هفتاد سال پیش در ۸ مه ۱۹۴۵ ارتش ناسیونال‌سوسیالیستی آلمان تسلیم شده و جنگ جهانی دوم به پایان رسید.
در این جنگ که از سپتامبر ۱۹۳۹ تا اوت ۱۹۴۵ به‌درازا کشید بیش از هفتاد میلیون انسان کشته شدند. شوروی سابق نسبت به سایر کشورهایی که در جنگ شرکت کردند بیشترین تلفات را داد.
شوروی جمعاً ۲۷ میلیون کشته داد که سیزده میلیون آن نظامی و چهارده میلیون غیر نظامی بودند.
برای مقایسه، در جنگ جهانی دوم جمعاً ۶٫۳ میلیون آلمانی کشته شدند که در حدود ۵٫۱ میلیون آن نظامی بودند. آلمان را با زور نظامی مجبور کردند که تسلیم شود.
امسال به مناسبت هفتادمین سالگرد کاپیتولاسیون آلمان سیاست‌مداران آلمانی از سربازان شوروی سابق برای مبارزاتشان علیه نازی‌ها قدردانی کردند.
خانم مرکل، صدر اعظم کنونی آلمان، امسال به مسکو مسافرت می‌کند، بدون اینکه ناظر رژه نظامی ارتش روسیه شود. این رژه زیر عنوان «رژه پیروزی» انجام می‌گیرد. دلیل حضور نداشتن خانم مرکل در این رژه امری بدیهی است: مناقشات جدید روسیه با غرب، بر سر مسئله اوکراین.
قرار است خانم مرکل روز دهم ماه مه در مسکو در مزار سربازان گمنام شوروی حضور یابد و همراه پوتین دسته‌گلی برای ادای احترام در خصوص مبارزه سربازان شوروی سابق علیه ناسیونال‌سوسیالیسم در آنجا بگذارد.
پیام خانم مرکل با این حرکت خود این است که با وجود تمام مسائل موجود کنونی، او مصصم است نشانه‌ای تاریخی علیه نازی‌ها برجا بگذارد.
وزیر خارجه آلمان، فرانک والتر اشتاین‌مایر، پیش از ورود خانم مرکل به مسکو، در روز هفتم ماه مه به ولدوگراد رفته و در آنجا در مراسمی که در آرامگاه سربازان شوروی برگزار می‌شود، شرکت می‌کند.
یوآخیم گاوک، رئیس جمهور آلمان، نیز در روز پنجم، ششم و هشتم مه در مراسمی که برای یادبود کشتار سربازان شوروی سابق برگزار شد، شرکت نمود و در آنجا سخنرانی کرد.
گاوک در سخنرانی خود در ششم مه ۲۰۱۵ در قلعه هولته-اشتوکن‌بروک در خصوص پایان جنگ جهانی دوم گفت: «یک جنگ سرانجام به پایان رسید، جنگی که یک قاره را ویران کرد، جنگی که در آن یهودیان اروپا به قتل رسیدند و جنگی که میلیون‌ها کشته داد.»
رئیس جمهور آلمان، یوآخیم گاوک، در سخنرانی خود پافشاری کرد که «این جنگ موقعی تمام شد که متفقین غربی و شوروی با هم آلمان را مجبور به تسلیم کردند و به این صورت آلمان را از دیکتاتوری نازی‌ها آزاد کردند.»
گاوک در روز هشتم مه در آرامگاه جنگی سربازان شوروی در شهر لبوس در استان براندنبورگ آلمان گفت: «آلمان تنهایی قادر نبود که خود را از دیکتاتوری نازی‌ها رها کند، بلکه توسط نیروی نظامی متفقین مغلوب شد». رئیس جمهور آلمان گفت: «من در مقابل رنجی که همه انسان‌هایی که در جنگ علیه هیتلر کشیدند، تعظیم می‌کنم.»
ده سال پیش، در سال ۲۰۰۵، صدر اعظم وقت آلمان، گرهارد شرودر، به دعوت ولادیمیر پوتین به مناسبت شصتمین سالگرد شکست نیروهای محور به مسکو رفت و در «رژه پیروزی» ارتش روسیه در مسکو حضور یافت. جورج دبلیو بوش و ژاک شیراک نیز در آن مراسم شرکت کردند.
شرودر اولین صدر اعظم آلمانی بود که به این مناسبت به روسیه رفت و در سخنرانی‌اش گفت: «خلق‌های ما فاجعه هولناکی را پشت سر گذاشته‌اند.»
یکی از مشهورترین تاریخ‌شناسان آلمان در هشتم مه در پارلمان آلمان سخنرانی تاریخی دیگری نمود.
