چرا دنیا نمی خواهد که ایران، اورانیوم غنی کند؟

آژانس بين المللی انرژی هسته ای روز جمعه پس از نشست دو روزه ای که در آن آخرين گزارش درباره برنامه هسته ای ايران مورد بررسی قرار گرفت، از تهران خواست که غنی سازی اورانيوم را متوقف کند و درهای تاسيسات هسته ای خود را به روی بازرسان سازمان ملل بگشايد.

اما علی اصغر سلطانيه نماينده ايران در آژانس همچنان بر موضع تهران مبنی بر ادامه غنی سازی اورانيوم تاکيد کرد و از جامعه جهانی خواست تا در برابر «هياهوی آمريکا و متحدانش برای ضربه زدن به روند سازنده همکاری ايران با آژانس» مقاومت کند.

مقامات ايرانی ضمن تاکيد بر صلح آميز بودن فعاليت های هسته ای آن کشور می گويند غنی سازی اورانيوم، بر اساس پيمان منع گسترش سلاح های هسته ای، حق ايران است و ايران قصد ندارد از اين حق خود صرف نظر کند.

دکتر محمد سهيمی، استاد دانشگاه در دانشگاه ايالتی کاليفرنيای جنوبی در لس آنجلس و عضو اتحاديه «دانشمندان نگران از گسترش سلاح های هسته ای» فعاليت می کنند، در مصاحبه ای با راديو فردا ضمن تاييد اين موضوع که «غنی سازی اورانيوم، حق ايران است»، علل مخالفت های جهانی با اين موضوع را تشريح کرده است.

راديو فردا: آيا غنی سازی اورانيوم در يک برنامه صلح آميز هسته ای، بخشی ضروری محسوب می شود؟

دکتر محمد سهيمی: اگر کشوری قصد ساخت راکتورهای هسته ای داشه باشد و منابع طبيعی اورانيوم هم در خاک خود داشته باشد، برای تامين سوخت رآکتورهای خود احتياج به غنی سازی دارد.

ايران دارای منابع اورانيوم است، اما هنوز رآکتوری ندارد تا برای تامين سوخت آن دست به غنی سازی اورانيوم بزند. زيرا تنها رآکتوری که قرار است سال آينده کار خود را آغاز کند، نيروگاه هسته ای بوشهر است که به وسيله روسها ساخته می شود و بر طبق قرارداد ايران وروسيه اين کشور متعهد است سوخت رآکتور نيروگاه بوشهر را تا ده سال تامين کند.

پرسشی که بسيار مطرح می شود اين است که آيا ايران اصولا حق غنی سازی اورانيوم را دارد يا نه؟ از آنجا که ايران قراردادهای بين المللی را امضا کرده است، غنی سازی اورانيوم حق ايران است.

اما و از آنجا که ايران در سال های گذشته برخی از فعاليت های هسته ای خود را از آژانس بين المللی انرژی اتمی پنهان نگاه داشته است، اکنون با توجه به جو بی اعتمادی پيش آمده نسبت به ايران، آژانس در پی دست يافتن به جزئيات اين پنهان کاری است تا بتواند درباره ماهيت صلح آميز برنامه هسته ای که ايران مدعی است، اظهار نظر کند.

مقام های ايرانی توانانی برای غنی سازی اورانيوم را به عنوان جهشی صنعتی ارزيابی می کنند و می گويند چون ايران مايل به بهره مندی از اين صنعت است بر روی آن تاکيد دارد. نقش غنی سازی اورانيوم در صنعت هسته ای تا چه اندازه مهم است؟

غنی سازی اورانيوم که تامين کننده سوخت رآکتور ها است، به عنوان بخشی از چرخه توليد انرژی هسته ای، احتياج به دانش و مهارت بالائی دارد.

ساخت سانتريفوژها يا دستگاه های گريز از مرکز و آلياژهائی که برای ساخت اين دستگاه ها لازم است نيز بخشی از اين دانش است و هر کشوری هم نمی تواند آنرا بسازد، بنابراين اين ادعا به خودی خود درست است.

اما اين ادعا که گويا می توان از اين دستگاه ها در ديگر بخش های صنعتی استفاده کرد تا حدودی مبالغه آميز است، چون بايد بر اين نکته تاکيد کرد که کاربرد اين دستگاه ها تنها منحصر به استفاده در فرآيند غنی سازی است.

خود دستگاه های گريز از مرکز کاربردی محدود دارند، اما دانشی که به توليد آن کمک می کند، می تواند در زمينه های ديگر هم به کار گرفته شود.

ايران می گويد به دستگاه های گريز مرکز از نوع P-۱ (پاکستان يک) مجهز است که دستگاه هايی بسيار ابتدائی هستند. ايران اما در اين ميان می گويد موفق به ساخت دستگاه های گريز از مرکز از نوع P-۲ هم شده است. اگر چنين باشد اين يک جهش صنعتی است.

غرب و امريکا ايران را متهم به پنهان کاری کرده و می گويند ايران در پی دست يابی به سلاح هسته ای است. تا چه اندازه فرآيند غنی سازی می تواند به خدمت توليد سلاح های هسته ای منجر شود؟

تاسيساتی که برای تامين سوخت رآکتور ها به کار گرفته می شود را می توان با يک مقدار تغيير برای توليد اورانيوم غنی سازی شده با درجه بالای خلوص به کار گرفت، ماده ای که می تواند در توليد بمب هسته ای مورد استفاده قرار گيرد.

اما يک مقدار تغيير معنی اش اين نيست که اين تغييرات به طور ساده و سريع عملی است. انجام يک چنين تغييراتی زمان بر است و از سوی ديگر عملی کردن اين تغييرات مشروط به اين است که اين تغييرات پنهانی و به دور از نظارت بازرسان آژانس بين المللی انرژی اتمی صورت بگيرد. مثلا کره شمالی در دهه ۹۰ ميلادی با اخراج بازرسان سازمان ملل دست به اين کار زد.

در حالی که چنانچه ايران در پی توليد اورانيوم غنی شده با درجه بالای غنا باشد، بايد از قرارداد منع گسترش سلاح های هسته ای خارج شود. در حال حاضر ايران می گويد، بازرسان سازمان ملل مجاز به بازديد از تاسيسات هسته ای کشور هستند.