جوامع فارسی‌زبان، جوامعی هستند که بر پایه زبان، فرهنگ، هویت، هنر و ادبیات فارسی شکل گرفته‌اند و یا تحت تأثیر شدید آن قرار داشته یا قرار دارند.
این ماه در حاشیه چهل و پنجمین همایش سالانه انجمن مطالعات خاورمیانه، نام مدیر جدید انجمن مطالعات جوامع فارسی‌زبان که سه سال این سمت را عهده دار خواهد بود، اعلام شد: پروانه پورشریعتی استادیار تاریخ در بخش فرهنگ‌ها و زبان‌های خاورنزدیک دانشگاه دولتی اوهایو و نویسنده کتاب «افول و زوال ساسانیان» میهمان پیک فرهنگ این هفته است تا از کارنامه و برنامه‌های انجمن مطالعات جوامع‌فارسی زبان بگوید.
خانم پروانه پورشریعتی، دامنه پژوهش محققان عضو انجمن مطالعات جوامع فارسی‌زبان که شما از هفته پیش مدیریت آن را به عهده گرفتید تا چه اندازه است؟
پروانه پورشریعتی: اعضای ما به غیر از تاجیکستان و افغانستان که معمولا به عنوان جوامع فارسی‌زبان می شناسیم‌شان، از ارمنستان، گرجستان، هند، پاکستان، آسیای میانه هم هستند و امیدواریم در آینده نزدیک بالکان را هم شامل کنیم... اعضای ما از این مناطق می‌آیند.
به انضمام ایران، البته؟
البته صد البته بله.
انجمن وارد چندمین سال فعالیتش شده؟
الان حدود ۱۵ سال است که ما داریم فعالیت می کنیم.
انجمن مطالعات جوامع فارسی‌زبان در کجا شعبه دارد و به کجاها گسترده شده؟
در حال حاضر به غیر از ایران، ما در ایروان ارمنستان، تفلیس گرجستان، لاهور پاکستان، در هندوستان و همچنین در شهرهای دوشنبه و خاروغ تاجیکستان شعبه داریم و شعبه‌ای هم داریم که اروپا و آسیا را زیر نظر دارد و آن در وین است و امیدواریم که در آینده نزدیک شعبه‌ای در سارایوو در بالکان ایجاد کنیم.
انجمن مطالعات جوامع فارسی‌زبان انتشارات هم دارد؟
بله. ما یک ژورنالی داریم که الان در ۵ سال اخیر از طریق انتشارات لایدن هر دو سال یک بار چاپ می شود و شامل مقالاتی است از اعضایمان چه در ایران و چه در آمریکا و اروپا و همینطور در مناطقی که عرض کردم که در این ژونال درج می شود و به خارج از اروپا و آمریکا به طور مجانی به اعضای ما فرستاده می‌شود.
این انتشارات که گفتید مکانش در دانشگاه لایدن در هلند است؟
بله. انتشارات «بریل» در لایدن.
انجمن چه کمک‌هایی به پژوهشگران علاقه‌مند می تواند بکند، تا حالا کرده؟
ما از سال ۱۹۹۸ به بعد یک صندوق پژوهش ویژه مطالعات اروپا و آسیای میانه برقرار کردیم که مخفف آن به زبان انگلیسی می‌شود SERV و به محققانی که می‌خواهند کتاب چاپ کنند یا در راه انتشار به ابزار تکنولوژیک مختلف احتیاج دارند و باید اینها را خریداری کنند یک‌سری بورس به این طریق به اعضایمان تعلق می گیرد و یک سری بورس هم هست که تا آنجا که می‌توانیم کمک می کنیم به اعضایمان که می خواهند بیایند در کنفرانس های مختلف شرکت کنند و یا کورس های فشرده بردارند برای مدت کوتاه، یک مقدار می‌توانیم کمک مالی آن طوری کنیم.
و همینطور که عرض کردم ژورنال‌مان را که سالی دو بار در می آید، مجانا در اختیارشان می‌گذاریم و کنفرانس‌هایی که تشکیل می‌دهیم هر دو سال یک بار سنت‌مان این شده در عرض این ۱۵ سال که مخارج مکان و هتل و خورد و خوراک و سیر و سیاحتی که در مناطق مختلف در کنفرانس‌هایمان بوده تا حالا آن را هم متحمل شده‌ایم.
