چهار کشور کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین روز پنجشنبه اعلام کردند که با اتمام مهلت جمهوری اسلامی برای پاسخگویی و حل اختلاف با کشورهای متضرر در سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه پاسداران، پرونده ایران را به دیوان بین‌المللی دادگستری می‌برند.
گروه بین‌المللی هماهنگی و واکنش برای قربانیان پرواز پی‌اس۷۵۲ با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که به نمایندگی از این چهار کشور، «در اسرع وقت» پرونده سرنگونی این هواپیما را به دیوان بین‌المللی دادگستری خواهد فرستاد.
دیوان بین‌المللی دادگستری که گاهی از آن به عنوان «دادگاه لاهه» یاد می‌شود، نهاد قضایی اصلی سازمان ملل متحد است که دفتر مرکزی آن در شهر لاهه هلند است.
یک هواپیمای مسافربری اوکراینی به شماره پرواز پی‌اس۷۵۲ بامداد ۱۸ دی ۱۳۹۸ دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه بین‌المللی تهران، با شلیک دست‌کم دو موشک سپاه پاسداران سرنگون شد.
در جریان این حمله، تمامی ۱۷۶ سرنشین و خدمه هواپیما که شهروندانی از کشورهای کانادا، سوئد، اوکراین و بریتانیا نیز بودند، کشته شدند.
پیشتر انجمن خانواده‌های جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ در فروردین امسال از این چهار کشور خواسته بود که ضمن «ثبت رسمی شکایت از جمهوری اسلامی در دیوان بین‌المللی دادگستری»، از شکایت انجمن خانواده‌ها در دیوان بین‌المللی کیفری نیز حمایت کنند.
با وجود این‌که صدور آرای دیوان بین‌المللی دادگستری سال‌ها زمان می‌برد اما آرای این دادگاه قطعی و قانونی محسوب می‌شود.
کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین که یک گروه هماهنگی تشکیل داده‌اند، در بیانیه اخیر خود تاکید کرده‌اند که ارجاع پرونده به دادگاه لاهه در چارچوب تلاش جمعی این کشورها برای پاسخگو کردن جمهوری اسلامی در این زمینه است.
گروه هماهنگی افزوده است: تاکنون هیچ توافقی در مورد سازماندهی داوری بین ایران و کشورهای عضو این گروه بر اساس ماده ۱۴ کنوانسیون منع اقدامات غیرقانونی علیه ایمنی هوانوردی غیرنظامی صورت نگرفته است.
وزیر خارجه کانادا روز پنجشنبه با انتشار بیانیه گروه هماهنگی در حساب توئیتر خود، نوشت: «وقت تمام شد. طبق وعده‌ای که به خانواده‌های قربانیان داده بودیم ایران را به‌دلیل سرنگونی هواپیمای پی‌اس۷۵۲ به دیوان بین‌المللی دادگستری می‌بریم.»
او افزود: «ما شفافیت، پاسخگویی و عدالتی را که خانواده‌ها سزاوار آن هستند به‌دست خواهیم آورد. مصونیت از مجازات یک گزینه نیست.»
یک روز پیش از بیانیه گروه هماهنگی، انجمن خانواده‌های قربانیان هواپیمای اوکراینی از «اتمام مهلت شش ماهه جمهوری اسلامی برای پاسخگویی و حل اختلاف با کشورهای متضرر» خبر داده بود.
این انجمن روز چهارشنبه نوشت: «انتظار می‌رود پرونده‌ی جنایت شلیک به هواپیمای مسافربری، با تلاش انجمن خانواده‌ها و اقدامِ دولت‌های کانادا، اوکراین، بریتانیا و سوئد، پس از ۲۸ ژوئن ۲۰۲۳ به دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه ارجاع شود.»
خانواده‌های قربانیان هواپیمای اوکراینی با این حال تاکید کردند: «ثبت شکایت در دیوان بین‌المللی دادگستری دستاورد بزرگی خواهد بود ولی همچنان راه درازی مانده است. ما تا رسیدن به عدالت و دستیابی به حقیقت به مبارزه ادامه می‌دهیم.»
همزمان با این تحول مهم در پرونده سرنگونی هواپیمای اوکراینی، حامد اسماعیلیون یکی از اعضای خانواده‌های قربانیان، از شکایت ایران از کانادا خبر داد.
او با اشاره به «استیصال» و تلاش جمهوری اسلامی برای «منحرف کردن افکار عمومی» در توئیتر نوشت: «در حالی‌که چهار کشور برای بردن جمهوری اسلامی به دیوان بین‌المللی دادگستری آماده می‌شوند، مشخص شد جمهوری اسلامی دو روز پیش به بهانه‌ای دیگر از کانادا به این دیوان شکایت برده است.»
آقای اسماعیلیون تاکید کرده که مقامات حکومت ایران تلاش دارند پرونده «جنایت» هواپیمای اوکراینی را «به محاق ببرند، اما زهی خیال باطل.»
