با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، اموال و املاک دولتی به خریداران واگذار شد و الیگارشها ثروت کلان خود را بهواسطه این خصوصیسازی و رانتهای ایجاد شده در اقتصاد پساکمونیستی روسیه به دست آوردند.
قبل از روی کار آمدن ولادیمیر پوتین، نیمی از اقتصاد روسیه توسط هفت الیگارش بزرگ اداره میشد. بوریس برژیوسکی معروف به پدرخوانده کرملین، صاحب صنعت اتومبیلسازی و جواهرات، ولادیمیر گوسینسکی بانکدار و پایهگذار اولین رسانه خصوصی، ولادیمیر پوتانین بانکدار، میخائیل خودروکفسکی بانکدار و مالک بزرگ در صنعت انرژی، و میخائیل فریدمن، ولادیمیر ویناگاردف و الکساندر اسمولینسکی که هر سه با بهرهمندی از رانتهای دولتی هر کدام بانکهای خود را بهراه انداختند و از این طریق در صدد تأمین منافع خود از قدرت در کرملین و تأثیرگذاری بر آن برآمدند.
این هفت الیگارش روابط نزدیکی با اعضای سابق کا.گ.ب داشتند و از رانتهای اطلاعاتی و امنیتی بهره میبردند. همه آنها عضو کُمسومُل (Komsomol) بودند که شاخه جوانان حزب کمونیست شوروی سابق بود.
پوتین الیگارشی دوران یلتسین را پالایش کرد و آنها را وادار کرد که در چارچوب منافع قدرتاش حرکت کنند. او با ایجاد قانون «فاصله برابر» (میان الیگارشها و کرملین) دخالتهای آنها را کنترل و امکاناتشان را وارد اقتصاد و بهبود سیاست خارجیاش کرد و الیگارشی وفادار به خودش را شکل داد و از ثروت آنها برای تحکیم قدرت خودکامهاش سود جست.
هدف اول پوتین بعد از به قدرت رسیدن، کنترل رسانهها و افکار عمومی و جهتدهی به آن بود. در این راه گوسینسکی پایهگذار اولین رسانه خصوصی، اولین قربانی بود. ابرشرکت رسانهای او اعلام ورشکستگی کرد و توسط شرکت گازپروم خریداری و به پروپاگاندای حکومت پوتین بدل شد.
هدف بعدی پوتین تحکیم و تمرکز قدرت مطلقه در دستان خودش بود. در نتیجه، گوسینسکی به اسپانیا گریخت، برژیوسکی مجبور به مهاجرت به لندن شد و خودروکفسکی از زندان سر در آورد.
نئوالیگارشی روس در خدمت اقتدار پوتین
محصول موج جدید خصوصیسازی پوتین-مدودیف، نئوالیگارشهایی هستند سر به راه و مطیع پوتین. کرملین برای تحکیم قدرتش در ابتدا در صدد ارائه چهره مطلوبی از فرهنگ روسیه در جهان به ویژه در آمریکا برآمد. پوتین با استفاده از الیگارشهای سر به راه، سیاست نفوذ نرم را در افکار عمومی آمریکا دنبال کرد.
برای این منظور الیگارشهای روس حامی کرملین از طریق کمکهای مالی به مؤسسات و بنیادهای هنری و فرهنگی در آمریکا اقدام به تصویرسازی مطلوب پوتین از روسیه ورزیدند.
از جمله آنها، ولادیمیر او. پوتانین، بانکدار میلیونری که حدود شش میلیون دلار به مرکز کندی در واشینگتن کمک کرد، و یا لئونید میکلسون صاحب یک بنیاد برای تقدیر از هنر معاصر روسیه، و صاحب شرکتی که بعدها تحت تحریم دولت آمریکا قرار گرفت، و یا ویکتور اف. وکسلبرگ، که از طریق کمک مالی به یک پارک تاریخی در ایالت کالیفرنیا در پی نفوذ فرهنگی روسها بود.
