سیاستمداری که عنصر تعقل را در نظام ارزشی و فرهنگ مردم خود پر رنگ می بیند و مخاطبان خود را مردمی بهره مند از حدی از حافظه جمعی، توانائی متوسط شناخت تناقض و ناهمگنی، حدی از هوش و قوه تمیز متوسط و توانائی سنجش و تفکر می داند، پس از پیروزی با مردم خود برخوردی پیشه می کند متفاوت با برخورد دولتمردی که مردم خود را توده ای بی بهره از حافظه جمعی، محروم از توانائی سنجش و تفکر تعریف کرده و به تسلط عنصر روان شناسی و احساس و عواطف بر عقل و خرد و غیبت حافظه در نظام ارزشی و فرهنگ جامعه خود معتقد است.
پیام های انتخاباتی در همه کشورهای جهان شعور و عقل و احساسات و عواطف مخاطبان را هدف گرفته و بر تلفیقی از عقلانیت، روان شناسی، نظام ارزشی و فرهنگ مخاطبان تولید می شوند. نسبت حضور عناصری چون عقل،خرد، حافظه، توانائی سنجش و احساسات، عواطف و روان شناسی و سهم هر عنصر در پیام های موفق و موثر، سهم همین عناصر را در ذهنیت مخاطبان و در فرهنگ عمومی جامعه نشان می دهند.
در دموکراسی های پیشرفته سهم برنامه های روشن، مشخص، تعریف شده، عملی و همگن در پیام های انتخاباتی موفق و موثر بر سهم عاطفه و احساسات و شعارهای کلی، مبهم، غیر عملی،متناقض و ناهمگن غلبه داشته، پیام گیرندگان برنامه های ارائه شده نامزدها را با گذشته و کارنامه سیاسی و اجتماعی پیام دهندگان می سنجند و در حالی که طرح زندگی خصوصی و خانوادگی نامزدها با واکنش منفی رای دهندگان مواجه می شود، کارنامه سیاسی و اجتماعی نامزدها، تا نوجوانی و با جزئیات مطرح شده و در نسبت آراء تاثیری جدی دارد.
در این جوامع نیز لایه های کم شماری بر مبنای روان شناسی و احساسات و عاطفه به برنامه ها و شعارهای کلی ناهمگن و غیر عملی رای می دهند اما غلبه عقل و حافظه بر روان شناسی و عاطفه در کل آراء محسوس است و نامزدی که با رای مردم به قدرت می رسد می داند که مردمی بهره مند از حافظه چند سال دیگر دوباره در باره او داوری کرده و سرنوشت سیاسی او را رقم خواهند زد.
پیام های انتخاباتی چهار نامزد ریاست جمهوری ایران اما چندان ساده و تکراری است که حتا یک بررسی اجمالی از سخنرانی ها، مصاحبه ها،گفته ها،مناظره ها، بیانیه ها و نمادهای عرضه شده در یکی دو ماه اخیر، تصویر چهار نامزد و ستاد انتخاباتی آنان را از روان شناسی و ذهنیت مخاطبان خود و از حد، سطح و عمق شعور، منطق و توانائی اندیشیدن نزد اکثریت ملت ایران،به دست می دهد.
تصویر چهار نامزد ریاست جمهوری از مردم، از آن روی که هر چهار نامزد و ستاد انتخاباتی آنان در سی سال گذشته در پست های کلیدی با مردم سروکار داشته و مردم را می شناسند، و از آن روی که در ترغیب اکثریت مردم به رای دادن موفق اند، می تواند با واقعیت عینی: فرهنگ، روان شناسی و ذهنیت اکثریت، بسیار نزدیک باشد.
هر چهار نامزد در سخنان رسمی خود از مردم تمجید و آنان را «صاحبان واقعی مملکت»، «با استعدادترین، با هوش ترین، آگاه ترین ملت جهان» یا دستکم «ملتی آگاه، هوشیار، دانا و..» توصیف کرده و «فرهنگ ایران اسلامی» را «والاترین وغنی ترین» فرهنگ جهان می دانند اما پیام های انتخاباتی هر چهار نامزد، البته نسبت های متفاوت،برای مخاطبانی تولید شده اند که از حافظه کوتاه و دراز مدت، از توانائی سنجش عقلانی، از شناخت ناهمگنی و تناقض های آشکار در گفته ها و برنامه های یک تن واحد، از تمیز تفاوت مطالبات واقعی خود با مطالباتی دیگر که با همان واژه ها به نام مطالبات آنان عنوان می شود، از توانائی تفکر در باره امکان عملی بودن شعارها و برنامه عاجز بوده، تنها و فقط از احساسات و عواطف و مد روز و از نیاز به افشاگری علیه قدرتمندان فاسد و یا نیاز به شنیدن برنامه های کلی و شعارهای زیبای غیر عملی، آن هم از زبان کسانی که در گذشته در سرکوب همین شعارها نقشی اساسی داشته یا از تحقق شعارهای خود در قدرت ناتوان بوده اند، پیروی می کنند.
