محمود احمدی نژاد بار دیگر با سفر به نیویورک و شرکت در نشست بازنگری پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای به عنوان تنها رهبر ۱۸۹ کشوری که این پیمان را امضا کرده اند، به موضوع جنجالی رسانه های جهان تبدیل شد.
آقای احمدی نژاد مطابق معمول از این تریبون برای حمله به آمریکا و اسرائیل استفاده کرد. وی نقش سازمان ملل، شورای امنیت و آژانس بین المللی انرژی اتمی را ناچیز ارزیابی کرد.
آقای احمدی نژاد، دادن اختیارات به گفته او «فوق العاده» به آژانس بین المللی انرژی اتمی و سپردن امر مهم خلع سلاح به دارندگان سلاح اتمی را روشی نادرست خواند و گفت دولت آمریکا که متهم اصلی در تولید، انباشت، اشاعه استفاده از سلاح هسته ای و تهدید با آن است، اصرار دارد رهبری اصلاحات ان پی تی را در اختیار گیرد.
وی با طرح یازده پیشنهاد، از جمله خواستار اصلاح شورای امنیت شد. احمدی نژاد گفت اولین قطعنامه ای که علیه ایران صادر شود، راه تعامل و همکاری به طور کامل بسته خواهد شد و بازگشت به دوران بوش خواهد بود. وی به جای اقرار به نگرانی ایران از تحریم ها گفت صرفاً نگران آن است که فرصتی که برای باراک اوباما ایجاد شده، از بین برود.
برخی ناظران گفته های احمدی نژاد را پیامی ضمنی و نشانی از نرم شدن مواضع جمهوری اسلامی ارزیابی می کنند.
اما گفته های آقای احمدی نژاد در نشست بازنگری منع گسترش سلاح های هسته ای بی پاسخ نماند. هم مقام های آمریکایی آن را تکرار حملات همیشگی رئیس جمهوری اسلامی به آمریکا دانسته اند و هم دبیرکل سازمان ملل و مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به آن پاسخ داده اند.
دبیرکل سازمان ملل گفت من از ایران می خواهم که به طور کامل از قطعنامه های شورای امنیت پیروی کند و با آژانس بین المللی انرژی هسته ای همکاری کامل داشته باشد. مدیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته ای هم از عدم همکاری های ضروری ایران گله کرد.
به بهانه برگزاری اجلاس ان پی تی و سفر محمود احمدی نژاد به نیویورک و اظهار نظر های وی، برنامه این هفته دیدگاه را به بررسی بحث و جدل های مربوط به برنامه هسته ای جمهوری اسلامی و روابط ایران و آمریکا اختصاص داده ایم در گفت و گو با منصور فرهنگ، استاد دانشگاه وتحلیلگر سیاسی و دیپلمات پیشین در نیویورک، رضا تقی زاده، تحلیلگر سیاسی در لندن و بنیامین صدر، روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی.
منصور فرهنگ: اولین چیزی که می شود گفت این است که رژیم ایران درواقع گزینه دیپلماسی را برای حل مناقشه هسته ای کشور رد کرده و به نگرانی های دنیای غرب و آژانس کوچکترین اشاره ای نشده و از این جهت رژیم ایران بیش از هر زمان دیگری بر موضع پیشین خود ایستادگی کرده ولی در ضمن این سخنرانی مخلوطی بود از بیان واقعیات و اغراق گویی و به طور کلی حرف های آرزومندانه که طرفداران صلح قرن ها زده اند. به طور کلی باید توجه داشت که مخاطبان احمدی نژاد دنیای عرب بود و آمریکا سعی می کند که دولت های عرب را متقاعد کند که در تحریم و انزوای ایران شرکت کنند.
به گفته آقای فرهنگ دولت های عرب در این تنگنا قرار دارند که آمریکا در برابر اسرائیل به عنوان تنها قدرت هسته ای منطقه موضعی نگرفته است و مردم این کشورها در این پیوند، موضعگیری در برابر ایران تنها را نمی پذیرند. آقای فرهنگ بر این باور است که راه حل بحران این است که تمام خاورمیانه آزاد از سلاح هسته ای شود. آقای فرهنگ همچنین بر این نکته تاکید می کند که ارضای احساسات آنی توده های عرب پاسخی به حل مسئله نیست، اما سخنرانی احمدی نژاد حربه ای بود برای تشدید تخاصم.