سالن کارنگی، موزه هنر متروپولیتن، انستیتو هنر شیکاگو، آکادمی موسیقی بروکلین و مرکز لینکلن از جمله نهادهایی بودند که هدایایی از الیگارشهای روس حامی کرملین دریافت کردند.
زیر ذرهبین آمریکا
پس از تجاوز نظامی روسیه به اوکراین، آمریکا الیگارشی حامی کرملین را هدف حمله و تحریم قرار داده است. وزارت خزانهداری آمریکا در اطلاعیهای اعلام کرده «نخبگان» نزدیک به پوتین، از نزدیکی خود به او برای غارت روسیه، ثروتمند کردن خود و رسیدن به بالاترین مناصب قدرت در روسیه با هزینه کردن از مردن این کشور، استفاده میکنند.
بنا به بر این اطلاعیه، این الیگارشها از اعضای خانواده خود برای جابهجایی داراییها و پنهان کردن ثروت عظیم خود استفاده کردهاند.
نئوالیگارشهای نزدیک به پوتین که در فهرست تحریم دولت آمریکا و کانادا قرار گرفتهاند، از جمله شامل این نامها هستند:
۱. سرگئی سرگیویچ ایوانف، مدیرعامل شرکت دولتی استخراج الماس آلروسا و یکی از اعضای هیئت مدیره بانک گازپروم، سومین مؤسسه مالی بزرگ روسیه.
پدر او سرگئی بوریسویچ ایوانف یکی از نزدیکترین متحدان پوتین است. او پیشتر رئیس دفتر اجرایی پوتین و معاون نخستوزیر و وزیر دفاع روسیه بوده است. ایوانف در کنار پوتین در کا.گ.ب خدمت کرده و بعدها به عضویت دائم شورای امنیت روسیه درآمد.
۲. آندری پاتروشف از کادر رهبری شرکت گازپرومنِفت، سومین تولیدکننده بزرگ نفت در روسیه.
پدر او نیکولای پلاتونوویچ پاتروشف، نیز همچون سرگئی بوریسویچ ایوانف در کا.گ.ب در کنار پوتین خدمت کرده و بعدها رئیس سرویس امنیت فدرال شد. پاتروشف اکنون دبیر شورای امنیت روسیه است. گفته شده که او در مسمومیت مرگبار الکساندر لیتویننکو، یک مقام سابق اطلاعاتی روسیه که به غرب فرار کرده بود، دست داشته است.
۳. ایوان ایگورویچ سچین، معاون یکی از بخشهای کمپانی بزرگ نفتی روسنِفت.
پدر او ایگور ایوانوویچ سچین، پیشتر معاون نخستوزیر روسیه بود و اکنون مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت روسنفت است.
۴. الکساندر الکساندرویچ ودیاخین، معاون اول هیئت اجرایی اسبربانک، بزرگترین مؤسسه مالی روسیه.
۵. آندری سرگئیویچ پوچکوف، مدیر عالیرتبه بانک VTB، دومین موسسه مالی بزرگ روسیه. او پیشتر رئیس باشگاه فوتبال اف سی دینامو مسکو بود.
۶. یوری آلکسیویچ سولوویف، یکی از مدیران بانک VTB و رئیس هیئت مدیره باشگاه فوتبال اف سی دینامو مسکو.
۷. گالینا اولگوونا اولیوتینا، همسر سولوویف، که پیشتر در یک طرح پاسپورت طلایی نقش داشته که به خارجیهای ثروتمند اجازه میدهد در ازای حداقل سرمایهگذاری در برخی کشورها تابعیت کسب کنند.
۸. دیمیتری اوتکین، افسر سابق نیروهای ویژهی روسیه، که گروه واگنر (پیمانکار نظامی خصوصی متهم به کمک به مسکو) را تأسیس کرده است.
۹. یوگنی پریگوژین، رئیس آژانس تحقیقات اینترنتی (IRA)، یک مزرعه آنلاین با نفوذ خارجی.
۱۰. بوریس روتنبرگ، یکی از مالکین گروه SGM، بزرگترین شرکت ساخت و ساز خطوط لوله گاز در روسیه.