ده سال پس از هجوم نظامی تلافیجویانه آمریکا به کابل، در ۷ اکتبر سال ۲۰۱۱، و ساقط ساختن حکومت طالبان، اگر چه هنوز نیروهای ناتو و دولت افغانستان به شکست کامل افراطیون مسلمان در آن کشور دست نیافته، و حتی تحت شرایطی، احتمال مشارکت دادن عوامل میانهرو این گروه را در قدرت مطرح میسازند، با این وجود، انتظار میرود که تا قبل از ژوئیه سال ۲۰۱۴ و خروج نیروهای آمریکا از افغانستان، وضعیت امنیتی در آن کشور بهبود یافته و شرایط برای طالبان دشوارتر از امروز شود.
اظهارات بیپرده رهبران آمریکا در مورد حمایت اسلامآباد از القاعده، بعد از اجرای عملیات «نیزه نپتون» توسط نیروهای مخصوص آمریکا که در ۲ ماه مه سال جاری به کشتن بن لادن در نزدیکی پایتخت آن کشور انجامید، اینک حمید کرزی رئیس جمهور افغانستان نیز مستقیما نیروهای امنیتی و دولت پاکستان را عامل اصلی حمایت از طالبان و ادامه جنگ در آن کشور معرفی میکند.
به مناسبت دهمین سال هجوم آمریکا و نیروهای ناتو به کابل، حمید کرزی، روز جمعه ۷ اکتبر طی یک گفتگوی اختصاصی تلویزیونی با جان سیمپسون، دبیر سیاسی شبکه بی بی سی، مستقیما دولت پاکستان را به حمایت لجستیکی و مالی از طالبان متهم ساخت و تاکید کرد که بدون کمک نیروهای امنیتی پاکستان، نیروهای طالبان قادر به ادامه مقاومت نخواهند بود.
کرزی پس از حادثه ترور ۲۰ سپتامبر و قتل برهانالدین ربانی رئیس جمهور پیشین آن کشور توسط یک عضو القاعده که ظاهرا به قصد انجام مذاکره برای صلح از جانب طالبان اعزام شده بود، پاکستان را مستقیما به انجام توطئه یاد شده متهم ساخت.
اما انتقادات تند و اتهامات اخیر وی که در خط انتقادات رهبران سیاسی واشنگتن از اسلامآباد قرار داشت، حاکی از تغییر برخورد آمریکا و دولت کابل با موضوع جنگ علیه طالبان، و قصد خشکاندن ریشههای مقاومت افراطیون اسلامی، از راه هدف قرار دادن مراکز حمایت از آنها در درون دولت و مناطق همجوار پاکستان است.
عامل هند
دولت پاکستان، افغانستان را منطقه منافع و ملاحظات حساس راهبردی خود تلقی میکند. در عین حال، نگرانی اصلی امنیتی پاکستان متوجه هند است. از این لحاظ اسلامآباد توسعه مناسبات دهلی با کابل را، در جهت تعدیل موقعیت منطقهای خود تلقی کرده و به شدت با آن مخالفت میورزد.
از نگاه دولت پاکستان، بروی کار آمدن دولت طالبان در کابل، با توجه به روابط و مناسبات نزدیک با این گروه، کابل را بطور کامل از دهلی جدا ساخته و در نتیجه موقعیت منطقهای پاکستان را بهبود میبخشد.
نزدیکی مذهبی با طالبان و شباهتهای زبانی و قبیلهای در مناطق پشتونشین دو کشور از دیگر از عوامل مورد توجه پاکستان در توسعه مناسبات با طالبان و حمایت از این گروه برای رسیدن به قدرت، و یا دست کم مشارکت در قدرت با دولت کابل است.
دولت کابل به نوبه خود مایل است که با استفاده از امکانات کشورهای منطقه، ضمن استفاده بهتر از موقعیت جغرافیایی خود، بخصوص در زمینه انتقال منابع انرژی آسیای میانه، از راه سرعت دادن به توسعه اقتصادی، زمینههای کاهش فقر و زدودن بسترهای رشد افراطگرایی اسلامی را فراهم سازد.
