هجوم روز جمعه گروههای خشمگین به ساختمان سفارت اسرائیل در قاهره و بازگشت اجباری سفیر آن کشور به تلآویو، تازهترین رویداد خصمانه بین دو کشور همسایه پس از سقوط رژیم مبارک در مصر و روی کار آمدن دولت موقت نظامیان در قاهره به شمار میرود.
این در حالی است که چند روز پیش پنج مرزدار مصری در نتیجه شلیک سربازان اسرائیلی در منطقه سینا به قتل رسیده بودند.
در روزهای منتهی به ماه اوت گذشته اسرائیل به تلافی حمله گروههای مسلح به شهر ایلات و کشته شدن ۱۷ اسرائیلی، اماکن نظامی و غیرنظامی را در غزه بمباران کرد و در نتیجه این اقدام دستکم ۱۵ نفر، منجمله پنج غیرنظامی که در جمع آنها سه کودک نیز بود جان خود را از دست دادند.
در شرایط کنونی وضعیت امنیتی در منطقه سینا و مرزهای مشترک مصر و اسرائیل شکننده، و مناسبات دیپلماتیک تلآویو و قاهره با تنش و تشنج همراه است.
ادامه وضعیت کنونی میتواند مسیر انتخابات آینده مصر را تحت تاثیر قرارداده و به تقویت گروههای اسلامگرا منجر شود. گروههای سیاسی تندرو در مصر لغو قرارداد کمپ دیوید، قطع مناسبات دیپلماتیک با تلآویو و اعمال کنترل کامل مصر بر صحرای سینا را خواستاراند.
نیازهای متقابل
مصر در ۳۰ سال گذشته ضمن تجربه روزهای دشوار در مناسبات با اسرائیل، به قرارداد کمپ دیوید و صلح با اسرائیل پایبند مانده و از نتایج مثبت آن نیز برخوردار شده است.
توسعه صحرای سینا و تبدیل شرمالشیخ به یک مرکز تفریحی و مسافرتی نسبتا پیشرفته، با درآمدهای ارزی بیشتر از درآمد صادرات گاز، و همچنین دریافت کمک مالی مستقیم از آمریکا، که در سال به ۱.۵ تا دو میلیارد دلار بالغ میشود، از جمله نتایج پایبندی مصر به قرارداد کمپ دیوید و داشتن مناسبات عادی با اسرائیل است.
اسرائیل نیز متقابلا به داشتن مناسبات کاری قابل دوام با مصر و استفاده از ظرفیتهای قاهره در جهت ادامه وضعیت موجود امنیتی در منطقه نیازمند است.
در شرایطی که مناسبات اسرائیل با ترکیه در مسیری بسیار دشوار و توام با سردی قرار گرفته، نیاز به داشتن روابط عادی با مصر بیش از پیش در تلآویو احساس میشود.
کنترل نوار غزه یا پیشگیری از تکرار اقدامات خشونتآمیز فلسطینیان در این منطقه، بدون پشتیبانی دولت مصر عملا غیرممکن به نظر میرسد. همدلی قبیلهای مصریها در صحرای سینا با فلسطینیان، و مهار تمایلات ضداسرائیلی آنها نیز تنها از عهده دولت مرکزی مصر ساخته است.
در صورت روی کار آمدن یک دولت انتخابی در سوریه، وضعیت کنونی برای اسرائیل سختتر خواهد شد. از این جهات اسرائیل نیازمند مناسبات کاری با قاهره و پرداختن هزینههای آن است.
آینده مناسبات
نظام سیاسی آینده مصر در بهترین شرایط مدل کنونی ترکیه خواهد بود. سوریه نیز پس از رهایی از قید دیکتاتوری اسد و حزب بعث در همین مسیر قرار خواهد گرفت. از این لحاظ ابراز نگرانی در اسرائیل از رویارویی با یک گروه یا دولت افراطی اسلامی در قاهره یا دمشق بیاساس و تنها در جهت تقویت احساسات افراطی در داخل یا جلب حمایت بیشتر آمریکا صورت میگیرد.
وضعیت کنونی در لیبی حاکی است که حتی در شرایط انتقالی نیز دولتهای جانشین رژیمهای ساقط شده، بیشتر متوجه اوضاع داخلی خود و بیعلاقه به تشدید تشنج در منطقه یا مرزهای همجواراند.