پروفسور هاینریش آگوست وینکلر گفت: «اینطور نبود که اکثریت آلمانی‌ها پیروزی متفقین را در ماه مه ۱۹۴۵ به مثابه رهایی تجربه کرده‌اند. برای خیلی از آلمانی‌ها به اصطلاح فروپاشی رژیم آلمان به معنی فروپاشی ایمان آنها به رهبر بود.»
این تاریخ‌شناس تأکید نمود که این احساس با احساس بعد از جنگ خلق‌هایی که سلطه حکومت زور نازی‌ها را چشیده بودند، فرق داشت. او گفت که فقط آن آلمانی‌هایی که ماهیت جنایی حاکمیت هیتلر را قبل از جنگ هم می‌شناختند، بعد از تسلیم بدون قید و شرط آلمان، احساس رهایی می‌کردند.
این یک واقعیت تاریخی است که سال‌ها طول کشید تا اینکه جامعه و سیاست آلمان قادر شد در مورد دیکتاتوری، جنگ و آزادی صحبت کنند.
ریچارد فون وایسکر، رئیس جمهور وقت آلمان، در سخنرانی تاریخی خود در هشتم ماه مه ۱۹۸۵، که در تاریخ آلمان ثبت شد، گفت در این روز «خلق‌های متعددی پایان جنگ جهانی دوم را به خاطر می‌آورند. هر کدام از این خلق‌ها طبق سرنوشت خود احساسات گوناگونی دارند.»
وایسکر توضیح داد که مردم کشورهای مختلف در مورد پیروزی یا شکست، رهایی از بی عدالتی و حکومت بیگانه یا گذر به وابستگی‌های نوین، تجزیه، ائتلاف‌های جدید و جابه‌جا شدن عظیم مرکز قدرت، به طور گوناگونی فکر می‌کردند. وایسکر روز هشتم مه را روزی تعیین کننده در تاریخ اروپا شمرد.
او گفت: «هشت مه روز رهایی بود. این روز همه ما را از حاکمیت زور ناسیونال‌سوسیالیستی، از سیستمی که انسان‌ها را تحقیر می‌کرد، آزاد کرد.»
وایسکر در آن روز همه قربانیان ناسیونال‌سوسیالیسم را به یاد آورد. شش میلیون یهودی که در اردوگاه‌ها در سراسر اروپا کشته شدند. او از قربانیان همجنسگرا، از کولی‌ها، از کمونیست‌ها، از اعضا سندیکاها و از همه انسان‌هایی که در جنبش مقاومت علیه ناسیونال‌سوسیالیسم شرکت داشتند، نیز یاد کرد.
روزنامه تاگز اشپیگل در دوم ماه مه ۲۰۱۵ یادآوری کرد که صدر اعظم وقت آلمان، هلموت کول دو هفته قبل از وایتسکر در روز ۲۱ آوریل ۱۹۸۵ در اردوگاه برگن‌بلزن برای اولین بار از «رهایی» صحبت کرده بود و گفت: «برای آلمانی‌ها هشت مه روز رهایی است.»
این سخنان تازه‌ای بود برای جامعه آلمان.
ساعت صفر
مالته لمینگ، یکی از مشهورترین و مهم‌ترین مفسرین روزنامه تاگس اشپیگل در ۵ مه ۲۰۱۵ نوشت که این روز را «ساعت صفر» هم می‌نامند. به نظر او ولی این فقط یک نظر انسان‌هایی است که در غرب آلمان زندگی می‌کنند. زیرا با کاپیتولاسیون آلمان در ۸ مه ۱۹۴۵ اروپای شرقی آزاد نشد، بلکه میلیون‌ها انسان در سلطه سیاست اشغالگرانه شوروی ماندند.
لمینگ می‌نویسد: «ارتش متفقین که شامل ارتش سرخ هم می‌شد علیه نیروهای محور و به‌ویژه علیه آلمان، ایتالیا و ژاپن جنگ عادلانه می‌کردند.»
او می‌نویسد که «کسانی که جنگ را آغاز کردند می‌بایست مغلوب شوند، انسان‌هایی که در اردوگاه‌ها به سر می‌بردند می‌بایست آزاد شوند و خلق‌هایی که در بردگی به سر می‌بردند، می‌بایست آزادی خود را کسب کنند.»
او یادآوری می‌کند که سه ماه تمام جنگ در منطقه آسیا-اقیانوس آرام ادامه یافت. در روز ششم و نهم اوت ۱۹۴۵ دو بمب اتمی به نام «پسر کوچک» و «مرد خیکی» به شهرهای هیروشیما و ناگازاکی پرتاب شد که ۲۰۰ هزار کشته به جای گذاشت.
لمینگ می‌نویسد که در غرب اروپا و به‌ویژه در آلمان آزادی و دموکراسی بنا شد ولی آن‌سوی پرده آهنین دیکتاتوری کمونیستی محکم‌تر از گذشته برای چند دهه استقرار یافت.
