاریخی آسیب‌های غیرقابل جبرانی به همراه داشته باشند».
به گفته این باستان‌شناس، «در حال حاضر بیشترین تَرَک‌ها در مقابل چادرهای شاهی مجموعه پردیس تخت جمشید در فاصلهٔ ۲۰۰ متری تختگاه تخت جمشید به سمت غرب وجود دارند».
این عضو شورای فنی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به «آغاز شکستگی لایه‌های زمین در این منطقه از حدود هفت سال پیش» توضیح داد که «نخست یک شکستگی یک متری در دل زمین ایجاد شد که پس از بررسی‌های زیاد در طول چند سال، شورای فنی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اعلام کرد که اجازه حفر چاه در زمین‌های اطراف تخت جمشید داده نمی‌شود».
کوروش محمدخانی افزود که «پس از پایان بررسی‌ها از اوایل سال ۹۳ قطعی شد که دیگر اجازهٔ حفر چاه در زمین‌های اطراف تخت جمشید و به خصوص در اطراف دشت مرودشت صادر نشود، اما متأسفانه در حال حاضر این مجوز ازسوی سازمان آب استان استان صادر می‌شود».
او با اشاره به وجود حدود ۳۵۰۰ حلقه چاه در این منطقه اضافه کرد: «این در حالی است که فقط ۲۰۰ تا ۳۰۰ حلقه چاه مجوز دارند».
استان فارس و معضل فرونشست زمین
پیشتر برخی گزارش ها حاکی از آن بوده است که استان فارس به دلیل رشد ۱۲ برابری تخلیه آب‌های زیرزمینی در ۵۰ سال گذشته به نقطه‌ای رسیده که زمین برخی از نقاط آن،«سالانه ۵۶ سانتیمتر فرومی‌رود».
روزنامه ایران در شماره دهم مرداد ۱۳۹۵ نوشت که «استان فارس به مدت دوسال رکورددار بیشترین میزان فرونشست زمین نه فقط در ایران بلکه در جهان بوده است و به گفته معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور در حال حاضر ۷۰ درصد از دشت‌های فارس در معرض فرونشست است».
شیرین ابوالقاسمی، مدیر طرح بین‌المللی حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی، با اشاره به نابودی همه ۱۶ دریاچه استان فارس، در گفت‌وگو با روزنامه ایران گفته بود: « جنگل اگر بسوزد یا تالاب اگر خشک شود شاید بتوان امید داشت که روزی این‌ها احیا شوند اما فروچاله‌ها و نشست زمین دیگر قابل جبران نیست».
محمدعلی نجفی، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران، در آذرماه ۹۲ هشدار داده بود که بخشی از نشانه‌های تاریخ و تمدن ایران در معرض تخریب و تعدی قرار دارد.
مهم‌ترین اماکن تاریخی ایران طی سال‌های اخیر دچار آسیب‌هایی جدی شده‌اند که در اثر عوامل طبیعی یا دستبردها رخ داده است، از جمله گسترش ترک‌ها در سنگ‌ها و ستون‌های مجموعه تخت جمشید که قدمتی حدود ۲۵۰۰ سال دارد و از شهرتی جهانی برخوردار است.