در عین حال دولتهای انتخابی آینده در مصر، سوریه و اردن، بیشتر از پیش به داشتن مناسبات عادلانه در منطقه و دفاع از پیوندهای مذهبی و قومی علاقه نشان خواهند داد.
از این لحاظ اسرائیل بیتردید به راحتی گذشته قادر به تحمیل منافع و انتظارات خود در منطقه نخواهد بود.
موضع آمریکا
اگرچه در اولین ساعات پس از هجوم روز جمعه مردم قاهره به سفارت اسرائیل، اوباما با مقامات دولت مصر تماس گرفت و خواستار دفاع دولت نظامی مصر از سفارت اسرائیل در قاهره شد، این اقدام به معنی ادامه برخورداری اسرائیل از چک سفید آمریکا در رویارویی با رویدادهای محلی نیست.
در وضعیت موجود و علیرغم شدت گرفتن مشکلات داخلی اسرائیل که تظاهرات اعتراضی یک میلیونی چند روز قبل نشانهای از آن است، دست راستیها و افراطیون اسرائیل مایلاند که همچنان بر طبل عدم سازش کوفته و متصرفات جنگ ششروزه را غیر قابل استرداد خوانده و بیاعتنایی به قطعنامههای سازمان ملل را در جهت عقبنشینی به مرزهای پیش از جنگ، وظیفه دولتهای روز معرفی کنند.
هنوز کادیما میتواند یا میخواهد که لیکود را به تعلل و نداشتن اراده لازم برای مقابله با مشکلات داخلی و تامین امنیت اسرائیل معرفی کند. ولی بیشک مردم اسرائیل و به تبع آنها دولتهای آینده تلآویو درمییابند که تنها شرط رسیدن به صلح پایدار با فلسطینیان و زندگی در آرامش با اعراب، پذیرفتن حقوق متقابل با همسایگان و تن دادن به انعطاف واقعی در پشت میز مذاکره با آنهاست.
در غیر این صورت، حملات ماه ژوییه در شرمالشیخ، ماه اوت در ایلات و سپتامبر در قاهره شدت مییابند و ظرفیت مقاومت اسرائیل تحلیل خواهد رفت.
این در حالی است که چند روز پیش پنج مرزدار مصری در نتیجه شلیک سربازان اسرائیلی در منطقه سینا به قتل رسیده بودند.
در روزهای منتهی به ماه اوت گذشته اسرائیل به تلافی حمله گروههای مسلح به شهر ایلات و کشته شدن ۱۷ اسرائیلی، اماکن نظامی و غیرنظامی را در غزه بمباران کرد و در نتیجه این اقدام دستکم ۱۵ نفر، منجمله پنج غیرنظامی که در جمع آنها سه کودک نیز بود جان خود را از دست دادند.
در شرایط کنونی وضعیت امنیتی در منطقه سینا و مرزهای مشترک مصر و اسرائیل شکننده، و مناسبات دیپلماتیک تلآویو و قاهره با تنش و تشنج همراه است.
ادامه وضعیت کنونی میتواند مسیر انتخابات آینده مصر را تحت تاثیر قرارداده و به تقویت گروههای اسلامگرا منجر شود. گروههای سیاسی تندرو در مصر لغو قرارداد کمپ دیوید، قطع مناسبات دیپلماتیک با تلآویو و اعمال کنترل کامل مصر بر صحرای سینا را خواستاراند.
نیازهای متقابل
مصر در ۳۰ سال گذشته ضمن تجربه روزهای دشوار در مناسبات با اسرائیل، به قرارداد کمپ دیوید و صلح با اسرائیل پایبند مانده و از نتایج مثبت آن نیز برخوردار شده است.
توسعه صحرای سینا و تبدیل شرمالشیخ به یک مرکز تفریحی و مسافرتی نسبتا پیشرفته، با درآمدهای ارزی بیشتر از درآمد صادرات گاز، و همچنین دریافت کمک مالی مستقیم از آمریکا، که در سال به ۱.۵ تا دو میلیارد دلار بالغ میشود، از جمله نتایج پایبندی مصر به قرارداد کمپ دیوید و داشتن مناسبات عادی با اسرائیل است.
