در مراسم ۲۲ بهمن، محمود احمدی نژاد اعلام داشت: «اولین محموله سوخت اتمی ۲۰ درصدی تولید و در اختیار دانشمندان قرار گرفته است». تنها ۴۸ ساعت پیش از آن، ایران اعلام داشته بود که غنی سازی اورانیوم تا میزان ۲۰ در صد را در نطنز آغازکرده است.
با توجه به این فرضیه که اعلام عجولانه مبادرت به غنی سازی اورانیوم تا میزان ۲۰ در صد، در فاصله یک هفته پیش از برگزاری سالروز انقلاب، بیشتر ناشی از انگیزه های تبلیغاتی و هدف های سیاسی بوده است تا عوامل فنی، اعلام خبر غیر واقعی تولید اولین محموله سوخت اتمی را نیز می باید متاثر از همین عامل تلقی کرد.
برخلاف تلاش آقای احمدی نژاد برای بزرگ نمایی پیشرفت های اتمی ایران، پاره ای از طرح های اتمی کشور، علیرغم صرف هزینه های نجومی، طی یک سال گذشته یا متوقف مانده یا از ظرفیت های سال پیش عقب مانده است.
دلیل اصلی این عقب ماندگی، علاوه بر نابسامانی سیاسی در داخل و رویکرد فزاینده دولت بر انجام امور تبلیغاتی و شعاری، به جای پی گیری طرح های اجرایی، در ناتوانی های فنی کشور و فقدان زیرساخت های صنعتی برای ضمانت تداوم پیشرفت طرح ها است.
پیشرفت طرح های اتمی، مشابه تمامی طرح های اجرایی دیگر کشور، به جای تکیه بر منابع داخلی، در گرو دسترسی مجریان آنها به منابع خارجی است. لذا ادامه اجرای «طرح های ملی»، تنها در شرایطی امکان پذیر است که دسترسی مجریان آنها به نقشه، ابزار، قطعه و مواد لازم خارجی، امکان پذیر گردد. در غیر این صورت، پیشرفت های بدست آمده از حدود سخنرانی های سیاسی- تبلیغاتی مسئولان دولتی فراتر نخواهد رفت.
این شرایط را نه تنها در زمینه اجرای طرح های جدید اتمی، که در بخش های بسیار قدیمی تر صنعتی ایران نیز به راحتی می توان سراغ کرد. صنایع اتومبیل سازی ایران با داشتن بیش از ۴۵ سال قدمت، صنایع سیمان با نزدیک یک یکصد سال عمر، و صنایع تولید وسایل خانگی و مونتاژ ادوات برقی که از نظر زمان ده ها سال قبل از آغاز طرح های اتمی وجود داشته اند از این قاعده مستثنی نیستند.
تمامی این رشته صنایع قدیمی، به دلیل تعلل در ایجاد زیرساخت های صنعتی در کشور، نیازمند حفظ بند ناف و ادامه تغذیه از منابع خارجی باقی مانده اند. به طوری که قطع جریان این منابع بی شک به قطع تولید و توقف فعالیت آنها می انجامد.
تولیدات صنایع داخلی ایران در تمامی زمینه ها متکی بر الگوهای خریداری شده از خارج و قطعات وارداتی است. ولی در موج های تبلیغات دولت، این تولیدات به عنوان دستاوردهای ملی به خورد مردم داده می شوند.
این اصل، در بخش های اتمی و نظامی ایران نیز، مشابه دیگر زمینه های تولیدی کشور، صادق است. تنها وجه تمایز میان صنایع غیر نظامی با تولیدات نظامی و طرح های اتمی، پنهان کاری بیشتر دولت در دو عرصه اخیر، به بهانه «حفظ امنیت ملی» است.
در شرایطی که ایران از لحاظ فنی و علمی هنوز توانایی ناچیزی دارد، مدعی طراحی و ساخت انبوه انواع هواپیماهای جت جنگنده رادار گریز، هواپیماهای حمل و نقل، هواپیماهای دو منظوره مورد استفاده در آب و خشکی، هلیکوپتر، هواپیمای بدون سرنشین، سامانه موشک دفاعی با قابلیت های مشابه سامانه اس-۳۰۰ روسی، زیردریایی رادار گریز و ده ها طرح دیگر شده است.