در جهت دست یافتن به این اهداف، هند برای دولت کنونی کابل، در مقایسه با پاکستان فقرزده و عقب مانده، شریک بهمراتب بهتری است.
نشانههای امید
دولت کرزی اگرچه همچنان درگیر فساد اداری و مالی است و در زمینه امنیتی نیز تاکنون توفیق چشمگیری بدست نیاورده، در عین حال نزد مردم خسته از جنگ داخلی در افغانستان، در مقایسه با طالبان، از حمایت بیشتری برخوردار است.
بعلاوه، رشد اقتصادی افغانستان، که در مقایسه با دو کشور همجوار ایران و پاکستان دارای سرعت بسیار بیشتری است، امیدهای تازهای را برای تغییر ماهیت جامعه و حرکت بهسوی تعادل و دوری جستن از افراطگرایی اسلامی بهبار آوردهاست.
ارتش افغانستان هماینک با سرعتی بسیار بیشتر از رشد ارتش در عراق، در حال پیشرفت و درگیر جذب نیروهای تازه و آموزش آنها است. ارتش افغانستان، در صورت ادامه رشد کنونی، در پایان سال ۲۰۱۴ قادر خواهد بود، در صورت ادامه سازمانیافته مقاومت طالبان، مسئولیت کامل جنگ، و بخش مهمی از وظایف امنیتی را عهدهدار شود.
بهعلاوه، نیروهای آمریکا و ناتو، ضمن وفادار ماندن به برنامه اعلام شده برای خروج از آن کشور در سال ۲۰۱۴، همچنان مشارکت در حفظ امنیت و نظارت بر آموزش و ادامه تجهیز ارتش و نیروهای امنیتی افغانستان را ادامه خواهند داد، چنانکه در حال حاضر، ۴۰٫۰۰۰ نیروهای آمریکایی در عراق به ایفای چنین نقشی اشتغال دارند.
آینده طالبان
گذشته از سیاست آمریکا دایر بر ادامه و توسعه رویارویی با گروهای القاعده و طالبان در درون پاکستان، و همزمان با آن، افزایش فشار علیه دولت اسلام آباد برای دست شستن از کمک به طالبان و خودداری از پناه دادن به افراط گرایان اسلامی در منطقه، میباید پذیرفت، که حکومت طالبان، در هر حال شکل طبیعی دولت آینده در کابل نیست.
به همان نسبت که القاعده، آینده سیاسی کشورهای مسلمان نیست، طالبان نیز یک جریان افراطی گذرا است که در طول زمان تعدیل خواهد یافت، و یا از میان خواهد رفت. اخوانالمسلمین نیز امروز با شکل ۴۰ سال گذشته خود تفاوتهای فراوان کردهاست.
بر خلاف اظهارات سال گذشته حمید غول ژنرال بازنشسته ارتش پاکستان، طی گفتگو با شبکه الجزیره که آمریکا را در افغانستان شکست خورده و طالبان را آینده منطقه معرفی کرد، طالبان، یک جریان اسلامی افراطی گذرا و محکوم به تغییر یا تعدیل است.
وضعیت امنیتی افغانستان طی سالهای آینده، به تدریج و همزمان با توسعه اقتصادی بیشتر، بهبود خواهد یافت. اگر چه در حال حاضر نیز، میزان تلفات جنگ داخلی چندان غیر عادی و شکننده نیست.
در مقایسه با تعداد تلفات رانندگی در ایران، و یا درگیریهای فردی و گروهی در پاکستان، تلفات سالانه جنگ در افغانستان ارقام بسیار کمتری را نشان میدهند. میزان این تلفات هماینک نه در حال افزایش که در مسیر نزولی قرار گرفتهاست.
