طبق سنت هر ساله، آکادمی نوبل در سوئد در هفته آغازین ماه اکتبر کار اعطای جوایز را شروع کرد و بی‌جار و جنجال برندگان در رشته‌های فیزیک و پزشکی و شیمی را اعلام کرد تا رسیدیم به نوبل ادبیات که هر سال با کلی جنجال از طرف کتاب‌خوان‌ها و ادبیاتی‌ها همراه می‌شود.
اما روز پنج‌شنبه، ۱۵ مهرماه، [دست‌کم تا لحظه نوشتن این مقاله] در حالی که همه حدس می‌زدند برنده نوبل ادبیات اعلام شود، نه برنده اعلام شده و نه در وب‌سایت آکادمی نوبل تاریخی برای اعطای این جایزه تعیین شده است.
در عین حال عجیب این است که از جنجال سالهای گذشته در این باره هم خبری نیست.
شاید حل شدن نصفه و نیمه معمای هویت اصلی نویسنده پرطرفدار ایتالیایی، النا فرانته، در ماه جاری بیشتر از نوبل ادبیات توجه کتاب‌خوان‌ها را به خود جلب کرده است.
شاید هم علاقه‌مندان این حوزه دیگر از حدس و گمان و شرط‌بندی در این زمینه خسته شده‌اند، چرا که هر سال در نهایت نام‌هایی از کیسه آکادمی نوبل درآمده که حدس هیچ کس نبود.
سال گذشته، ۲۰۱۵، نوبل ادبیات به شرق اروپا رسید، به نویسنده و روزنامه‌نگاری به نام سِوتلانا آلکسیویچ، از کشور بلاروس، در حوزه تاریخ شفاهی.
سال پیش از آن، ۲۰۱۴، نوبل ادبیات را پاتریک مودیانو از فرانسه دریافت کرد و سال پیشتر آلیس مانرو از کانادا که از این سه نفر بیش از همه معروفیت دارد و علاقه‌مندان این عرصه راحت‌تر به عنوان برنده این جایزه معتبر او را پذیرفتند.
اما این که حرف متخصصان امر و شرطبندها در اغلب اوقات درست درنیامده، باعث نشده است که امسال دیگر کسی روی نویسنده مورد علاقه‌اش شرط نبندد.
شرکت شرط‌بندی «لدبروکس» امسال چهار نفر را به عنوان بزرگ‌ترین شانس‌های نوبل ادبیات معرفی کرده است: آدونیس از سوریه که ظاهرا بیش از همه شانس برنده شدن دارد، انگوگی واتیونگو، رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس کنیایی، یون فوسه از نروژ، و کو اون از کره جنوبی.
می‌بینید که امسال دیگر نامی از فیلیپ راث و جویس کرول اوتس و هاروکی موراکامی در میان نیست، نویسندگانی که سال‌هاست نام‌شان در این زمینه بر سر زبان‌هاست. شاید هم آکادمی نوبل هرگز به آنها فکر نکرده و ورد زبان شدن‌شان فقط بیانگر علاقه کتاب‌خوان‌ها به برنده شدن آنها بوده است.
در این میان ظاهرا آدونیس به این دلیل در صدر فهرست برندگان احتمالی قرار گرفته که در کشورش آتش جنگی داخلی زبانه می‌کشد که دارد به فاجعه‌ای انسانی تبدیل می‌شود و در افق هیچ نشانی از پایان آن پیدا نیست.
عده‌ای هم پول خود را روی واتیونگوی کنیایی گذاشته‌اند با این توجیه که از سال ۱۹۸۶ که ووله شویینکا از نیجریه نوبل ادبیات را برد، آکادمی نوبل دیگر به نویسندگان سیاه‌پوست و آفریقایی روی خوش نشان نداده است.
در مقابل آن طور که چند روزنامه و وب‌سایت بررسی کرده‌اند، از سال ۱۹۹۵ تاکنون سه بار نوبل ادبیات به شاعرها رسیده است: در سال ۱۹۹۵ به شیمس هینی، در سال ۱۹۹۶ به ویسلاوا شیمبورسکا و در سال ۲۰۱۱ به توماس ترانس‌ترومر.
پس آیا باید نام دو شاعر فهرست بالا یعنی آدونیس و کو اون را خط زد و به رمان‌نویس‌ها و نمایشنامه‌نویس‌ها دل خوش کرد؟ خدا می‌داند!
در همین حال اینجا و آنجا از جمله وب‌سایت «نیوریپابلیک» فهرست‌هایی می‌خوانیم از نویسندگان معروف و نیم‌چه‌معروفی که ظاهرا قرار نیست نه امسال و نه سالهای دیگر برنده نوبل ادبیات باشند.
از میلان کوندرای چکی و مارگارت اتوود کانادایی و سلمان رشدی بریتانیایی تا هیلاری منتل انگلیسی و کوم توی‌بین ایرلندی.
از میان آمریکایی‌ها هم حتی نام باب دیلن، آهنگساز و خواننده و ترانه‌نویس، در فهرست‌ها آمده، البته در فهرست نویسندگان آمریکایی که ظاهرا قرار نیست برنده نوبل ادبیات باشند: در کنار فیلیپ راث و ریچارد فورد و کورمک مک‌کارتی.
از طرف دیگر از سال ۱۹۹۳ که تونی موریسون، نویسنده زن سیاه‌پوست، نوبل ادبیات را از آن خود کرد، دیگر هیچ نویسنده آمریکایی این جایزه را تصاحب نکرده است. پس می‌توان به برنده شدن یک آمریکایی امیدوار بود؟ خدا می‌داند!
هر سال نوبت به نوبل ادبیات که می‌رسد، همه فقط همین را می‌گویند: فقط خدا می‌داند! خدا و صدالبته آکادمی نوبل!