در تمام این زمینه ها نیز تنها نمونه هایی از ابزارها و ادوات سرهم سوار شده وارداتی را در وسایل تبلیغات دولتی به نمایش گذارده و تولید انبوه آن را به آینده نامعلوم واگذار می کنند.
آنچه که در این میان از دید مردم عادی پنهان مانده، محل مراکز آموزش عالی است که چنین دانشمندان و صنعتگرانی را به سرعت تربیت و روانه بازار تولید کرده اند و محل کارخانه هایی که معجزه آسا، بنا شده و به تولید این «دستاوردهای ملی» می پردازند.
صنایع نفت ایران از جمله قدیمی ترین رشته های تولید صنعتی، و مواد پالایش شده نفتی ضروری ترین مواد مورد نیاز خانه، کارخانه، خدمات و تولیدات کشور محسوب می شود؛ نیاز ایران به سوخت پالایش شده وارداتی هر سال نسبت به سال پیش افزایش می یابد.
در حال حاضر ایران بیش از ۴۲ در صد بنزین مصرفی خود را از منابع خارجی و از راه واردات تامین می کند. در عین حال نفت خام مورد نیاز برای پالایش را نیز در اختیار دارد.
در ایران ۱۱ پالایشگاه بزرگ و کوچک نفت و گاز وجود دارد که قدمت پاره ای از آنها به ده ها سال می رسد. با این وجود اجرای دو طرح پالایشگاهی ایران به دلیل محدودیت دسترسی به منابع مالی و فنی و تکنولوژی خارجی متوقف مانده و در نتیجه مسئله تامین بنزین داخلی به موضوع امنیت ملی تبدیل شده است.
همزمان با نداشتن قابلیت صنعتی کافی در داخل حتی برای اجرای طرح های افزایش ظرفیت پالایشگاه ها که سال ها است انواع آنها در مملکت وجود داشته اند، دولت مدعی دست یافتن یک شبه به قابلیت های علمی در زمینه هایی می شود که تا کنون کمترین تجربه ای در آنها نداشته و اعلام می دارد که طرح ایجاد یک راکتور اتمی ۳۵۰ مگاواتی را در دارخوین تهیه کرده است.
در مورد تولید «اولین محموله سوخت اتمی» نیز رئیس دولت جمهوری اسلامی با استفاده از رویه ای مشابه، حقیقت را قربانی تبلیغات ساخته است.
شاید رئیس دولت می داند که افزایش غلظت اورانیوم به معنی تولید سوخت اتمی نیست. افزایش غلظت اورانیوم از ۳.۵ در صد به ۲۰ در صد و یا حتی بیشتر، تنها نیازمند تکرار عمل فیزیکی مشابه با فرایندی است که غلظت اورانیوم را در مرحله قبل به ۳.۵ در صد رسانده است. از این لحاظ افزایش غلظت اورانیوم غنی شده نیز توفیق فنی تازه ای نیست.
اورانیوم غنی شده با غلظت ۲۰ در صد، پیش از تبدیل شدن به سوخت قابل مصرف در راکتور اتمی، «سوخت اتمی» تلقی نمی شود.
برای تولید سوخت اتمی، گاز اورانیوم (یو-اف-۶ یا هگزافلورید) می باید ابتدا به اکسید اورانیوم ( یو-او ۲ ) تبدیل شده و بعد به صورت گویچه های فلزی در آیند. پس از آنکه ذرات اورانیوم با استفاده از فشار و حرارت، در کارخانه ای که می باید به این منظور ساخته شده باشد، بصورت سرامیک هایی با اندازه مطلوب درآمدند، گویچه های تولید شده ، در درون غلاف فلزی خاصی (آمیزه ای از زیرکونیوم) قرار داده می شوند که طول آنها برای راکتورهای معمولی در حدود چهار متر است.
با کنار هم قرار دادن این میله ها، دسته ای از میله های سوختی به هم پیوسته ساخته می شود که قابل قرار گرفتن در کوره اتمی و تولید حرارت است.
برای دست یافتن به این محصول و تولید سوخت اتمی برای راکتور های آب سبک کارخانه خاصی مورد نیاز است که نه ایران تاکنون از وجود آن خبر داده و نه منابع خارجی به اشاره ای کرده اند. دست یافتن به این این تکنولوژی و احداث چنین کارخانه ای در صورت دسترسی به منابع خارجی بیش از چهار تا پنج سال دور از دسترس ایران قرار دارد.
