شیرین نشاط با سالها عکاسی و ساخت ویدئوآرت در آمریکا به یکی از چهرههای مطرح عرصه هنرهای تجسمی بدل شده و با اولین فیلم بلندش، «زنان بدون مردان»، در جشنواره ونیز درخشید و جایزه شیر نقرهای بهترین کارگردان را از آن خود کرد.
حالا او به چهره شناخته شدهای در عرصه سینما هم بدل شده، تا آنجا که جشنواره باسابقه وین (ویناله) که امسال پنجاه و یکمین دورهاش را برگزار میکند، از او دعوت کرده است تا تریلر اصلی جشنواره را بسازد: یک فیلم دو دقیقهای با نام «توهمات و آینهها» که پیش از اکران فیلمها در جشنواره وین به نمایش درمیآید و یادآور فضای ویدئوآرتهای شیرین نشاط است.
جالب این که نشاط از دو تن از معروفترین چهرههای هالیوود در این فیلم کوتاه استفاده کرده است: ناتالی پورتمن، ستاره آمریکایی- اسرائیلی که زمانی که دختربچهای بیشتر نبود با فیلم لئون ساخته لوک بسون به شهرت رسید و با بازی شگفتانگیزش در قوی سیاه ساخته دارن آرونوفسکی اولین جایزه اسکار و دومین جایزه گلدن گلوبش را به عنوان بهترین بازیگر زن تصاحب کرد.
داریوش خنجی فیلمبردار برجسته جهانی دیگر همکار نشاط در این فیلم است؛ با تصاویری سیاه و سفید که به شدت با مضمون فیلم هماهنگی دارد. خنجی که ایرانیتبار است، سالها در هالیوود و اروپا کار کرده و با فیلمهایی چون هفت (دیوید فینچر) و عشق (میشاییل هانکه) به یکی از محبوبترین فیلمبرداران جهان بدل شده است.
فیلم با تصویری از دریا به تصویر یک دختر میرسد که به آن خیره است و با تصاویر مشابهی به پایان میرسد. همه چیز بهرغم واقعی بودن غریب به نظر میرسد و دوربین روی دست حکایت از بیقراری زن دارد. پورتمن با نگاه خیرهکنندهاش به دریا مینگرد و در ساحل مردی را میبیند که شبحوار در حال حرکت است.
این آغاز جست و جویی است که به یک سلوک شخصی در احوال درونی این زن بدل میشود. او وارد خانهای میشود که در آن همه چیز و همه کس محو به نظر میرسند. اما همه نشستهاند و به او خیرهاند. در لحظهای تصویر از حالت محو خارج میشود و زن خود را در میان کسانی که روبهرویش نشستهاند و نگاهش میکنند تشخیص میدهد.
همان طور که از عنوان اثر برمیآید فیلم توهم را به شکل آینهای مجسم میکند که در آن این زن ناشناس را میبینیم؛ زنی که ما چیزی دربارهاش نمیدانیم: شاید یک جستوجوگر عشق که به دنبال مرد خیالیاش به راه میافتد و سرخورده میشود و به خودشناسی میرسد؛ یا شاید زنی دستخوش حسرت گذشته که خاطرهای از یک مرد دارد که او را سرگردان و حیران طبیعت کرده و در نهایت به برخوردی تلخ با حقیقت (دیدن خود به جای معشوق) ختم میشود.
در هر دو حال وهم حاکم بر تصاویر با دنیای شرین نشاط پیوند میخورد. دغدغههای نشاط را میتوان به سه بخش تصویر (که برمیگردد به سابقه او در عکاسی و هنرهای تجسمی)، زن و اسطوره تقسیم کرد. این ترکیب را به شکل درخشانی در ویدئوآرت سه تکهای ماهدخت میبینیم. در این اثر زن با طبیعت یکی میشود و به شکلی در آن ادامه مییابد. زن آثار نشاط کسی نیست جز آناهیتا یا ناهید، الهه باروری و آبادانی و سرسبزی در اسطورههای میترایی و شرقی. در واقع آناهیتا برای نشاط هر زنی است که پا به کره خاکی میگذارد، میزید، و در نهایت با طبیعت یکی میشود.
