مراسم سالانه یادبود هزاران نفری که در دوره موسوم به «پاکسازی بزرگ» در زمان حکومت جوزف استالین، دیکتاتور شوروی سابق، اعدام شدند، برای دومین سال پیاپی به دلیل شیوع ویروس کرونا در روسیه به صورت آنلاین برگزار می‌شود.
مرکز یادبود دفاع از حقوق بشر مستقر در مسکو، از سال ۲۰۰۶ هر ساله مراسمی را در بنای یادبود «سولووتسکی کامِن» (سنگ سولووکی) در میدان لوبیانکا در پایتخت روسیه برگزار می‌کند؛ مکانی‌که به عنوان مقر سابق «کاگ‌ب» در اتحاد جماهیر شوروی و مقر فعلی جانشین آن، سرویس امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی)، شناخته می‌شود.
در این مراسم بستگان اعدام‌شدگان، فعالان حقوق بشر و سایر شرکت‌کنندگان به مدت ۱۲ ساعت با صدای بلند نام، سن، شغل و تاریخ اعدام برخی از هزاران قربانی پاکسازی بزرگ استالین را می‌خوانند.
با وجود این، به دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری بیماری کووید۱۹، مراسم یادبود امسال نیز مانند سال ۲۰۲۰ به صورت آنلاین برگزار می‌شود.
اعداد منتشرشده در مورد قتل‌عام و سرکوب مخالفان استالین در پاکسازی سال‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۳۸ متضاد است. بعضی از تاریخ‌نویسان از شش میلیون انسان بازداشت‌شده و دو میلیون اعدامی صحبت می‌کنند. بخش دیگری از تاریخ‌نویسان این اعداد را مبالغه‌آمیز می‌دانند.
مرکز یادبود دفاع از حقوق بشر می‌گوید که دست‌کم ۱۲ میلیون زن و مرد در دوره پاکسازی هدف آزار و تعقیب قرار گرفتند. موزه گولاگ تعداد این افراد را ۲۰ میلیون نفر اعلام کرده و تخمین می‌زند که بیش از یک میلیون نفر آن‌ها اعدام شده‌اند.
نیکلاس ورت، مورخ فرانسوی، نیز می‌نویسد طبق اسناد رسمی شوروی که در دوران نیکیتا خروشچف منتشر شده است، فقط در سال‌های ۱۹۳۷ و ۱۹۳۸، نزدیک به یک میلیون و ۵۷۵ هزار انسان دستگیر شدند. از میان آن‌ها نیز در حدود یک میلیون و ۳۴۵ هزار نفر در دادگاه‌های نمایشی محکوم و ۶۸۱ هزار و ۶۹۲ انسان یعنی بیش از نیم میلیون آن‌ها اعدام شدند.
روزنامه فرانسوی «لوموند» هم پیشتر در گزارشی به مناسبت شصت سالگی مرگ ديکتاتور، با تکيه بر کتابی از توماچ کيزنی لهستانی نوشته بود در این دوره طی مدت ۱۵ ماه، هر روز به طور متوسط هزار و ششصد نفر اعدام شدند.
به گفته مورخان، تنها در شهر مسکو، طی مدت پانزده ماه، پانصد هزار کيلوگرم (پانصد تُن) جسد سوزانده شد.
مراسم یادبود امسال در آستانه ۳۰ اکتبر (هشتم آبان) روز بزرگداشت قربانیان سرکوب‌های سیاسی در روسیه برگزار می‌شود.
