- گفته می‌شود از مهرماه امسال، سهم آب کشاورزی در کشور کم می‌شود.
- پنج قلاده شیر در یک سیرک در آذربایجان شرقی تلف شدند و مسئولان می‌گویند در حال بررسی پرونده این سیرک هستند تا ببینند آیا کوتاهی صورت گرفته است؟
این دو موضوع مجله محیط زیست رادیو فرداست:
از ابتدای مهر ماه ۹۳، سهم آب کشاورزی در ایران تقریبا نصف می‌شود. بر این اساس، سهمیه آب کشاورزی از حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب به ۵۰ میلیارد متر مکعب کاهش پیدا می‌کند. کاری که برخی از کارشناسان معتقدند دیگر انتخابی نیست و مسئولان مجبورند به دلیل آبی که دیگر وجود ندارد، دست از مقاومت دست‌کم ۲۰ ساله‌شان برداشته و آبیاری در بخش کشاورزی را محدود کنند.
خودکفایی در بخش کشاورزی یکی از سیاست‌های دولت از زمان جنگ ایران و عراق بوده و دولت همیشه بر آن پافشاری داشته اما کاهش بهره‌وری در این بخش و کاهش صادرات محصولات کشاورزی و افزایش واردات گندم مفهوم این خودکفایی را کمی مخدوش کرده. حالا محمدحسین شریعتمدار، مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید، نباید مسئله خودکفایی به قیمت نابود کردن منابع کشور تمام شود.
پیتر گلیک، عضو آکادمی ملی علوم آمریکا، نویسنده و پژوهشگر در زمینه محیط زیست و متخصص در زمینه مدیریت آب به برنامه محیط زیست رادیو فردا می‌گوید:
«بخش زیادی از آبی که در دنیا مصرف می‌شود مثل ایران و آمریکا با بهره‌وری درست همراه نیست. ما می‌توانیم با مقدار کمتری آب، محصولات کشاورزی را تولید کنیم؛ با تکنولوژی هوشمند و برنامه‌ریزی بهتر برای آبیاری در موقعیت‌هایی که واقعا ضروری است. همینطور در مصرف آب خانگی و صنعتی می‌توانیم هر کاری که می‌خواهیم بکنیم؛ می‌توانیم هرچه می‌خواهیم در خانه بشوییم و کارخانه‌ها را به راحتی اداره کنیم، با میزان مصرف بسیار کمتر از میزان آبی که امروز مصرف می‌کنیم و البته با بهره‌وری بیشتر در مصرف آب.»
پژوهشگران می‌گویند فقط ۱۵درصد از مساحت ایران قابل کشت است اما ۹۲ درصد از آب به تنهایی در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، رضا مکنون که از لزوم اصلاح الگوی کاشت در ایران گفته و تاکید کرده، بیش از ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال، که تقریبا ۵۰ برابر حجم سد کرج است، از آب‌های زیرزمینی برداشت اضافه می‌شود. برای همین به گفته او باید الگوهای کشت تغییر پیدا کند و به سمت تولید محصولات کم آب‌بر برویم.
پیتر گلیک که مقاله‌های فراوانی در زمینه مدیریت منابع آب، محیط زیست و انرژی منتشر کرده، می‌گوید وضعیت فعلی خشکسالی در ایران، شبیه غرب آمریکاست. کالیفرنیا هم خشکسالی عمیق و شدیدی را تجربه می‌کند که نه تنها بخش کشاورزی را تهدید و محدود کرده بلکه وضعیت آب شرب یا آشامیدنی را هم به خطر انداخته:
«در ایران که کشوری بسیار خشک است، کارهای زیربنایی زیادی در حوزه آب انجام شده و سدهای فراوانی هم ساخته شده. اما برای جامعه محلی و اکوسیستم منطقه سودی ندارد و منابع آب به شکل غیرمعمول استفاده می‌شود. همین شرایط را در غرب آمریکا، در ایالت بسیار خشک کالیفرنیا داریم. ما هم در این ایالت، زیرساخت‌های فراوانی در زمینه آب ساخته‌ایم و آب فراوانی هم پشت سدها ذخیره کرده‌ایم، اما از این آب به شکل پایدار و پایایی استفاده نمی‌شود. در حال حاضر، هم ایران و هم ایالت کالیفرنیا در یک موقعیت به شدت خشک قرار گرفته‌اند و با بحران آب و خشکسالی دست به گریبانند که برای اقتصاد منطقه‌ای و محلی هم مشکل‌ساز خواهد بود. اتفاقا این یک موقعیت مناسب است که یک‌بار دیگر درباره روش مصرف آب با دقت بیشتر فکر کنیم تا با بهره‌وری بالاتر، هم اقتصاد و هم محیط زیست را حفظ کنیم.»
کمبود آب و چیزی که مسئولان بحران آب می‌خوانند، باعث اعلام وضعیت قرمز در برخی از شهرهای ایران شده. برخی از طرفداران محط زیست، این تصمیم دولت را برای کاهش سهم آب کشاورزی تصمیم درستی می‌دانند که ممکن است باعث شکل‌گیری چالش‌های بزرگ در زمینه اقتصاد و جامعه ایران شود، تصمیمی که با وجود تلخی‌اش، به دلیل نبود آب، چاره‌ای برای پذیرفتنش از سوی کشاورزان وجود ندارد.