پیام های انتخاباتی هر چهار نامزد بر غیبت حافظه کوتاه و دراز مدت نزد مردم ایران تولید و بر این مبنا شکل گرفته اند که مخاطبان در باره همگنی یا ناهمگنی برنامه ها و شعارها اندیشه نمی کنند. سنجش و تفکر جز به یاری حافظه ممکن نیست و پیام های انتخاباتی هر چهار نامزد بر آن اند که غیبت حافظه و فرهنگی که به سرعت گذشته را فراموش می کند، راه را بر پذیرش منفعل پیام های انتخاباتی هموار می کنند.
نامزدی که شعار مبارزه با فساد دانه درشت ها و ادامه غنی سازی اورانیوم را به بهای تحریم های اقتصادی، انزوای بین المللی و تخصیص بخش مهمی از منابع مملکت به صنایع اتمی و نظامی، به دو شعار اصلی انتخاباتی خود بدل می کند، مردمی را در ذهن دارد که چهار سال گذشته را فراموش کرده و از نقش رهبر جمهوری اسلامی و شورای عالی امنیت ملی و.. در سیاست اتمی و نطامی و سیاست خارجی بی اطلاع اند .
نامزدی که انتقاد از دوران نخست وزیری خود را «انکار امام و انقلاب و ضایعه ملی» می داند اما اساس تبلیغات خود را بر انتقاد از رئیس جمهور و شعارهای کلی، مبهم و متناقض بنا نهاده، مردمی را در ذهن دارد که این تناقض و تناقض هائی چون تلفیق اقتصاد دولتی و خصوصی سازی به شیوه ایرانی، تناقض بین «حقوق شهروندی» و «ارزش های دهه اول انقلاب»، تناقض بین «دفاع از سرمایه داران بخش خصوصی» و «دفاع از مستضعفان»، تناقض بین «تدوین و تنظیم آئین نامه سانسور» و «انتقاد از سانسور کتاب» و... را درک نمی کنند و اشتیاق آنان برای آزادهای اجتماعی و سیاسی در حدی است که برنامه کلی و مبهم او را نه چون انتخاب ناگزیر بین بد و بدتر در موقعیتی ناچار، که چون انتخاب آزادانه خود می پذیرند . همسر همین نامزد ،که شوهرش او را «مهم ترین روشنفکر زن ایران» معرفی می کند، وعده می دهد که شوهر او در صورت پیروزی کنوانسیون بین المللی حقوق زن را «با حق تحفظ و متناسب با ارزش های فرهنگ اسلامی ایران»، امضاء خواهد کرد و فرض را بر این گذاشته است که مردم فراموشکار ایران امضای این کنوانسیون را با حق تحفظ در چند سال پیش فراموش کرده اند.
نامزدی که با «منشور حقوق بشر» در چارچوب قانون اساسی اسلامی و «سهامی کردن شرکت نفت»، که به دلیل دولتی بودن عملا به ملت تعلق دارد، پا به میدان می گذارد و برنامه رقیب خود را برای پرداخت مستقیم رایانه ها،که در مجلس با رای منفی رو به رو شد، تکرار و از تغییر قانون اساسی سخن می گوید که در اختیار رئیس جمهور نیست، فرض را بر این گذاشته است که رای دهندگان تناقض بین حقوق بشر و دفاع از اعدام های سال های ۶۰ و ۶۷ را درک نکرده و گذشته نزدیک خود را فراموش کرده اند.
نامزدی که تاریخ ملاقات وزیر خارجه زن احتمالی خود را با وزیر خارجه آمریکا و تاریخ ملاقات خود را با رئیس جمهور این کشور تعیین و اعلام می کند و از «افزایش سهم ایران از دریای خزر» سخن می گوید، بر آن است که رای دهندگان از مناسبات بین المللی کم ترین آگاهی ندارند و نمی دانند که ملاقات های دیپلماتیک، حتا در سطح پائین، به توافق دو طرف وابسته است و افزایش سهم ایران در دریای خزر به تنش خطرناکی بین ایران و کشورهای قدرتمند همسایه، به ویژه روسیه، منجر می شود.
بررسی برنامه ها و شعارهائی انتخاباتی مجال گسترده تری می طلبد اما تصویر نامزدها را از مردم در هر بندی از برنامه های آنان می توان دید. شمار رای دهندگان روز ۲۲ خرداد و تعداد آراء هر نامزد درستی یا نادرستی تصویر آنان را از مردم ایران و فرهنگ ایرانی نشان خواهد داد.
