لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۲۲:۰۷

دولت انتقالی مصر: اتحاد عربی مقدم بر مناسبات با تهران


علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه در دولت محمود احمدی‌نژاد
علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه در دولت محمود احمدی‌نژاد
انجام مذاکرات آینده دو دیپلمات ارشد ایران و مصر، در حاشیه گردهم‌آیی کشور‌های غیرمتعهد در جزیره بالی اندونزی، برخلاف انتظار و تبلیغات سیاسی تهران، به تجدید فوری و بدون قید و شرط مناسبات تهران و قاهره منجر نخواهد شد.

اولویت دولت انتقالی مصر، پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی و رئیس جمهوری در آن کشور طی شش ماه آینده، ابتدا تحکیم مناسبات با کشور‌های عربی و در مرحله بعد عادی‌سازی گام به گام روابط با جمهوری اسلامی است.

پیش از تائید خبر انجام دیدار آینده علی‌اکبر صالحی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، و نبیل العربی، وزیر خارجه دولت موقت مصر، در اندونزی، منابع غیررسمی در تهران طی یک اقدام غیرمتعارف دیپلماتیک از علی‌اکبر سیبویه، سفیر اسبق ایران در تونس، به عنوان سفیر آینده جمهوری اسلامی در قاهره نام بردند.

رامین مهمان‌پرست، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، متعاقباً این اقدام را متاثر از گمانه‌زنی خواند، ولی از رد و انکار اصالت آن خودداری ورزید.

خوش‌خیالی صالحی

ظاهرا به نظر می‌رسد که علی‌اکبر صالحی به دنبال دیدار قبلی خود با نبیل العربی و کسب اطمینان از تمایل نسبی قاهره به از سرگیری مناسبات با تهران، بدون فوت وقت موضوع معرفی سفیر آینده اعزامی به مصر را در دستور کار خود قرار داده و با استفاده از شناخت قبلی شخصی از سیبویه، وی را برای انجام این ماموریت نامزد کرده است.

آقای سیبویه با ۲۸ سال سابقه کار در وزارت خارجه از جمله دیپلمات‌های قدیمی جمهوری اسلامی محسوب می‌شود. وی که به زبان عربی کاملا آشناست در سال ۲۰۰۹ از سوی حزب «اعتدال و توسعه» برای انتخابات مجلس شورای اسلامی نامزد شد، ولی از راه یافتن به آن محروم ماند.

سیبویه در یک خانواده معمم به دنیا آمده (فرزند آیت‌الله میرزا احمد) و مانند تعدادی از دیگر سفرای جمهوری اسلامی ضمن خدمت به دانشگاه رفته و از دانشگاه زیتونه تونس مدرک دکترا در علوم اسلامی دریافت کرده است.

تعهد عربی در مقابل اعراب

پس از آن که العربی، وزیر خارجه موقت مصر، موضوع دیدار آینده خود با صالحی را طی گفت‌وگویی با روزنامه الشروق مورد تائید قرار داد، یادآور شد که «هر نوع پیشرفت احتمالی در راه عادی‌سازی مناسبات قاهره با تهران، هرگز حمایت مصر از مواضع عربی و حقوق روشن و شناخته شده کشور‌های عرب خلیج فارس را تحت تاثیر قرار نخواهد داد.»

پیشتر عسام شرف، نخست وزیر مصر، حین سفر به کشور‌های عرب خلیج فارس و هنگام حضور در کویت، تاکید کرده بود که بهبود مناسبات با تهران به قیمت امنیت کشور‌های عرب خلیج فارس انجام نمی‌گیرد.

مصر در زمان حسنی مبارک نیز همواره از مواضع کشور‌های عرب در مقابل ایران، به‌خصوص ادعا‌های امارات نسبت به سه جزیره ایرانی تنب‌ها و ابوموسی حمایت می‌کرد. در موضوعاتی از این دست به هیچ وجه انتظار نمی‌رود که تغییر حکومت مصر به تغییر سیاست قاهره در قبال مسائل فی‌مابین ایران و کشور‌های عربی منجر شود.

مصر به دنبال ترکیه

اگرچه مناسبات ماندگار‌تر خارجی مصر تنها بعد از برگزاری انتخابات آینده پارلمان و رئیس جمهوری آن کشور قابل ارزیابی است، در عین حال روند اقدامات انجام شده توسط دولت انتقالی حاکی از آن است که دولت کنونی در این مرحله علاقه‌مند به پیروی از عمل‌گرایی و تلاش به منظور تعدیل و اصلاح مناسبات خارجی مصر است.

در جهت تحقق هدف‌های این خط‌مشی، قاهره به نحوی روشن متمایل به پیروی از سیاست خارجی مستقل ترکیه در منطقه دیده می‌شود. در این مسیر، بی‌تردید، قاهره ضمن علاقه‌مندی به کاهش تنش با تهران، نسبت به سیاست خارجی چالشی جمهوری اسلامی نگاه انتقادی خود را همچنان حفظ خواهد کرد.

آشتی حماس و فتح

بی‌شک جمهوری اسلامی از آشتی خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، و محمود عباس، رئیس دولت خودگردان فلسطین، که به ابتکار دولت موقت مصر صورت گرفته، همان قدر ناراضی است که دولت اسرائیل.

در گذشته جمهوری اسلامی، محمود عباس را نسبت به حقوق مردم فلسطین خائن نامیده و او را کارگزار اسرائیل معرفی می‌کرده است. آشتی دو گروه افراطی و معتدل فلسطینی حاکم در نوار غزه و کرانه غربی به‌‌ همان نسبت که شانس اتحاد تدریجی آن‌ها را در آینده افزایش می‌دهد، مناسبات تهران با حماس را تهدید خواهد کرد.

بازگشایی مرز مصر با غزه نیز حماس را به گروه‌های معتدل و ترکیب دو دولت عمل‌گرای ترکیه و مصر نزدیک نموده و به‌‌ همان نسبت از تهران‌ دورتر خواهد ساخت.

اگرچه دولت کنونی تهران علاقه‌مند است که تجدید مناسبات با مصر را، به‌خصوص در شرایطی که روابط ایران با کشور‌های عرب خلیج فارس به‌شدت تیره شده، یک پیروزی سیاسی معرفی کند، علی‌رغم این خواسته یک‌جانبه، از سرگیری مناسبات با قاهره، ۳۰ سال پس از گسسته شدنن، تنها به صورت گام به گام و مشروط امکان‌پذیر است.

پیش از اعلام عادی‌سازی مناسبات دو کشور، برداشتن نام خالد اسلامبولی، از خیابانی در تهران، یکی از کوچک‌ترین شرط‌هایی است که طی مذاکرات هفته‌ها و ماه‌های آینده بین نمایندگان سیاسی دو کشور مورد مذاکره قرار خواهد گرفت.
XS
SM
MD
LG