از ابتدای جنگ روسیه علیه اوکراین، نظام آموزش و پرورش روسیه دستخوش تغییرات اساسی شده و با دستور کار نظامی این کشور تطابق یافته است. موضوعات جدیدی «با هدف تقویت میهن‌پرستی» به برنامهٔ آموزشی مدارس به گونه‌ای افزوده شده که به برآورد رسانه‌های روسی، اکنون دست‌کم ۱۲ درصد کل برنامهٔ آموزشی مدارس به تبلیغات حکومتی اختصاص یافته است.
کلاس‌هایی که «ارزش‌ها و جایگاه ویژهٔ روسیه» را تدریس می‌کند، مشارکت «قهرمانان جنگ» در برنامه‌های تحصیلی و اردوگاه‌های نظامی برای کودکان و نوجوانان تنها چند نمونه از کمپین بزرگی‌ست که صاحب‌نظران آن را «شستشوی مغزی نسل جوان» می‌نامند. به درخواست ولادیمیر پوتین، آموزش «برنامه‌های میهن‌پرستانه» از مهد کودک آغاز می‌شود.
«گفت‌وگوهای مهم»
چند ماه پس از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین، وزارت آموزش و پرورش روسیه دستور داد «گفت‌وگوهای مهم» به برنامهٔ درسی مدارس و هنرستان‌ها در این کشور افزوده شود. در ابتدا این کلاس به برنامهٔ آموزشی دورهٔ دبیرستان افزوده شد، از سال گذشته تدریس این درس از دبستان آغاز شد و از ماه جاری میلادی «گفت‌وگوهای مهم» در مهد کودک تدریس می‌شود.
در اوایل ماه جاری میلادی، ولادیمیر پوتین که احتمالاً در روز تولد خود ویدئوهایی دیده بود که چگونه کودکان در کودکستان‌های متعدد در سراسر روسیه به گونه‌ای صف کشیده‌‌اند تا کلمهٔ «پوتین» به وجود بیاید و برای رئيس‌جمهور «زندگی جاودانه» آرزو می‌کنند، ابراز امیدواری کرده بود که «تربیت میهن‌پرستانه» از مهد کودک آغاز شود.
خبرنگاران مستقل برآورد کرده‌اند که تنها در یک هفتهٔ گذشته، بیش از ۱۰۰ گزارش دربارهٔ تدریس «گفت‌وگوهای ویژه» در صفحات رسمی کودکستان‌های روسی در شبکهٔ اجتماعی «وکانتاکته» منتشر شده است.
«گفت‌وگوهای مهم» در ابتدای هر هفتهٔ تحصیلی همزمان با برافراشتن پرچم روسیه و پخش سرود ملی تدریس می‌شود. مطابق دستورالعمل وزارت آموزش و پروش، مهم‌ترین موضوعات آن، تدریس «مبانی میهن‌پرستی» و «پیام‌های عملیات ویژهٔ نظامی در اوکراین» است.
افزایش «سهم پروپاگاندا» در مدارس
به برآورد نشریهٔ «آگنستوو»، در نخستین سال تحصیلی پس از افزودن «گفت‌وگوهای مهم» به برنامهٔ درسی، این کلاس ۳۶ بار برگزار شد.
اما در سال بعد بخشی از کلاس‌های دیگر نیز به آموزش «مبانی میهن‌پرستی» اختصاص یافت به گونه‌ای که شمار ساعت‌های تحصیلی ویژهٔ تدریس این موضوع به شش درصد کل برنامهٔ درسی رسید و از سال جدید تحصیلی، «مبانی میهن‌پرستی» حدود ۱۲ درصد برنامهٔ تحصیلی مدارس روسی را تشکیل می‌دهد. هرچند این موضوعات در دورهٔ دبستان و راهنمایی کمتر از دبیرستان تدریس می‌شود اما به گزارش «آگنستوو»، «از میانگین حدود ۱۱ هزار ساعت تحصیلی در مدرسه‌های روسی، بیش از ۱۳۰۰ ساعت ویژهٔ تدریس موضوعات مورد پسند کرملین است».
براساس این گزارش، «افزایش سهم پروپاگاندا در برنامه‌های تحصیلی» به این دلیل است که مطابق دستور وزارت آموزش و پرورش روسیه، «بیش از ۴۰ درصد درس تاریخ و علوم اجتماعی به آموزش مبانی سیاسی و ارزش‌های سنتی روسیه اختصاص می‌یابد و دست‌کم ۲۷۰ ساعت تحصیلی ویژهٔ توضیحات دربارهٔ ایدئولوژی مخرب غرب است».
در کتاب‌های درسی جدید که زیر نظر ولادیمیر مدینسکی، دستیار رئيس‌جمهور روسیه و یکی از مبلغان اصلی جنگ علیه اوکراین، تالیف شده، «بخش تاریخ اتحاد شوروی به گونه‌ای بازنویسی شده که ابرقدرت بودن این کشور بزرگنمایی و مشکلات آن دوره کمرنگ شود و در مورد تحولات مدرن آمده که زیر نظر ولادیمیر پوتین، روسیه رهبری کشورهای غیرغربی را برعهده دارد».