کارخانه موجود تولید سوخت در اصفهان نیز که آقای احمدی نژاد و صالحی معاون ایشان و رییس سازمان انرژی اتمی ایران به آن اشاره کرده اند، تنها قادر به تبدیل اورانیوم خام به سوخت قابل مصرف در راکتور های آب سنگین است. (نمونه ای که با ظرفیت اسمی ۴۰ مگاوات با استفاده از نقشه چین در شهر اراک از هفت سال پیش تاکنون در دست ساختمان است و محصول آن نیز برق اتمی نیست، پلوتونیوم ۲۳۸ است که تنها در تولید بمب اتمی می تواند مورد استفاده قرار گیرد).
گاز اورانیوم که برای غنی سازی به سانتریفیوژ تزریق می شود، مرطوب و تا حد زیادی دارای خاصیت زنگ زدگی است. این گاز در حرارت پایین و فشار معتدل به مایع تبدیل می شود. بعد از مایع کردن گاز اورانیوم، برای حمل و نقل و انتقال، آن را به داخل کپسول های مخصوص دو جداره بسیار ضخیم با وزن ۱۵ تن می رانند.
با سرد شدن کپسول، مایع اورانیوم داخل آن به صورت کریستال جامد درآمده و به این صورت قابل حمل است.
به منظور روشن ساختن میزان صحت گفته های آقای احمدی نژاد در مورد تولید اولین محموله سوخت اتمی، باید یادآور شد که هر سانتریفیوژ در طول سال و در صورت کار دائم، قادر به تولید حد اکثر ۱۰۰ گرم اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد است.
در صورت استفاده از ۱۰۰۰ سانتریفیوژ، و یک سال کار بدون وقفه، میتوان یکصد کیلو گرم اورانیوم غنی شده با غلظت ۲۰ در صد تولید کرد. محصول دو روز کار ۱۰۰۰ سانتریفیوژ کمتر از ۷۰ گرم اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد خواهد شد.
به این ترتیب -حتی در صورت به کار گرفتن ۱۰۰۰ سانتریفیوژ در نطنز- آقای احمدی نژاد مجبور بوده که چند گرم اورانیوم ۲۰ در صد غلیظ شده را، در روز سوم و پیش از حضور در مراسم جشن، در یک کپسول ۱۵ تنی قرار داده و بدون تبدیل کردن آن به سوخت اتمی، در اختیار «دانشمندان اتمی ایران» بگذارد.
با توجه به این فرضیه که اعلام عجولانه مبادرت به غنی سازی اورانیوم تا میزان ۲۰ در صد، در فاصله یک هفته پیش از برگزاری سالروز انقلاب، بیشتر ناشی از انگیزه های تبلیغاتی و هدف های سیاسی بوده است تا عوامل فنی، اعلام خبر غیر واقعی تولید اولین محموله سوخت اتمی را نیز می باید متاثر از همین عامل تلقی کرد.
برخلاف تلاش آقای احمدی نژاد برای بزرگ نمایی پیشرفت های اتمی ایران، پاره ای از طرح های اتمی کشور، علیرغم صرف هزینه های نجومی، طی یک سال گذشته یا متوقف مانده یا از ظرفیت های سال پیش عقب مانده است.
دلیل اصلی این عقب ماندگی، علاوه بر نابسامانی سیاسی در داخل و رویکرد فزاینده دولت بر انجام امور تبلیغاتی و شعاری، به جای پی گیری طرح های اجرایی، در ناتوانی های فنی کشور و فقدان زیرساخت های صنعتی برای ضمانت تداوم پیشرفت طرح ها است.
پیشرفت طرح های اتمی، مشابه تمامی طرح های اجرایی دیگر کشور، به جای تکیه بر منابع داخلی، در گرو دسترسی مجریان آنها به منابع خارجی است. لذا ادامه اجرای «طرح های ملی»، تنها در شرایطی امکان پذیر است که دسترسی مجریان آنها به نقشه، ابزار، قطعه و مواد لازم خارجی، امکان پذیر گردد. در غیر این صورت، پیشرفت های بدست آمده از حدود سخنرانی های سیاسی- تبلیغاتی مسئولان دولتی فراتر نخواهد رفت.