مرگ خانوادگی پنج شیر در یک سیرک
پنج قلاده شیر در سیرکی به نام «پرشین» تلف شدند؛ مرگی خانوادگی با شیر مادری که در شهرستان بوکان در آذربایجان غربی نیاز به سزارین پیدا می‌کند. خبرگزاری ایسنا گزارش داده، روز سه‌شنبه ۸ شهریور، دامپزشک برای کمک به زایمان یک شیر ماده به محل سیرک رفته اما به دنیا آمدن سه توله با مشکلاتی روبه رو می‌شود و هر سه مرده متولد می‌شوند. مادر بعد از این زایمان سخت می‌میرد و پدر یا شیر نر هم به دلیل چیزی که سکته اعلام شده، بعد از اعضای خانواده‌اش می‌میرد.
این دو شیر بالغ یعنی چارلی و سالی، خواهر و برادر بودند که به گفته مسئولان به دلیل شرایط نادرست نگهداری، جفتگیری کرده‌اند. این بارداری را درون‌زایی خانوادگی خوانده‌اند که به دلیل مشکلات مربوط به نقص ژنتیکی در توله‌ها، در دستورالعمل تازه مرتبط با سیرک‌ها، ممنوع است.
امیرحسین داداشی، رئیس اداره ساماندهی و هماهنگی امور مناطق سازمان محیط زیست به خبرگزاری ایسنا گفته در صورتی برای مدیر این سیرک پرونده قضایی تشکیل می‌شود که گزارش کارشناسی نشان‌دهنده تعلل او در این حادثه باشد.
سیرک پرشین که در شهرهای دیگر هم نمایش می‌دهد، در کنار این شیرها، یک خرس و میمون هم دارد.
ایمان معماریان، دامپزشک در کلینیک حیات وحش پردیسان در تهران که حیوانات آسیب‌دیده را مداوا می‌کند، معتقد است حیوان‌آزاری در سیرک‌ها در ایران امر متداولی است که فقط تعدادی از آنها رسانه‌ای می‌شوند:
«سیرک‌ها در ایران، شاید اجازه و توان انجام بسیاری از کارهای متداول سیرک‌های جهانی را ندارند؛ مثلا نمی‌توانند از آکروبات زن استفاده کنند. برای همین جذابیت کار را از دید خودشان با آژار و اذیت حیوانات و سوء‌استفاده از حیات وحش بالا می‌برند.»
خبر مرگ این شیرها، یک روز پس از انتشار خبر پلمب شدن «سیرک جنجالی قهرمانی شیراز» در کرج، اعلام شد. سیرکی که عکس‌هایش از نگهداری ۳۰ قلاده شیر آفریقایی در قفسی کوچک، روی همدیگر و بدون رعایت بهداشت، باعث واکنش سازمان‌های غیردولتی و فعال در زمینه حقوق حیوانات شده بود و در اردیبهشت‌ماه ۹۳ خواستار برخورد مراجع قانونی با مسئله «حیوان‌آزاری» در کشور شدند.
در ماه‌های گذشته انتشار گزارش‌هایی درباره وضعیت نگهداری نامناسب حیوانات در برخی سیرک‌ها بازتاب وسیعی در شبکه‌های اجتماعی ایران داشته است.
هفته گذشته، یک خرس قهوهای که در یک سیرک کوچک محلی از او به عنوان مکمل هیجان برنامه موتورسواری در استان اصفهان استفاده می‌شد و به دلیل شرایط بد نگهداری عصبی و بیمار شده بود، از سیرک گرفته و برای بهبود وضعیت به مرکز بازپروری پردیسان تهران منتقل شد.
همینطور یک شیر ماده با بیماری‌های پوستی و دندان‌های کشیده در یک قفس کوچک و تنگ با خرسی که لابه‌لای ادرارش شب را روز می‌کرد و میمونی با شرایط نگهداری غیراستاندارد از یک سیرک در تبریز گرفته شدند. اینها فقط مواردی هستند که عکس و فیلم‌هایشان به فضاهای اجتماعی می‌رسد و فعالان حقوق حیوانات از مسئولان مصرانه رسیدگی می‌‌خواهند.
ژیلا پورایرانی، فعال حقوق حیوانات و مدیر پناهگاه حیوانات در تبریز که یکی از مخالفان فعالیت سیرک‌ها با سرگرم‌کردن مردم توسط حیوانات است، معتقد است، بخش زیادی از این حیوان‌آزاری به فرهنگ کسانی برمی‌گردد که حیوان را در اختیار دارند و برای جانش به گفته او ارزشی قایل نیستند:
«طرز برخورد آدم‌ها با حیوانان به فرهنگ و نگاه‌شان نسبت به جانواران برمی‌گردد. متاسفانه این افراد در سیرک‌ها اصلا فکر نمی‌کنند که حیوان را آزار می‌دهند، چون بیشتر به جنبه مالی و مادی موضوع فکر می‌کنند.»
افشین کرمی، معاون اداره کل حفاظت و مدیریت شکار سازمان محیط زیست ایران، اردیبهشت‌ماه ۹۳ اعلام کرده بود که ظرف پنج سال آینده فعالیت تمام سیرک‌ها در کشور متوقف خواهد شد.
