به دنبال اعلام آمادگی مشروط عربستان برای اعزام نیروی زمینی به سوریه و واکنش های تند محمد علی جعفری فرمانده سپاه پاسداران و همچنین علی شمخانی دبیر شورای امنیت جمهوری اسلامی نسبت به آن، احتمال رویاروی تصادفی نیروهای نظامی ایران و عربستان در آب‌ها و یا آسمان خلیج فارس اینک به امکان برخورد نیروهای زمینی دو کشور در صحنه جنگ داخلی کشور ثالث (سوریه) تبدیل شده است.
ژنرال احمد العسیری سخنگوی ارتش عربستان روز پانزده بهمن اعلام داشت «ریاض آماده اعزام نیروی زمینی به سوریه تحت فرماندهی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا است.»
انور قرقاش، وزیر مشاور امارت، دو روز بعد طی یک کنفرانس خبری در ابوظبی ضمن اعلام آمادگی کشور خود برای اعزام نیروی زمینی به سوریه آنرا مشروط به «رهبری آمریکا در عملیات زمینی» ساخت.
طی یک اقدام ظاهراً هماهنگ شده دیگری، شیخ فواز سفیر بحرین در لندن نیز از اعزام نیروی زمینی کشور خود به سوریه و مشارکت با عربستان در این زمینه خبر داد.
اشتون کارتر، وزیر دفاع آمریکا، متعاقباً از اعلام آمادگی عربستان برای اعزام نیروی زمینی به سوریه استقبال کرد.
محمد علی جعفری با این پاسخ که «رژیم آل سعود جرات این کار را ندارد و اگر چنین کنند تیر خلاص به خود زده‌اند» و علی شمخانی نیز با این اظهار نظر که: «اعزام نیروی زمینی خارجی به سوریه بدون رضایت و در خواست دولت قانونی آن کشور مداخله گرانه و خطرناک است و تبعات امنیتی غیر قابل محاسبه برای تمام کشورهای منطقه و اروپا خواهد داشت» به گونه‌ای روشن خشم جمهوری اسلامی را از این اقدام محتمل بروز دادند.
حسن روحانی،رئیس جمهوری ایران، طی اظهارات کم سابقه و در عین حال بحث انگیزی، در مراسم اعطاء نشان به مذاکره کنندگان اتمی ضمن تائید حضور نیروهای ایرانی در سوریه گفت: «اگر سربازان رشید ما در بغداد، سامرا، فلوجه، تکریت و رمادی ایستادگی نمی‌کردند و همچنین اگر در دمشق و حلب به ملت سوریه کمک نمی‌کردند امروز امنیتی نداشتیم که بتوانیم به این خوبی مذاکره کنیم.»
مقابله دو محور
نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در عملیات هوایی علیه گروه حکومت اسلامی (داعش) در سوریه و عراق درگیراند و به نیروهای مخالف اسد نیز آموزش نظامی، سلاح و کمک مالی می‌دهند.
نیروی هوایی روسیه که به بهانه مقابله با گروه حکومت اسلامی طی چند ماه اخیر در سوریه مستقر شده، بنا بر گزارش های منابع غربی و مخالفان دولت اسد، اکثر حملات هوایی خود را بجای داعش متوجه مخالفان اسد و مواضع در اختیار آن‌ها کرده است که در صحنه جنگ اخیر در حلب، بزرگ‌ترین شهر سوریه نمونه آن است.
نیروهای دولتی تقلیل یافته سوریه به کمک ایران و گروههای نظامی تحت حمایت ایران با مخالفان در حال جنگ‌اند.
نیروهای زمینی ایران با عنوان «سپاه بین المللی مدافعان حرم» طی دو سال گذشته مستقیماً در جنگ داخلی سوریه در گیر بوده و تلفات قابل ملاحظه‌ای نیز متحمل شده‌اند.