این شرایط را نه تنها در زمینه اجرای طرح های جدید اتمی، که در بخش های بسیار قدیمی تر صنعتی ایران نیز به راحتی می توان سراغ کرد. صنایع اتومبیل سازی ایران با داشتن بیش از ۴۵ سال قدمت، صنایع سیمان با نزدیک یک یکصد سال عمر، و صنایع تولید وسایل خانگی و مونتاژ ادوات برقی که از نظر زمان ده ها سال قبل از آغاز طرح های اتمی وجود داشته اند از این قاعده مستثنی نیستند.
تمامی این رشته صنایع قدیمی، به دلیل تعلل در ایجاد زیرساخت های صنعتی در کشور، نیازمند حفظ بند ناف و ادامه تغذیه از منابع خارجی باقی مانده اند. به طوری که قطع جریان این منابع بی شک به قطع تولید و توقف فعالیت آنها می انجامد.
تولیدات صنایع داخلی ایران در تمامی زمینه ها متکی بر الگوهای خریداری شده از خارج و قطعات وارداتی است. ولی در موج های تبلیغات دولت، این تولیدات به عنوان دستاوردهای ملی به خورد مردم داده می شوند.
این اصل، در بخش های اتمی و نظامی ایران نیز، مشابه دیگر زمینه های تولیدی کشور، صادق است. تنها وجه تمایز میان صنایع غیر نظامی با تولیدات نظامی و طرح های اتمی، پنهان کاری بیشتر دولت در دو عرصه اخیر، به بهانه «حفظ امنیت ملی» است.
در شرایطی که ایران از لحاظ فنی و علمی هنوز توانایی ناچیزی دارد، مدعی طراحی و ساخت انبوه انواع هواپیماهای جت جنگنده رادار گریز، هواپیماهای حمل و نقل، هواپیماهای دو منظوره مورد استفاده در آب و خشکی، هلیکوپتر، هواپیمای بدون سرنشین، سامانه موشک دفاعی با قابلیت های مشابه سامانه اس-۳۰۰ روسی، زیردریایی رادار گریز و ده ها طرح دیگر شده است.
در تمام این زمینه ها نیز تنها نمونه هایی از ابزارها و ادوات سرهم سوار شده وارداتی را در وسایل تبلیغات دولتی به نمایش گذارده و تولید انبوه آن را به آینده نامعلوم واگذار می کنند.
آنچه که در این میان از دید مردم عادی پنهان مانده، محل مراکز آموزش عالی است که چنین دانشمندان و صنعتگرانی را به سرعت تربیت و روانه بازار تولید کرده اند و محل کارخانه هایی که معجزه آسا، بنا شده و به تولید این «دستاوردهای ملی» می پردازند.
صنایع نفت ایران از جمله قدیمی ترین رشته های تولید صنعتی، و مواد پالایش شده نفتی ضروری ترین مواد مورد نیاز خانه، کارخانه، خدمات و تولیدات کشور محسوب می شود؛ نیاز ایران به سوخت پالایش شده وارداتی هر سال نسبت به سال پیش افزایش می یابد.
در حال حاضر ایران بیش از ۴۲ در صد بنزین مصرفی خود را از منابع خارجی و از راه واردات تامین می کند. در عین حال نفت خام مورد نیاز برای پالایش را نیز در اختیار دارد.
در ایران ۱۱ پالایشگاه بزرگ و کوچک نفت و گاز وجود دارد که قدمت پاره ای از آنها به ده ها سال می رسد. با این وجود اجرای دو طرح پالایشگاهی ایران به دلیل محدودیت دسترسی به منابع مالی و فنی و تکنولوژی خارجی متوقف مانده و در نتیجه مسئله تامین بنزین داخلی به موضوع امنیت ملی تبدیل شده است.
همزمان با نداشتن قابلیت صنعتی کافی در داخل حتی برای اجرای طرح های افزایش ظرفیت پالایشگاه ها که سال ها است انواع آنها در مملکت وجود داشته اند، دولت مدعی دست یافتن یک شبه به قابلیت های علمی در زمینه هایی می شود که تا کنون کمترین تجربه ای در آنها نداشته و اعلام می دارد که طرح ایجاد یک راکتور اتمی ۳۵۰ مگاواتی را در دارخوین تهیه کرده است.
در مورد تولید «اولین محموله سوخت اتمی» نیز رئیس دولت جمهوری اسلامی با استفاده از رویه ای مشابه، حقیقت را قربانی تبلیغات ساخته است.