در نتیجه، ده سال پس از کنار گذاشته شدن از قدرت، اینک شانس طالبان برای بازگشت به قدرت در کابل، علی رغم خروج نیروهای ناتو در سال ۲۰۱۴، رو به کاهش است و افغانستان با وجود بسیاری نابسامانیهای داخلی و کاستیها، در مسیر بهبود امنیت، آموزش، درمان و تولید قرار دارد.
اظهارات بیپرده رهبران آمریکا در مورد حمایت اسلامآباد از القاعده، بعد از اجرای عملیات «نیزه نپتون» توسط نیروهای مخصوص آمریکا که در ۲ ماه مه سال جاری به کشتن بن لادن در نزدیکی پایتخت آن کشور انجامید، اینک حمید کرزی رئیس جمهور افغانستان نیز مستقیما نیروهای امنیتی و دولت پاکستان را عامل اصلی حمایت از طالبان و ادامه جنگ در آن کشور معرفی میکند.
به مناسبت دهمین سال هجوم آمریکا و نیروهای ناتو به کابل، حمید کرزی، روز جمعه ۷ اکتبر طی یک گفتگوی اختصاصی تلویزیونی با جان سیمپسون، دبیر سیاسی شبکه بی بی سی، مستقیما دولت پاکستان را به حمایت لجستیکی و مالی از طالبان متهم ساخت و تاکید کرد که بدون کمک نیروهای امنیتی پاکستان، نیروهای طالبان قادر به ادامه مقاومت نخواهند بود.
کرزی پس از حادثه ترور ۲۰ سپتامبر و قتل برهانالدین ربانی رئیس جمهور پیشین آن کشور توسط یک عضو القاعده که ظاهرا به قصد انجام مذاکره برای صلح از جانب طالبان اعزام شده بود، پاکستان را مستقیما به انجام توطئه یاد شده متهم ساخت.
اما انتقادات تند و اتهامات اخیر وی که در خط انتقادات رهبران سیاسی واشنگتن از اسلامآباد قرار داشت، حاکی از تغییر برخورد آمریکا و دولت کابل با موضوع جنگ علیه طالبان، و قصد خشکاندن ریشههای مقاومت افراطیون اسلامی، از راه هدف قرار دادن مراکز حمایت از آنها در درون دولت و مناطق همجوار پاکستان است.
عامل هند
دولت پاکستان، افغانستان را منطقه منافع و ملاحظات حساس راهبردی خود تلقی میکند. در عین حال، نگرانی اصلی امنیتی پاکستان متوجه هند است. از این لحاظ اسلامآباد توسعه مناسبات دهلی با کابل را، در جهت تعدیل موقعیت منطقهای خود تلقی کرده و به شدت با آن مخالفت میورزد.
از نگاه دولت پاکستان، بروی کار آمدن دولت طالبان در کابل، با توجه به روابط و مناسبات نزدیک با این گروه، کابل را بطور کامل از دهلی جدا ساخته و در نتیجه موقعیت منطقهای پاکستان را بهبود میبخشد.
نزدیکی مذهبی با طالبان و شباهتهای زبانی و قبیلهای در مناطق پشتونشین دو کشور از دیگر از عوامل مورد توجه پاکستان در توسعه مناسبات با طالبان و حمایت از این گروه برای رسیدن به قدرت، و یا دست کم مشارکت در قدرت با دولت کابل است.
دولت کابل به نوبه خود مایل است که با استفاده از امکانات کشورهای منطقه، ضمن استفاده بهتر از موقعیت جغرافیایی خود، بخصوص در زمینه انتقال منابع انرژی آسیای میانه، از راه سرعت دادن به توسعه اقتصادی، زمینههای کاهش فقر و زدودن بسترهای رشد افراطگرایی اسلامی را فراهم سازد.
در جهت دست یافتن به این اهداف، هند برای دولت کنونی کابل، در مقایسه با پاکستان فقرزده و عقب مانده، شریک بهمراتب بهتری است.
