لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۰:۱۰

«روسیه در برابر بهبود روابط ایران و آمریکا»


طرفداران دو تیم ایران و آمریکا در کنار هم طی مسابقات جام جهانی ۲۰۰۶
طرفداران دو تیم ایران و آمریکا در کنار هم طی مسابقات جام جهانی ۲۰۰۶
پروفسور مارک ناتز، استاد علوم سیاسی دانشگاه جرج میسون در فایرفاکس کانتی ایالت ویرجینیا، در مقاله‌ای در وب‌سایت اروایشیا، در باره امکان دخالت‌ کردن روسیه بر سر شکل‌گیری روابط احتمالی ایران و آمریکا نوشته است. به عقیده این استاد دانشگاه، بهبود احتمالی روابط ایران و آمریکا در جهت منافع دولت روسیه نیست.
پرفسور ناتز می‌نویسد: «باراک اوباما حتی قبل از رسیدن به مقام ریاست جمهوری از بررسی راه‌های تجدید رابطه با ایران سخن گفت. میزان استقبال رهبران ایران از این سیاست هنوز روشن نیست، چون آن‌ها مثل همیشه در مورد علاقه خود به بهبود روابط با آمریکا واکنش‌های ضد و نقیضی دارند. با وجود اینکه در مورد احتمال بهبود مناسبات ایران و آمریکا نمی‌توان با قطعیت اظهار نظر کرد، ولی یک نکته مسلم است و آن، اینکه روسیه از بهبود این مناسبات استقبال نخواهد کرد.

روسیه نگران آن است که تجدید رابطه بین ایران و آمریکا می‌تواند به همکاری این دو کشور علیه مسکو بیانجامد. حتی اگر این حالت پیش نیاید، بهبود نسبی مناسبات ایران و آمریکا باعث حمایت واشنگتن از مشارکت بیشتر ایران در پروژه های عرضه و انتقال انرژی خواهد شد، از جمله احداث خط لوله انتقال انرژی "نابوکو" که به کنترل مطلق روسیه بر خطوط انتقال انرژی به اروپا لطمه خواهد زد.

بهبود مناسبات ایران و آمریکا در عین حال می‌تواند منافع تجاری روسیه را تهدید کند، به‌خصوص اگر آمریکا تحریم‌های تجاری فعلی علیه ایران را کاهش دهد. در آن حالت کمپانی‌های روسی در بازار ایران باید با رقبای آمریکایی و اروپایی رقابت کنند. با توجه به مشکلاتی که ایران پیشتر در معامله با شرکت‌های روسی داشته، این کشور ممکن است همکاری خود با طرف‌های آمریکایی و اروپایی را در زمینه‌های مختلف -مثل انرژی اتمی، نفت و تسلیحات- گسترش دهد.

حداقل تاثیر بهبود مناسبات این خواهد بود که روسیه ناگزیر شود، در معامله با ایران شرایط بهتری را پیشنهاد کند.

در مقابل اگر مناسبات ایران و آمریکا با مشکلات فعلی ادامه یابد، روسیه می‌تواند امیدوار باشد که مناسبات تجاری با ایران را گسترش داده یا حداقل در سطح فعلی حفظ کند. در عین حال روسیه می‌تواند همواره از این تاکتیک بهره جوید که گویا واشنگتن برای «مهار ایران» به کمک مسکو نیازمند است.

مشکل اصلی روسیه این است که اگر ایران و آمریکا در مسیر تجدید مناسبات خود جدی باشند، آن کشور برای جلوگیری از آن عملا نخواهد توانست کاری انجام دهد.

اما اگر رهبران ایران در مورد بهبود مناسبات با «شیطان بزرگ» دچار اختلاف و چند گانگی باشند، روسیه با استفاده از چند عامل می‌تواند این روند را به تاخیر انداخته و یا مختل کند.

از جمله این موارد احتمال فروش موشک های زمین به هوا از نوع S-300 به ایران است که تاثیرات آن بسیار فراگیر خواهد بود. ایران با موشک های S-300 ، هراس کمتری از حمله احتمالی اسرائیل به مراکز هسته‌ای خود خواهد داشت.
بنابراین ایران با جدیت بیشتری برنامه‌های هسته‌ای، ضدیت با اسرائیل و حمایت از گروه‌های تندرو در منطقه را ادامه خواهد داد و یک چنین حالتی تجدید رابطه با ایران را برای دولت باراک اوباما ناممکن یا بسیار دشوار خواهد ساخت.
امتیاز دیگری که روسیه می تواند به ایران بدهد تکمیل نیروگاه هسته‌ای بوشهر است، که مانند فروش موشک ها موجب ناخرسندی شدید آمریکا خواهد شد.

و بالاخره امتیاز سوم این است – در صورت اقتناع دولت چین- روسیه می تواند ایران را به جرگه کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای دعوت کند؛ این می تواند انگیزه رهبران ایران را برای بهبود مناسبات با آمریکا به شدت کاهش دهد، چون در صورت پیوستن ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای، آن کشور در مقابل تهدیدهای نظامی آمریکا و اسرائیل زیر چتر حمایت امنیتی این پیمان قرار خواهد گرفت.

نکته جالب در این است که دولت روسیه [در عین حال] از طریق افزایش همکاری خود با آمریکا در اعمال فشار به ایران به خاطر برنامه‌های هسته ای آن کشور، می‌تواند بر سر ایجاد رابطه و تماس بین ایران و آمریکا سدی ایجاد کند. روسیه ممکن است امیدوار باشد که موضع تندتر جامعه بین‌المللی علیه ایران، حکومت این کشور را به جای تشویق به مصالحه به سمت خصومت بیشتر خواهد راند.

مسلما هنوز روشن نیست که آیا دولت روسیه چنین گام‌هایی را بر خواهد داشت یا اینکه هر یک از اقدامات واقعا خواهند توانست مسیر تجدید رابطه بین ایران و آمریکا را دشوارتر کند؟ ممکن است اختلافات بین تهران و واشنگتن آنچنان شدید باشد که اصلا نیازی به دخالت و مانع تراشی روسیه نیز نباشد.

اما آنچه که نباید شکی در آن داشت، این است که روسیه به تجدید رابطه ایران و آمریکا هیچ علاقه ای ندارد.

بنابراین دولت باراک اوباما در این عرصه نمی‌تواند از مسکو انتظار کمکی داشته باشد.
XS
SM
MD
LG