دانش‌آموزان روسیه در سال تحصیلی جدید باید درسی را هم برای آشنایی با ایران به‌عنوان «شریک راهبردی» روسیه در قالب بخشی از دروس جغرافیا و تاریخ بخوانند.
همچنین تاریخ مناطقی از اوکراین که روسیه مدعی‌ست به خاک این کشور ضمیمه شده است، در مدارس روسیه تدریس می‌شود اما به عقیدهٔ صاحب‌نظران این اطلاعات به گونه‌ای تحریف شده تا «تعلق این بخش از اوکراین به روسیه توجیه‌پذیر باشد».
همچنین در سال جدید تحصیلی، درس‌های «مبانی امنیت و دفاع روسیه»، «مبانی فرهنگ و اصول اخلاقی روسیه»، «اصول خانواده» و «تمرینات نظامی» به برنامهٔ تحصیلی مدارس افزوده شده. دانش‌آموزان کلاس‌های ۸ الی ۱۰ در اردوگاه‌های نظامی اجباری نیز شرکت می‌کنند.
مطابق این گزارش و به نقل از دستورالعمل وزارت آموزش و پرورش، «در پایان دورهٔ تحصیلی، دانش‌آموزان روس باید بدانند کشوری بهتر از روسیه در جهان وجود ندارد».
جدیدهای برنامهٔ تحصیلی: حذف «هری پاتر» و افزودن «شرایط انفجار هسته‌ای»
نشریهٔ «واژنی ایستوری» بررسی کرد چه موضوعاتی در چارچوب کلاس‌هایی تدریس شده که از سال جدید تحصیلی به برنامهٔ آموزشی مدارس روسیه افزوده شده.
براساس این گزارش، به مناسبت ۱۲۰مین سالگرد تاسیس خبرگزاری تاس «چگونگی مقابله با اخبار دروغین» بررسی و اعلام شد «رسانه‌های داخل روسیه تنها منبع اطلاعات موثق دربارهٔ روسیه و جهان است». در «اصول خانواده» بر «ضرورت عفت، ازدواج و خانواده‌های پرجمعیت» تاکید شده. در «تمرینات نظامی»، دانش‌آموزان دوران دبستان و راهنمایی «در زمان وقوع انفجار هسته‌ای و پس از آن چه باید کرد» را یاد می‌گیرند و در دبیرستان، مقابله با فعالیت‌های تروریستی و همچنین تولید، استفاده و نقش پهپادها در شرایط نظامی و غیرنظامی تدریس می‌شود. موضوعاتی که برای نخستین بار در دبستان‌های روسی تدریس شده، شامل «تحریف تاریخ و جنگ‌های رسانه‌ای با هدف کم‌اهمیت جلوه دادن جایگاه روسیه، خدمت‌گذاری به میهن و جهان چندقطبی از جمله نقش روزافزون کشورهای بریکس به رهبری روسیه و چین» است.
همچنین براساس این گزارش، از ساعت‌های تحصیلی زبان انگلیسی در مدارس روسیه کاسته شده و موضوع ادبیات جهان نیز تغییر کرده. پیش‌تر وزارت آموزش و پرورش روسیه اعلام کرده بود موضوعات مطرح شده در مدارس باید «با تغییرات اوضاع ژئوپلیتیک در جهان هماهنگ شود». با این هدف، «هری پاتر» و همچنین آثار جی‌دی سلینجر، بل کافمن و یا دایانا جانسون از برنامهٔ تحصیلی ادبیات جهان در مدارس روسی حذف شده. آثار برخی نویسنگان و شاعران روس که در زمان شوروی مخالف دولت بودند نیز حذف شده و حتی نام بردن از نویسندگانی که «مامور بیگانه» اعلام شده‌اند ممنوع است. از سوی دیگر، تدریس رمان‌های زاخار پریلپین که به‌دلیل تبلیغات جنگ تحت تحریم‌های غرب قرار گرفته به برنامهٔ تحصیلی جدید افزوده شده.
«تاثیر مخرب» برنامهٔ آموزشی جدید در روسیه
از گزارش‌ها چنین برمی‌آید که اکثر شهروندان روس از تغییرات اخیر در برنامهٔ تحصیلی فرزندان‌شان چندان خوشنود نیستند، از جمله «گفت‌وگوهای مهم» را «مهم» نمی‌دانند.
بسیاری از صاحب‌نظران نسبت به «تاثیر مخرب» برنامهٔ آموزشی جدید حکومت روسیه هشدار می‌دهند. دیما زیتزر مولف کتاب‌های متعدد دربارهٔ پرورش کودکان به نشریهٔ «رپابلیک» گفته است: «کودکان به‌دلیل تاثیرپذیری طبیعی‌شان مورد توجه ویژهٔ حکومت‌های مستبد هستند. در تاریخ اتحاد شوروی و آلمان نازی داستان‌های متعدد می‌دانیم که چگونه کودکان شتشوی مغزی می‌شدند و حتی والدین و نزدیکان‌شان نیز گاهی قربانی آن‌ها می‌شدند. روزی حکومت روسیه تغییر خواهد کرد، اما آسیبی که اکنون به جامعه و در درجه اول به کودکان وارد می‌شود، ممکن است برای چندین نسل غیرقابل جبران باشد».
