دزموند توتو، اسقف اعظم و نماد مبارزه ضد آپارتاید آفریقای جنوبی، روز یکشنبه پنجم دی پس از دوره‌ای طولانی از بیماری در ۹۰ سالگی درگذشت.
سیریل رامافوسا، رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی، روز یکشنبه ضمن تأیید درگذشت این برنده جایزه صلح نوبل، او را «میهن‌پرستی بی‌همتا» لقب داد.
دزموند توتو سال ۱۹۸۶ به عنوان اسقف اعظم منصوب شد و از موقعیت خود برای جلب حمایت از تحریم‌های بین‌المللی علیه آپارتاید و بعدها برای لابی کردن برای حقوق بشر در سطح جهانی استفاده کرد.
توتو به خاطر فعالیت‌های طولانی‌مدت خود در مبارزه با حکومت اقلیت سفیدپوست در آفریقای جنوبی، در سال ۱۹۸۴ جایزه صلح نوبل را دریافت کرد و زمانی که نلسون ماندلا اولین رئیس‌جمهور سیاه‌پوست این کشور شد، دزموند توتو اصطلاح «ملت رنگین‌کمان» را برای توصیف آفریقای جنوبی ابداع و رایج کرد.
این اسقف اعظم پس از سقوط رژیم نژادپرست آپارتاید نیز به رویارویی با بی‌عدالتی‌ها ادامه داد و نلسون ماندلا را به خاطر دستمزدهای سخاوتمندانه برای وزیران دولت به چالش کشید.
دزموند توتو همچنین به شدت از فسادی که در دوره جاکوب زوما، رئیس‌جمهور سابق، در کشور رشد کرده بود، انتقاد کرد و در سال‌های اخیر، حتی کنگره ملی آفریقا - پیشتاز مبارزه با حکومت اقلیت سفیدپوست - را به دلیل انتصاب خویشاوندان مسئولان در پست‌های مختلف هدف انتقاد قرار داد.
او در سال ۱۹۹۶ بازنشسته شد تا به عنوان رئیس «کمیسیون حقیقت و آشتی» به مستندسازی پیشینه تبعیض نژادی در کشور خود بپردازد و این کمیسیون به مدت ۳۰ ماه از جنبه‌های متعدد آپارتاید سرپوش برداشت.
توتو بی‌امان وضعیت موجود را در مورد موضوعاتی مانند نژاد، همجنس‌گرایی و دکترین مذهبی به چالش کشید و با همجنس‌گراهراسی در کلیسای انگلیکن مقابله کرد.
دزموند توتو در سال ۱۹۹۷ به سرطان پروستات مبتلا شد و تحت درمان مکرر قرار گرفت. او در یکی از آخرین حضورهایش در انظار عمومی در سال جاری که با ویلچر از بیمارستان بیرون آمد تا واکسن کووید را دریافت کند، برای حاضران دست تکان می‌داد اما اظهارنظری نکرد.
دزموند توتو در شهر کوچک کلرکس‌دورپ در غرب ژوهانسبورگ، در ۷ اکتبر ۱۹۳۱، در یک خانواده کارگری به دنیا آمد و به عنوان معلم آموزش دید.
او مدتی در بریتانیا زندگی کرد و در خاطرات خود ذکر می‌کند که در انگلیس بدون نیاز واقعی به راهنمایی از پلیس‌های سفیدپوست مسیر می‌پرسید تا از زبان آن‌ها کلمه «سِر» (آقا) را خطاب به خود بشوند.
او سال‌ها از داشتن حق بیماران سالمند برای خاتمه‌دادن به عمر خود با کمک پزشک پشتیبانی کرد و در مقاله ی در واشینگتن‌پست در سال ۲۰۱۶ نیز نوشت که «من برای مرگم آماده شده‌ام و به صراحت گفته‌ام که نمی‌خواهم به هر قیمتی زنده بمانم.»