دیگر گروههای تحت حمایت ایران در سوریه عبارت‌اند از: حزب الله لبنان با نیرویی مابین ۵ تا ۱۰ هزار نیرو، گردان ابوالفضل عباس با کمتر از ۳۰۰۰ شیعی عراقی که در اطراف دمشق مستقر شده‌اند،حزب الله سوریه که با استفاده از الگوی شبه نظامیان لبنان تجهیز شده‌اند، گردان فاطمیون مرکب از افغان‌ها که گفته می‌شود شمار آن‌ها اخیراً به بیش از ۲۵۰۰ جنگجو افزایش یافته است، گروه پاکستانی‌های شیعه موسوم به زینبیون، لواء ذولفقار مرکب از دیگر گروهای شیعه عراقی و چند گروه کوچک‌تر شبه نظامی که از زمان سقوط موصل توسط نیروهای داعش سوریه را ترک کرده و یا در سوریه کاملاً تحلیل رفته‌اند.
در صورت افزوده شدن نیروهای عربستان، و تعدادی از نیروهای زمینی امارات و بحرین در کنار آن‌ها، برخورد نظامی نفرات دو محور طی درگیری‌های زمینی سوریه اجتناب ناپذیر خواهد بود.
سوابق و توانایی‌های محدود عربستان
متفاوت با نیروی زمینی ایران که شماری از آن‌ها بازماندگان جنگ هشت ساله با عراق بشمار می‌روند و یا در عملیات نظامی نامتقارن داخلی (کردستان) و یا صحنه‌ها جنگ خارجی (با تائید اخیر حسن روحانی) درگیر بوده‌اند، نیروی زمینی عربستان، در عین برخورداری از تجهیزات بسیار پیشرفته، دارای تجربه جنگی اندکی است.
در طول جنگ سال ۱۹۹۰ عراق علیه کویت، بخشی از مناطق مرزی مشترک عربستان و کویت مورد هجوم نیروهای عراقی قرار گرفت و نیروهای مسلح سعودی عملاً بدون مقاومت در برابر نیروهای عراق عقب نشستند و منتظر هجوم متقابل نیروهای آمریکایی ماندند.
به دنبال شدت گرفتن اعتراضات داخلی بحرین و به‌منظور حمایت از حکومت اقلیت سنی و خانواده آل خلیفه، در پانزده مارس سال ۲۰۱۱، هزار نیروی نظامی عربستان و پانصد نیروی امارات به منامه پایتخت آن کشور اعزام شدند.
این نیروها که تدریجاً شمار آن‌ها به ۵۰۰۰ نفر افزایش یافت هرگز در یک برخورد نظامی جدی درگیر نبوده و بیشتر به عنوان نیروی ذخیره و یا پشتیبانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
طی عملیات نظامی نه چندان موفق که در ۲۵ ماه مارس سال ۲۰۱۵ به بهانه دفاع از دولت منصور هادی رییس جمهور پیشین یمن و علیه حوثی‌ها آغاز شد نیروهای سعودی به صحنه جنگ تازه‌ای داخل شدند.
با وجود دخالت گسترده نیروی هوایی عربستان (و کشورهای عضو اتحادیه همکاری‌های خلیج فارس) در جنگ یمن، نیروی زمینی عربستان تاکنون مشارکت محدودی در جنگ داشته و در مجموع مداخله عربستان در یمن از لحاظ نظامی تاکنون موفقیت بار نبوده.
با در نظر گرفتن سوابق اندک و تجربه محدود در عملیات زمینی، و خطر تحمل تلفات غیر قابل پیشبینی، نیروهای سعودی که نقطه قوت خود را در عملیات هوایی و نقطه ضعف خود را در عملیات زمینی، بخصوص در جنگهای مشابه با درگیری‌های داخلی سوریه می‌بینند، بعید است که این نیروها به جبهه‌های جنگ سوریه اعزام شوند.
در غیر صورت، واقعیت یافتن حضور نیروهای زمینی سعودی در سوریه رویارویی نظامی دو کشور همسایه ایران و عربستان را اجتناب ناپذیر خواهد ساخت؛ رویدادی که علاوه بر قطعی ساختن شکست مذاکرات صلح به تعطیل درآمده و طولانی‌تر ساختن جنگ داخلی سوریه، روابط تهران - ریاض را نیز از وضعیت متشنج کنونی به شرایط خطرناک رویارویی مستقیم نظامی تغییر خواهد داد.
------------------------------------------------------------
نظرات طرح شده در این یادداشت، الزاماً بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست.