همین حضور زن و طبیعت را به شکلی در «توهمات و آینهها» میبینیم. این بار همه چیز فشردهتر شده و به تبع آن مرموزتر. زن با طبیعت اطرافش میآمیزد و در فضایی وهمآلود غرق میشود تا شاید باز بتواند با طبیعت یکی شود.
حالا او به چهره شناخته شدهای در عرصه سینما هم بدل شده، تا آنجا که جشنواره باسابقه وین (ویناله) که امسال پنجاه و یکمین دورهاش را برگزار میکند، از او دعوت کرده است تا تریلر اصلی جشنواره را بسازد: یک فیلم دو دقیقهای با نام «توهمات و آینهها» که پیش از اکران فیلمها در جشنواره وین به نمایش درمیآید و یادآور فضای ویدئوآرتهای شیرین نشاط است.
جالب این که نشاط از دو تن از معروفترین چهرههای هالیوود در این فیلم کوتاه استفاده کرده است: ناتالی پورتمن، ستاره آمریکایی- اسرائیلی که زمانی که دختربچهای بیشتر نبود با فیلم لئون ساخته لوک بسون به شهرت رسید و با بازی شگفتانگیزش در قوی سیاه ساخته دارن آرونوفسکی اولین جایزه اسکار و دومین جایزه گلدن گلوبش را به عنوان بهترین بازیگر زن تصاحب کرد.
داریوش خنجی فیلمبردار برجسته جهانی دیگر همکار نشاط در این فیلم است؛ با تصاویری سیاه و سفید که به شدت با مضمون فیلم هماهنگی دارد. خنجی که ایرانیتبار است، سالها در هالیوود و اروپا کار کرده و با فیلمهایی چون هفت (دیوید فینچر) و عشق (میشاییل هانکه) به یکی از محبوبترین فیلمبرداران جهان بدل شده است.
فیلم با تصویری از دریا به تصویر یک دختر میرسد که به آن خیره است و با تصاویر مشابهی به پایان میرسد. همه چیز بهرغم واقعی بودن غریب به نظر میرسد و دوربین روی دست حکایت از بیقراری زن دارد. پورتمن با نگاه خیرهکنندهاش به دریا مینگرد و در ساحل مردی را میبیند که شبحوار در حال حرکت است.
این آغاز جست و جویی است که به یک سلوک شخصی در احوال درونی این زن بدل میشود. او وارد خانهای میشود که در آن همه چیز و همه کس محو به نظر میرسند. اما همه نشستهاند و به او خیرهاند. در لحظهای تصویر از حالت محو خارج میشود و زن خود را در میان کسانی که روبهرویش نشستهاند و نگاهش میکنند تشخیص میدهد.
همان طور که از عنوان اثر برمیآید فیلم توهم را به شکل آینهای مجسم میکند که در آن این زن ناشناس را میبینیم؛ زنی که ما چیزی دربارهاش نمیدانیم: شاید یک جستوجوگر عشق که به دنبال مرد خیالیاش به راه میافتد و سرخورده میشود و به خودشناسی میرسد؛ یا شاید زنی دستخوش حسرت گذشته که خاطرهای از یک مرد دارد که او را سرگردان و حیران طبیعت کرده و در نهایت به برخوردی تلخ با حقیقت (دیدن خود به جای معشوق) ختم میشود.
در هر دو حال وهم حاکم بر تصاویر با دنیای شرین نشاط پیوند میخورد. دغدغههای نشاط را میتوان به سه بخش تصویر (که برمیگردد به سابقه او در عکاسی و هنرهای تجسمی)، زن و اسطوره تقسیم کرد. این ترکیب را به شکل درخشانی در ویدئوآرت سه تکهای ماهدخت میبینیم. در این اثر زن با طبیعت یکی میشود و به شکلی در آن ادامه مییابد. زن آثار نشاط کسی نیست جز آناهیتا یا ناهید، الهه باروری و آبادانی و سرسبزی در اسطورههای میترایی و شرقی. در واقع آناهیتا برای نشاط هر زنی است که پا به کره خاکی میگذارد، میزید، و در نهایت با طبیعت یکی میشود.
همین حضور زن و طبیعت را به شکلی در «توهمات و آینهها» میبینیم. این بار همه چیز فشردهتر شده و به تبع آن مرموزتر. زن با طبیعت اطرافش میآمیزد و در فضایی وهمآلود غرق میشود تا شاید باز بتواند با طبیعت یکی شود.