انقلاب ساختار شکن گروه بريتانيايی «رديو هد – Radiohead» عليه توليدکننده های غول صنعت موسيقی، در فاصله نزديک به يک ماه رنگ و بوی شکست به خود گرفته است.
اين گروه برای انتشار هفتمين آلبوم خود – In Rainbow - روياهايی در سر داشت که برای هواداران موسيقی مستقل بسيار دلنشين به نظر می رسيد و مهم تر از آن، به بارقه اميد بزرگی برای گروه های گمنامی بدل شده بود که همواره تلاش می کنند در عوض دستورات توليد کننده های حرفه ای، ذائقه خود را در تمامی اجزای آثارشان به نمايش بگذارند.
رديو هد، بیش از يک ماه پيش اعلام کرد که قرارداد خود را با يکی از غول های صنعت موسيقی EME فسخ کرده است و آخرين آلبوم خود را به جای سپردن به دست توزيع کننده های حرفه ای، بر روی وب سايت خود و بدون تعيين کردن هيچ قيمتی منتشر خواهد کرد.
بر اساس مدل انقلابی رديوهد برای فروش اين آلبوم، هوادارها می توانستند به وب سايت گروه بروند و قميت هر ترانه را خود تعيين کنند و بعد از پرداخت اينترنتی اين قيمت، ترانه مورد نظرشان را دانلود کنند.
البته نسخه ای از آلبوم بر روی CD نيز از طريق همين وب سايت به فروش می رسيد، اما مهم ترين نکته اين بود که ديگر کسی نمی توانست در فروشگاه های موسيقی سراسر جهان که اصلی ترين راه فروش موسيقی هستند، اين آلبوم را پيدا کند.
رديو هد برای موفقيت ايده جديد خود اعلام کرد که حق تکثير آلبوم خود را به هيچ يک از شرکت های توليد و توزيع نخواهد فروخت و بی هيچ واسطه ای آلبوم را از طريق وب سايت به بازار خواهد فرستاد.
البته اصل ايده فروش آلبوم از چنين روشی به هيچ وجه تازه نيست و بسياری از گروه های گمنام و مستقل، همواره از همين راه آثارشان را به بازار می فرستند، اما اين نخستين بار بود که گروهی با سابقه رديو هد و محبوبيت و شهرت جهانی اش، چنين تصميمی می گرفت.
به بيان ديگر، توليدات گروه هايی مانند رديو هد که بعد از موفقيت های قديمی، شهرتی عالمگير دارند، برای شرکت های تکثير و پخش، ارزش بسياری دارد، اما ورود اين غول های بزرگ به چرخه توليد و پخش، بيش از هر چيز موجب می شود تا هنرمند، اثر خود را از طريق واسطه ای دندان گرد به بازار بفرستد و اين ميان نه تنها اصل اثر با قيمتی بيشتر به دست مخاطب می رسد، بلکه بخش زيادی از اين پول هم به جيب همان واسطه ها سرازير می شود.
در انقلاب رديو هد قرار بود که به کمک شورش ديجيتالی نسل اينترنت، دست اين واسطه ها از چرخه پخش آثار کوتاه شود و به جای اينکه اين شرکت ها با کمک محبوبيت ستاره های موسيقی و پول هواداران، حساب هايشان را پر و پيمان کنند، اثر با قيمت مورد نظر هواداران منتشر شود.
اما با گذشت نزديک به يک ماه از آغاز اجرای اين طرح، خبری ناگهان بسياری از اهالی موسيقی را شگفت زده کرد و سرانجام روشن شد که بار ديگر همان شرکت های عظيم، بازی را برده اند.
بر اساس مطالعه يک شرکت مطالعاتی خدمات فروش، بيش از نيمی از کسانی که از وب سايت گروه رديو هد، آلبوم In Rainbow را دانلود کرده اند، قيمت صفر دلار را برای آلبوم در نظر گرفته اند و در واقع هيچ پولی برای دانلود پرداخت نکرده اند.
در فاصله چهار هفته ای که از ابتدای ماه اکتبر تا پايان ماه اکتبر در مطالعه شرکت «کام اسکور» بررسی شده است، ۶۲ درصد کسانی که آلبوم را دانلود کرده اند حتی يک سنت هم پرداخت نکرده اند.
اين مطالعه نشان می دهد که ۳۸ درصد باقی مانده کسانی که حاضر شده اند، داوطلبانه پولی برای دانلود بپردازند، به طور ميانگين، شش دلار برای آلبوم پرداخت کرده اند.
در فاصله مورد نظر اين مطالعه در ماه اکتبر، يک ميليون و۲۰۰ هزار نفر از وب سايت رسمی گروه بازديد کرده اند اما در اين تحقيق روشن نشده که دقيقا چند نفر از اين افراد آلبوم را دانلود کرده اند.
گروه ردیوهد سرانجام پذیرفت که آلبومش را به شکل CD های معمولی هم به بازار بفرستد. آن گونه که «کام اسکور» اعلام کرده است، وضعيت پرداخت در ميان شهروندان آمريکايی به نسبت سراسر جهان، اندکی بهتر بوده و ۴۰ درصد آمريکايی ها، برای دانلود پول پرداخت کرده اند.
ميانگين قيمت آمريکايی ها نيز از ميانگين قيمت در مقياس جهانی کمی بهتر است؛ آنها به طور متوسط هشت دلار و پنج صدم سنت برای هر بار دانلود آلبوم به حساب گروه محبوبشان واريز کرده اند.
رديوهد اگرچه از اظهارنظر مستقيم درباره اين مطالعه خودداری کرده، اما خبرهای ديگری که از اين گروه منتشر شده، نشان می دهد که انقلاب رديوهد، تا اينجا با تغييراتی جدی همراه شده است.
مهم ترين تغيير در نقشه فروش اين است که رديوهد با يک شرکت پخش و فروش موسيقی قرارداد امضا کرده و سرانجام روز دهم دسامبر، آلبوم تازه را در يک مجموعه شيک و گران قيمت به بازار می فرستد.
هوادارن دو آتشه رديوهد که البته اوضاع جيبشان خوب است می توانند اين مجموعه را ۸۲ دلار بخرند، اما مهم تر اينکه اصولا در اوایل سال آينده ميلادی، آلبوم In Rainbow با شکل و شمايل باقی آلبوم های موسيقی روانه فروشگاه ها خواهد شد تا با همان قيمت های رايج به فروش برسد.
روزی که In Rainbow در فروشگاه های موسیقی سراسر جهان عرضه شود را شاید بتوان روز مرگ کامل انقلاب تازه ردیوهد نامید، هر چند که برخی هواداران با حدس و گمان و تخمین های رویایی، درآمدی چندین میلیون دلاری برای فروش اینترنتی In Rainbow پیش بینی کرده اند.
با این همه سرنوشت این روش خبرساز ردیوهد دقیقا زمانی روشن خواهد شد که منابع اصلی وابسته به گروه، رقم دقیق فروش از راه دانلود در وب سایت ردیوهد را منتشر کند.