اسرائیل نیز متقابلا به داشتن مناسبات کاری قابل دوام با مصر و استفاده از ظرفیتهای قاهره در جهت ادامه وضعیت موجود امنیتی در منطقه نیازمند است.
در شرایطی که مناسبات اسرائیل با ترکیه در مسیری بسیار دشوار و توام با سردی قرار گرفته، نیاز به داشتن روابط عادی با مصر بیش از پیش در تلآویو احساس میشود.
کنترل نوار غزه یا پیشگیری از تکرار اقدامات خشونتآمیز فلسطینیان در این منطقه، بدون پشتیبانی دولت مصر عملا غیرممکن به نظر میرسد. همدلی قبیلهای مصریها در صحرای سینا با فلسطینیان، و مهار تمایلات ضداسرائیلی آنها نیز تنها از عهده دولت مرکزی مصر ساخته است.
در صورت روی کار آمدن یک دولت انتخابی در سوریه، وضعیت کنونی برای اسرائیل سختتر خواهد شد. از این جهات اسرائیل نیازمند مناسبات کاری با قاهره و پرداختن هزینههای آن است.
آینده مناسبات
نظام سیاسی آینده مصر در بهترین شرایط مدل کنونی ترکیه خواهد بود. سوریه نیز پس از رهایی از قید دیکتاتوری اسد و حزب بعث در همین مسیر قرار خواهد گرفت. از این لحاظ ابراز نگرانی در اسرائیل از رویارویی با یک گروه یا دولت افراطی اسلامی در قاهره یا دمشق بیاساس و تنها در جهت تقویت احساسات افراطی در داخل یا جلب حمایت بیشتر آمریکا صورت میگیرد.
وضعیت کنونی در لیبی حاکی است که حتی در شرایط انتقالی نیز دولتهای جانشین رژیمهای ساقط شده، بیشتر متوجه اوضاع داخلی خود و بیعلاقه به تشدید تشنج در منطقه یا مرزهای همجواراند.
در عین حال دولتهای انتخابی آینده در مصر، سوریه و اردن، بیشتر از پیش به داشتن مناسبات عادلانه در منطقه و دفاع از پیوندهای مذهبی و قومی علاقه نشان خواهند داد.
از این لحاظ اسرائیل بیتردید به راحتی گذشته قادر به تحمیل منافع و انتظارات خود در منطقه نخواهد بود.
موضع آمریکا
اگرچه در اولین ساعات پس از هجوم روز جمعه مردم قاهره به سفارت اسرائیل، اوباما با مقامات دولت مصر تماس گرفت و خواستار دفاع دولت نظامی مصر از سفارت اسرائیل در قاهره شد، این اقدام به معنی ادامه برخورداری اسرائیل از چک سفید آمریکا در رویارویی با رویدادهای محلی نیست.
در وضعیت موجود و علیرغم شدت گرفتن مشکلات داخلی اسرائیل که تظاهرات اعتراضی یک میلیونی چند روز قبل نشانهای از آن است، دست راستیها و افراطیون اسرائیل مایلاند که همچنان بر طبل عدم سازش کوفته و متصرفات جنگ ششروزه را غیر قابل استرداد خوانده و بیاعتنایی به قطعنامههای سازمان ملل را در جهت عقبنشینی به مرزهای پیش از جنگ، وظیفه دولتهای روز معرفی کنند.
هنوز کادیما میتواند یا میخواهد که لیکود را به تعلل و نداشتن اراده لازم برای مقابله با مشکلات داخلی و تامین امنیت اسرائیل معرفی کند. ولی بیشک مردم اسرائیل و به تبع آنها دولتهای آینده تلآویو درمییابند که تنها شرط رسیدن به صلح پایدار با فلسطینیان و زندگی در آرامش با اعراب، پذیرفتن حقوق متقابل با همسایگان و تن دادن به انعطاف واقعی در پشت میز مذاکره با آنهاست.
در غیر این صورت، حملات ماه ژوییه در شرمالشیخ، ماه اوت در ایلات و سپتامبر در قاهره شدت مییابند و ظرفیت مقاومت اسرائیل تحلیل خواهد رفت.