شاید رئیس دولت می داند که افزایش غلظت اورانیوم به معنی تولید سوخت اتمی نیست. افزایش غلظت اورانیوم از ۳.۵ در صد به ۲۰ در صد و یا حتی بیشتر، تنها نیازمند تکرار عمل فیزیکی مشابه با فرایندی است که غلظت اورانیوم را در مرحله قبل به ۳.۵ در صد رسانده است. از این لحاظ افزایش غلظت اورانیوم غنی شده نیز توفیق فنی تازه ای نیست.
اورانیوم غنی شده با غلظت ۲۰ در صد، پیش از تبدیل شدن به سوخت قابل مصرف در راکتور اتمی، «سوخت اتمی» تلقی نمی شود.
برای تولید سوخت اتمی، گاز اورانیوم (یو-اف-۶ یا هگزافلورید) می باید ابتدا به اکسید اورانیوم ( یو-او ۲ ) تبدیل شده و بعد به صورت گویچه های فلزی در آیند. پس از آنکه ذرات اورانیوم با استفاده از فشار و حرارت، در کارخانه ای که می باید به این منظور ساخته شده باشد، بصورت سرامیک هایی با اندازه مطلوب درآمدند، گویچه های تولید شده ، در درون غلاف فلزی خاصی (آمیزه ای از زیرکونیوم) قرار داده می شوند که طول آنها برای راکتورهای معمولی در حدود چهار متر است.
با کنار هم قرار دادن این میله ها، دسته ای از میله های سوختی به هم پیوسته ساخته می شود که قابل قرار گرفتن در کوره اتمی و تولید حرارت است.
برای دست یافتن به این محصول و تولید سوخت اتمی برای راکتور های آب سبک کارخانه خاصی مورد نیاز است که نه ایران تاکنون از وجود آن خبر داده و نه منابع خارجی به اشاره ای کرده اند. دست یافتن به این این تکنولوژی و احداث چنین کارخانه ای در صورت دسترسی به منابع خارجی بیش از چهار تا پنج سال دور از دسترس ایران قرار دارد.
کارخانه موجود تولید سوخت در اصفهان نیز که آقای احمدی نژاد و صالحی معاون ایشان و رییس سازمان انرژی اتمی ایران به آن اشاره کرده اند، تنها قادر به تبدیل اورانیوم خام به سوخت قابل مصرف در راکتور های آب سنگین است. (نمونه ای که با ظرفیت اسمی ۴۰ مگاوات با استفاده از نقشه چین در شهر اراک از هفت سال پیش تاکنون در دست ساختمان است و محصول آن نیز برق اتمی نیست، پلوتونیوم ۲۳۸ است که تنها در تولید بمب اتمی می تواند مورد استفاده قرار گیرد).
گاز اورانیوم که برای غنی سازی به سانتریفیوژ تزریق می شود، مرطوب و تا حد زیادی دارای خاصیت زنگ زدگی است. این گاز در حرارت پایین و فشار معتدل به مایع تبدیل می شود. بعد از مایع کردن گاز اورانیوم، برای حمل و نقل و انتقال، آن را به داخل کپسول های مخصوص دو جداره بسیار ضخیم با وزن ۱۵ تن می رانند.
با سرد شدن کپسول، مایع اورانیوم داخل آن به صورت کریستال جامد درآمده و به این صورت قابل حمل است.
به منظور روشن ساختن میزان صحت گفته های آقای احمدی نژاد در مورد تولید اولین محموله سوخت اتمی، باید یادآور شد که هر سانتریفیوژ در طول سال و در صورت کار دائم، قادر به تولید حد اکثر ۱۰۰ گرم اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد است.
در صورت استفاده از ۱۰۰۰ سانتریفیوژ، و یک سال کار بدون وقفه، میتوان یکصد کیلو گرم اورانیوم غنی شده با غلظت ۲۰ در صد تولید کرد. محصول دو روز کار ۱۰۰۰ سانتریفیوژ کمتر از ۷۰ گرم اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد خواهد شد.
به این ترتیب -حتی در صورت به کار گرفتن ۱۰۰۰ سانتریفیوژ در نطنز- آقای احمدی نژاد مجبور بوده که چند گرم اورانیوم ۲۰ در صد غلیظ شده را، در روز سوم و پیش از حضور در مراسم جشن، در یک کپسول ۱۵ تنی قرار داده و بدون تبدیل کردن آن به سوخت اتمی، در اختیار «دانشمندان اتمی ایران» بگذارد.
