احمد اسفندياری يکی از پيشکسوتان هنر مدرن در ايران متولد سال ۱۳۰۱ در تهران است. او در سال های ۱۳۱۸ و۱۳۱۹ با نقاشانی چون جليل ضيا پور، حسين کاظمی ، جواد حميدی و منوچهر يکتايی در مسجد مروی زير نظر علی محمد حيدريان از شاگردان کمال الملک طراحی را فراگرفت و اينان با هم حلقه ای را تشکيل دادند که بعدها نامشان به عنوان بنيانگذارن هنر مدرن ايران تثبيت شد.
يک سال بعد يعنی سال ۱۳۲۰، سال تاسيس دانشکده هنرهای زيبا، اين نوجويان هنر وارد اين دانشکده شدند و اين دانشگاه ميزبان نسل اول نقاشان مدرن ايرانی شد.
اندره گودار فرانسوی که ریاست دانشکده هنرهای زیبا را برعهده داشت سعی می کرد از بوزار فرانسه الگو برداری کند.
همان سال ها بود که حمیدی، کاظمی، یکتایی وضیاپور در جست و جوی هنر نو به فرانسه رفتند اما احمد اسفندیاری در ایران ماند و کار کرد.
احمد اسفندیاری در گفت و گویی با رادیو فردا از دوران کودکی و نقاشی های آن سال هایش گفت:«من از بچگی به خط و نقاشی و موسیقی علاقه داشتم رفتم دنبال نقاشی چون ساده بود و چیزی نمی خواست جز مداد و کاغذ.»
او افزود:«من کارهای خیالی می کردم پارچه هايی هم بود که از روسیه می آمد از روی آنها هم کپی می کردم و بعدها در متوسطه هم معلم ها کار من را که می دیدند باور نمی کردند.»
آقای اسفندیاری در گفت و گوی خود به اولین گالری که در تهران توسط محمود جوادی پور افتتاح شد و زحمتی که این نقاش برای شناساندن هنر مدرن به مردم انجام داد، اشاره کرد.
وی می گوید:« ما همه کار خودمون را می کردیم و پیش می رفتیم.»
او ادامه داد:« آن سال ها دستگاه ایربراش که نبود من رنگ روغن را رقیق می کردم و با چه زحمتی با دهان فوت می کردم تا دو تابلو بزرگ و چند تابلو کوچک کشیدم که بعدها فهمیدم کارهایم در راه آبستره بود.»
آقای اسفندیاری افزود:« من زمانی این کار را انجام دادم که در هیچ کجا صحبت آبستره نبود.»
از این نقاش ایرانی درباره عکس های العمل های مردم در برخورد با کارهای مدرن و همچنین میزان اختلافاتی که بین هنرمندان کلاسیک و مدرن در آن سال ها پیش آمده بود پرسیدم.
وی در پاسخ گفت: «در آن روزگار سخن گفتن از هنر مدرن کار سختی بود مردم نمی دانستند هنر مدرن چیست ولی خوب می آمدند در نمایشگاه ها و ما برای آنها توضیح می دادیم و وارد بحث های طولانی می شدیم.»
آقای اسفندیاری
آقای اسفندیاری افزود:« بیشتر اختلاف ها بین خود نقاشان پیش آمد که تو گوش همدیگر هم زدند. کسانی که از دوره کمال الملک بودند و شاگردان او و کسانی که کار مدرن انجام می دادند. اختلاف برسر ایده و نوع نگاه بود.»
آقای اسفندیاری که هفتاد سال در نقاشی مدرن ایران حضور داشته است در ادامه از سبک کار کردنش سخن گفت:« گاهی در طی روز وقتی در حال چرت زدنم یک سوژه کامل جلو چشم هایم می آید آدم ها و مناظر و حتی رنگ ها کاملا واضح و مشخصند؛ درست مثل خواب هایم و بعد من اینها را پیاده می کنم هرچند هیج وقت نصف آن چیزی را هم که دیده ام نمی توانم پیاده کنم.»
او تاکید کرد:« من تئوری نمی دانم ولی نقاشی امروز تئوری نیست، نقاشی امروز دید نقاش است.»
آقای اسفندیاری به نامه ای که از چند استاد فرانسوی در آن سال ها به دستش رسیده بود اشاره کرد و گفت:«همان سال ها یادداشتی از چند استاد فرانسوی به دستم رسید مبنی بر اینکه ما نمی گوییم کارهای این آدم شبیه ماتیس است یا موندریان، بلکه این برای خودش آدمی است.»
جواد مجابی منتقد و نویسنده سرشناس و کسی که پیش از این از احمد اسفندیاری در کتاب پیشگامان نقاشی معاصر ایران سخن گفت است، در گفت و گویی با رادیو فردا درباره آثار این نقاش و تاثیری که او برجریان نقاشی مدرن ایران گذاشته است، گفت:« احمد اسفندیاری از نقاشان پیشکسوت ایران است و از اولین کسانی است که با مدرنیسم آشنا شد. در واقع می شود گفت که اسفندیاری به همراه کاظمی، یکتایی، ضیا پور و دوستان هم سن و سالش جزو کاشفان فروتن مدرنیسم در ایران بودند وعلت اینکه من این عنوان را به اینها می دهم این است که مدرنیسم اصلا مشخص نبود چیست.»
آقای مجابی افزود: در شصت، هفتاد سال پیش که اینها شروع کردند به کار، نمی دانستند مدرنیسم یعنی چه بلکه بیشتر سعی می کردند از کلاسیک فاصله بگیرند و به امپرسیونیسم به عنوان شروع مدرنیسم نگاه می کردند.
آقای مجابی درباره کارهای احمد اسفندیاری گفت:«اسفندیاری بیشتر از نقش پارچه ها و بسیاری از صنایع دستی ایران الهام گرفت و به نحوی يک شیوه هندسی در کارهاش وجود دارد و یک دوره درخشان دارد که همان کارهایی است که از پارچه های ایرانی الهام گرفته است و بیشتر در آنها از رنگ های قهوه ای و آبی استفاده کرده است.»
به گفته جواد مجابی، احمد اسفندیاری همچنان ذهنی جست وجوگر دارد و یکی از پرکارترین نقاشان ایرانی است.
