لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۳:۰۸

ترکیه و ایران: پایان یک رابطه؟‌


رجب طیب اردوغان (راست) به همراه محمود احمدی‌نژاد
رجب طیب اردوغان (راست) به همراه محمود احمدی‌نژاد
تهران به تازگی بر سر تصمیم ترکیه برای اجازه به سازمان ناتو برای نصب رادار به خشم آمده است. آیت‌الله خامنه‌ای این تصمیم را محکوم کرد و فرماندهان عالی‌رتبه نظامی جمهوری اسلامی نیز نسبت به پیامدهای این تصمیم هشدار دادند.

جمشید اسدی، تحلیل‌گر مسائل ایران، می‌گوید ایران بیش از هر زمانی احساس تک‌افتادگی می‌کند و خود را در خطر می‌بیند.

اما این اقدام ترکیه از دید آمریکا یک پیروزی نظامی و سیاسی تلقی می‌شود. این چرخش کامل حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه است که از رفتار سختگیرانه غرب نسبت به برنامه‌های هسته‌ای تهران انتقاد کرده بود.

سنان اولگن، دیپلمات پیشین ترک، بر این باور است که روابط حسنه بین دو کشور به پایان آمده است و «ما وارد دوران تازه‌ای می‌شویم که مبنای آن ارزیابی واقع‌گرایانه است».

به گفته آقای اولگن، خطر افزایش کشمکش میان دو همسایه خطری جدی است، زیرا هر دو خواهان اعمال سلطه خود بر منطقه هستند. آنکارا هر چه بیشتر می‌کوشد نفوذ و تاثیرگذاری ایران بر عراق را به چالش بکشد. رفتار ترکیه در قبال بهار عربی و تلاش برای این که خود را الگوی دولتی سکولار برای رژیم‌های تازه منطقه نشان دهد بیشترین عامل تهدیدکننده در روابط ایران و ترکیه است. و بیشتر از هر چیزی هواداری ترکیه از مخالفان رژیم سوریه چیزی است که ایران را خوش نمی‌آید.

نوری مرت، استاد علوم سیاسی دانشگاه استانبول، در این زمینه می‌گوید: «بی‌گمان هر تغییر رژ‌یمی در سوریه تعادل منطقه را دگرگون خواهد ساخت و اگر ایران سوریه را از دست بدهد پایگاه اصلی خود را در خاورمیانه از دست خواهد داد. این موضوع برای ایران اهمیت دارد.»

سنان اولگن با اشاره به نزدیکی ترکیه به واشینگتن بر سر سیاست‌های دو کشور درباره سوریه می‌گوید این مسئله سبب نگرانی و هراس تهران شده است: سیاست ترکیه نسبت به سوریه حمایت کامل دولت آمریکا را به خود جلب کرده است.

اما از سوی دیگر موردی هست که آمریکا آن را کاملا تایید نمی‌کند و آن دادوستد بازرگانی ترکیه و ایران است که با وجود سرد شدن روابط دو همسایه روز به روز بر میزان آن افزوده می‌شود. آنکارا موافق تحریم‌های محدود علیه ایران است.

مهرداد عمادی، کار‌شناس ایران در بریتانیا، می‌گوید ترکیه نقش مهمی را در ادامه حیات رژیم ایران بازی کرده و می‌گوید دست‌کم در ۱۱ مورد بانک‌ها و بنگاه‌های ترک ترتیب نقل و انتقال فناوری و تسهیلات به ایران را داده‌اند.

جمشید اسدی می‌گوید که ایران ناگزیر است خود را با خواسته‌های ترکیه هماهنگ سازد.

هفته پیش احمد داووداوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، گفت که پرزیدنت اوباما و اردوغان بر سر دادوستدهای بازرگانی ترکیه و ایران اختلاف نظر پیدا کردند.

آقای اولگن معتقد است هم غرب و هم ایران باید بفهمند که با ترکیه تازه‌ای روبه‌رو هستند. او می‌گوید که با وجود همراهی ترکیه با شرکایش در ناتو آن‌ها باید بدانند که ترکیه آمال و ادعاهای تازه‌ای دارد. آن‌ها باید فهمیده باشند که ترکیه گرچه شریک آن‌ها باقی خواهد ماند، ‌اما شریک راحتی نخواهد بود.

اما این که ترکیه تا کجا به ایران وفاداری نشان خواهد داد اکنون به آزمون گذاشته شده است. در حالی که واشینگتن در پی کشف توطئه ترور سفیر سعودی خواهان اعمال تحریم‌های جدی علیه ایران است، حکومت ترکیه از ابراز نظر نسبت به این رویداد خودداری کرده است.
XS
SM
MD
LG