نشانههای امید
دولت کرزی اگرچه همچنان درگیر فساد اداری و مالی است و در زمینه امنیتی نیز تاکنون توفیق چشمگیری بدست نیاورده، در عین حال نزد مردم خسته از جنگ داخلی در افغانستان، در مقایسه با طالبان، از حمایت بیشتری برخوردار است.
بعلاوه، رشد اقتصادی افغانستان، که در مقایسه با دو کشور همجوار ایران و پاکستان دارای سرعت بسیار بیشتری است، امیدهای تازهای را برای تغییر ماهیت جامعه و حرکت بهسوی تعادل و دوری جستن از افراطگرایی اسلامی بهبار آوردهاست.
ارتش افغانستان هماینک با سرعتی بسیار بیشتر از رشد ارتش در عراق، در حال پیشرفت و درگیر جذب نیروهای تازه و آموزش آنها است. ارتش افغانستان، در صورت ادامه رشد کنونی، در پایان سال ۲۰۱۴ قادر خواهد بود، در صورت ادامه سازمانیافته مقاومت طالبان، مسئولیت کامل جنگ، و بخش مهمی از وظایف امنیتی را عهدهدار شود.
بهعلاوه، نیروهای آمریکا و ناتو، ضمن وفادار ماندن به برنامه اعلام شده برای خروج از آن کشور در سال ۲۰۱۴، همچنان مشارکت در حفظ امنیت و نظارت بر آموزش و ادامه تجهیز ارتش و نیروهای امنیتی افغانستان را ادامه خواهند داد، چنانکه در حال حاضر، ۴۰٫۰۰۰ نیروهای آمریکایی در عراق به ایفای چنین نقشی اشتغال دارند.
آینده طالبان
گذشته از سیاست آمریکا دایر بر ادامه و توسعه رویارویی با گروهای القاعده و طالبان در درون پاکستان، و همزمان با آن، افزایش فشار علیه دولت اسلام آباد برای دست شستن از کمک به طالبان و خودداری از پناه دادن به افراط گرایان اسلامی در منطقه، میباید پذیرفت، که حکومت طالبان، در هر حال شکل طبیعی دولت آینده در کابل نیست.
به همان نسبت که القاعده، آینده سیاسی کشورهای مسلمان نیست، طالبان نیز یک جریان افراطی گذرا است که در طول زمان تعدیل خواهد یافت، و یا از میان خواهد رفت. اخوانالمسلمین نیز امروز با شکل ۴۰ سال گذشته خود تفاوتهای فراوان کردهاست.
بر خلاف اظهارات سال گذشته حمید غول ژنرال بازنشسته ارتش پاکستان، طی گفتگو با شبکه الجزیره که آمریکا را در افغانستان شکست خورده و طالبان را آینده منطقه معرفی کرد، طالبان، یک جریان اسلامی افراطی گذرا و محکوم به تغییر یا تعدیل است.
وضعیت امنیتی افغانستان طی سالهای آینده، به تدریج و همزمان با توسعه اقتصادی بیشتر، بهبود خواهد یافت. اگر چه در حال حاضر نیز، میزان تلفات جنگ داخلی چندان غیر عادی و شکننده نیست.
در مقایسه با تعداد تلفات رانندگی در ایران، و یا درگیریهای فردی و گروهی در پاکستان، تلفات سالانه جنگ در افغانستان ارقام بسیار کمتری را نشان میدهند. میزان این تلفات هماینک نه در حال افزایش که در مسیر نزولی قرار گرفتهاست.
در نتیجه، ده سال پس از کنار گذاشته شدن از قدرت، اینک شانس طالبان برای بازگشت به قدرت در کابل، علی رغم خروج نیروهای ناتو در سال ۲۰۱۴، رو به کاهش است و افغانستان با وجود بسیاری نابسامانیهای داخلی و کاستیها، در مسیر بهبود امنیت، آموزش، درمان و تولید قرار دارد.