رای قاطع و روشن مردم اسکاتلند به پرهيز از استقلال و باقی ماندن در کشوری بزرگتر، نشان داد که جدايی خواهی های قومی در نظام های مردم سالار و متکی بر مشارکت عمومی در قدرت دولت، از نفس افتاده و کم رنگ ميشوند.
در صورتی که استقلال طلبان در همه پرسی ۱۸ سپتامبر دست بالا می يافتند، چهره سياسی بريتانيا، يکی از سه قدرت بزرگ اروپايی يکشبه دستخوش تغييرات بنيادی ميشد.
در واکنش به اين رويداد انتظار ميرفت که نخست وزير بريتانيا مجبور به استعفا شود، حزب کارگر، به دليل از دست دادن نمايندگان اسکاتلندی در پارلمان مرکزی تا چند دهه در انگلستان فرصت رسيدن به اکثريت پارلمانی و تشکيل دولت را از دست داده و جايگاه بريتانيا در جامعه اروپا، از کشور ايتاليا کوچکتر شود.
در صورت رای مردم اسکاتلند به استقلال، پوند استرلينگ، واحد پولی آن کشور، ضعيف ميشد و روند افزايش رشد اقتصادی در آن کشور کند. در اين صورت ميليارد ها دلار ارزش سهام بسياری از واحد های بانکی، تجاری و توليدی از دست ميرفت. جامعه اروپا در صورت رای مردم اسکاتلند به استقلال با بحران سياسی تازه و نا آرامی محسوس اقتصادی و پولی روبرو ميشد.
قرار بود در صورت رای دادن به استقلال و جدايی اسکاتلند از بريتانيا، بيش از ده درصد از تجهيزات نظامی آن کشور در اختيار کشور تازه تاسيس شده قرار گيرد.
به اين ترتيب، بريتانيا قادر به مشارکت در طرحهای نظامی ناتو به شيوه سابق نبود. استقلال احتمالی ميتوانست از صدها هزار جوان اسکاتلندی فرصت اشتغال در بقيه بريتانيا را گرفته و بازار کار را برای اين گروه به کشور کوچکی محدود سازد.
روز بعد از رای
در روز اعلام آراء و انتشار نتيجه همه پرسی استقلال، آنچه در اسکاتلند محسوس بود پرهيز گروه پيروز از اعلام شکست گروه رقيب بود و در عوض پيشنهاد همگرايی بيشتر برای نزديک تر ساختن دو صف در سالهای پيش رو؛ نگاهی که در تقابل کامل با فلسفه ای است که به اسارت گرفتن طرف شکست خورده و انکار حقوق اقليت را تجويز ميکند و شکست خوردگان را مکلف به قبول شرايط تحميلی.
مردم جهان با تلخ کامی بياد دارند که در گرما گرم بهار عربی و بحران سياسی مصر در پايان يک مسابقه فوتبال مابين تيم ال مصری و تيم ال اهلی شهر پورت سعيد، و طی گيری مابين طرفداران تيم برنده و هواداران تيم بازنده بيش از ۷۳ تن جان خود را از دست دادند.
در روز بعد از اعلام نتايج آراء همه پرسی، شهرهای اسکاتلند آرام بود و نشانه ای از کينه جويی نزد گروه های پيروز و شکست خورده ديده نميشد.
در روز بعد از اعلام نتايج همه پرسی برای استقلال اسکاتلند، هويت قومی مردم شمال جزيره تغيير نکرد.
در صورتی که طرفداران استقلال اکثريت می يافتند نيز هويت ملی مردم اسکاتلند همين بود که هست، با اين تفاوت که بجای داشتن سهم کوچکتری از يک کشور بزرگتر و صاحب قدرت در جهان، سهم بزرگتری از يک کشور بسيار کوچکتر را داشتند.
اقتصاد و ملی گرايی
همه پرسی اسکاتلند برای استقلال نشان داد که تجويز جدايی طلبی قومی به بهانه تامين حقوق قومها، تنها در يک ساختار سياسی مردم سالار قابل تجويز است و نه در جامعه ای که در آن دمکراسی حاکم نيست.
نتيجه قاطع همه پرسی همچنين نشان داد که مدعيان حقوق اقوام در بسياری از موارد، کاسه هايی گرمتر از آش اند و فراتر از خواسته های اکثريت خاموش ميروند.
در نظامهای سياسی مردم سالار و چند قومی، اکثريت و اقليتهای قومی از حقوق و فرصتهای مساوی برخوردارند. به اين دليل، مردم ضمن حفظ هويت قومی و ترويج ميراثهای فرهنگی و زبان و مذهب، همگرايی سياسی و رفاه اقتصادی بيشتر را بر انزوا و جدايی به بهانه ملی گرايی افراطی ترجيح ميدهند.
در اسکاتلند و طی همه پرسی، مردم ساکن در مناطق حاشيه ای کشور با آراء قاطع به باقی ماندن در بريتانيا رای دادند حال آنکه تمايل اهالی شهر گلاسگو که در مناطق مرکزی است به استقلال بيشتر بود.
نتايج همه پرسی استقلال نزد يکی از متعصب ترين ملی گرايان اروپا به شکلی قاطع متاثر از محاسبات اقتصادی و عملگرايانه مردم بود تا تمايلات جدايی طلبی آنها بر پايه گرايشهای قومی. رای اکثريت مردم اسکاتلند به پرهيز از استقلال ، کشور ۵ ميليونی اسکاتلند، بريتانيا و جامعه اروپا را از داخل شدن در يک بحران سياسی نجات داد.
----------------------------------------------------------------
نویسنده این مطلب مقیم اسکاتلند است و سالها در دانشگاه این کشور علوم سیاسی تدریس کرده است.