همایش‌های انجمن هر چند سال یک بار برگزار می شود، هر دو سال یک بار؟
بله. هر دو سال یک بار.
همایش‌های قبلی در کجا برگزار شدند؟
در تمام مناطقی که عرض کردم تقریبا همایش داشتیم، تقریبا. در ایروان بوده، در تفلیس بوده، در دوشنبه بوده، در لاهور بوده، و سالی که در پیش داریم یعنی ژانویه که خواهد آمد در حیدرآباد هندوستان خواهیم بود و امیدوارم در دو سال آینده در سارایوو یا دوشنبه باشد. هنوز مشخص نشده.
گفتید سارایوو. چرا سارایوو؟
در بالکان در سارایوو یک مرکز شرق‌شناسی خیلی مهم هست که قدمت نسبتا طولانی دارد و تازگی ها متوجه شدیم که در کتابخانه سارایوو، در مراکز تحقیقاتی سارایوو تعداد بسیار زیادی از نسخ خطی فارسی که به طور کلی در ارتباط با ادبیات فارسی، تاریخ ایران و فرهنگ ایران هستند نگاهداری می‌شود. در بالکان یک سابقه طولانی هم در ایران‌شناسی دارند. در نتیجه فکر کردیم که چه بهتر که شعبه‌ای هم در بالکان ایجاد کنیم و با همان نیت کنفرانس سال آینده را امیدواریم که بتوانیم در ساریوو تشکیل دهیم.
در جایگاه مدیر جدید انجمن هدفتان در سه سال آینده چیست؟
پروانه پورشریعتی مدیر جدید انجمن مطالعات جوامع فارسی زبان
تا حدود ۴ سال پیش تمرکز تاریخی تحقیقاتی که انجمن انجام می‌داد و فعالیت‌هایی که داشت بر دوره ماقبل مدرن تا مدرن بود. از صفویه شروع می‌شد و عثمانی‌ها و مغول ها را هم در بر می گرفت تا دوران مدرن. از ۴ سال پیش به این طرف ما سعی کردیم گستره تاریخی فعالیت‌ها و تحقیقات انجمن را بسط دهیم و وقتی صحبت از ارتباطات فرهنگی ایران با همسایگانش می‌شود و ارتباطات فرهنگی ایران با جوامع فارسی زبان دیگر، این یک قدمت سه هزار ساله دارد و در نتیجه ما داریم سعی می کنیم که گستره دوره‌ای تاریخی انجمن را بسط بدهیم و یک نمونه که در این راستا این است که ژورنالی که شماره آینده در خواهد آمد ویژه تاریخ باستان و تاریخ باستان پسین فرهنگ ایران‌زمین خواهد بود.
شما هفته گذشته در همایش انجمن مطالعات خاورمیانه بودید که اعلام شد مدیر جدید انجمن مطالعات جوامع فارسی‌زبان هستید. اما در کنار این جایزه‌ای هم اهدا شد به نام پدر شما. پژوهشگران برنده این جایزه معمولا چه ویژگی را در کارنامه خودشان دارند؟
یکی از اهداف ما برای ایجاد این جایزه در بطن انجمن تحقیقات خاورمیانه‌شناسی (میسا) این بوده که اصولا ایران‌شناسی را در میسا گسترش دهیم و کارهای جدیدی را در رابطه با ایران یا فرهنگ ایران یا ارتباطات فرهنگی ایران با مناطق مختلف خاورمیانه در طول قرون متمادی انجام بدهیم.
بازهم سعی می‌کنیم که تمرکزمان بیشتر روی تاریخ پیش از مدرن باشد و بر قدردانی از کارهای انجام‌شده و ترویج کار ایران‌شناسی.
الان حدود تقریبا شش هفت سال است که اهدای این جایزه را برگزار کردیم به یاد زنده‌یاد پدرم هوشنگ پورشریعتی که همینطور که دست‌اندرکاران مطبوعات می دانند سابقه طولانی در کار مطبوعات داشتند و یکی از بنیان‌گذاران سندیکای مطبوعات بودند و همچنین در روزنامه آیندگان فعالیت داشتند و در خبرگزاری پارس مدیر کل بودند و حدود هفت سال پیش فوت کردند.