رضا تقی زاده در پاسخ به این پرسش که آیا سخنرانی احمدی نژاد را که در آن به تفاوت میان دوران بوش و اوباما اشاره کرد، می شود پیامی ارزیابی کرد، می گوید: «اگر آقای احمدی نژاد چنین قصدی را هم داشت که من تصور نمی کنم چنین نیتی داشته، در صورتی که این قصد با برنامه هایی همراه نشود، از جمله آمادگی برای سازش با نظام بین المللی، به نتیجه ای نخواهد رسید. به نظر من سخنرانی آقای احمدی نژاد جهت یابی محاسبه شده خاصی را پیگیری نمی کرد. هدف اولیه آقای احمدی نژاد، مطرح شدن در رسانه های جهان است. ایشان با تقابل می خواهد پتانسیلی ایجاد کند که به شهرت بیشتر منتهی شود. در ماه های اخیر میزان انعکاس مطالبی که مطرح می کردند در رسانه های جهانی کم شده بود... تکرار حرف هایی که درباره هولوکاست زده می شد یا محو اسرائیل خیلی گوش شنوایی نداشت. کیش شخصیت، آقای احمدی نژاد را از چند سال پیش به این سو بیش از پیش متوجه خود کرده است. البته در سخنرانی نیویورک ایشان نکاتی گفته شده که کسان دیگر هم آنها را می گویند. یعنی عده ای مخالف داشتن حق وتو از جانب پنج کشور بزرگ جهان اند. عده ای مخالف سلاح های هسته ای اند و می پرسند چرا آمریکا و روسیه این سلاح ها را داشته باشند و بقیه نداشته باشند. اما آنچه به عنوان جانشین این فکر معلوم نیست نتیجه بهتری به بار بیاورد.»
آقای تقی زاده بر این باور است که زمان برای رسیدن به سازش با آمریکا چند ماه پیش از بین رفته است.
بنیامین صدر در پاسخ به این پرسش که محمود احمدی نژاد با اینگونه اقدامات چه هدف هایی را از نظر سیاست داخلی دنبال می کند، می گوید: «تاکتیک های اقناعی آقای احمدی نژاد دیگر فاقد آن جذابیت های خبری لازم است و حتی رسانه های غربی هم به شکلی که پیش از این می پرداختند به صحبت های او، این صحبت را منعکس نمی کنند. اما در داخل، آقای احمدی نژاد به دنبال توجیه افکار عمومی یا بخشی از افکار عمومی است برای اثبات ادعاهای خود. از همان تاکتیک های همیشگی دارد در این صحبت ها هم استفاده می کند. به نظر من این نمی تواند ایشان را به هدفش برساند زیرا تاکتیک های تبلیغی و اقناعی هر کدام سقف زمانی مشخصی دارند.»
***
منصور فرهنگ معتقد است که حضور احمدی نژاد و سخنرانی او در آمریکا توجه وسیع رسانه های گروهی را جلب کرده است. وی این توجه را مدیون عناصر و گروه هایی می داند که مایل به تشدید تقابل ایران و آمریکا هستند و از گزینه نظامی دفاع می کنند؛ «بنابراین برای کسانی که می خواهند ایران را یک کشور خطرناک جلوه دهند، احمدی نژاد کالای پر چرب و نرمی است و سخنرانی های او می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. گروه دیگر که بینندگان وسیعی دارند و از احمدی نژاد استفاده می کنند، کمدین های آخر شب تلویزیونها هستند. بخش عمده ای از جامعه آمریکا اخبار خود را از این راه به دست می آورد. احمدی نژاد ستاره این شوهای آمریکایی است. اگر ایران بخواهد قدمی در جهت عادی سازی روابط بردارد، اولین اقدامی که می تواند بکند، از کارشناسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای دعوت کند که به ایران بیایند و بدون قید و شرط و محدودیتی از همه تاسیسات هسته ای ایران دیدار کنند و گزارش تهیه کنند که این گزارش بر مبنای واقعیات باشد. بدون رفع سوء ظن که روز به روز در دنیا تشدید می شود، بسیار بعید است که ایران و آمریکا بتوانند در جهت عادی سازی روابط حرکت کنند.»
آقای فرهنگ بر این باور است که این عادی سازی به سرعت عملی نیست و زمان می برد.
رضا تقی زاده پس از مرور تاریخچه تلاش برای کاهش سلاح های هسته ای در سطح جهان می گوید: «این روند کاهشی ادامه پیدا خواهد کرد و در شرایط کنونی بدون حضور ایران در بقیه دنیا این گرایش برای دستیابی به دنیایی بدون سلاح های هسته ای دیده می شود. همزمان با این تلاش ها رئیس دولت دیگری به نام آقای احمدی نژاد اقداماتی انجام می دهد که تنها سوء ظن در دنیا ایجاد می کند. یعنی آمریکا سلاح هسته ای دارد و آن را کاهش می دهد و ایران سلاح اتمی ندارد و مشکوک به تلاش برای به دست آوردن آن است. هردو یک حرف را تکرار می کنند ولی بقیه مردم دنیا طبیعی است که حرف اوباما را جدی تلقی می کنند تا سخنان آقای احمدی نژاد. حرف های آقای احمدی نژاد حتی برای خیل عظیم در داخل ایران هم شنوندگان جدی ندارد.» آقای صدر با اشاره به توافق های ایران با نمایندگان ۵+۱ در ژنو سال پیش، و تغییر این موضع پس از بازگشت هیات ایرانی به ایران، می گوید: «به نظر می رسد با توجه به شرایط موجود سیاسی داخل ایران و به هم ریختن توازن قوا در میان جناح های داخل کشور، یک دستی وجود ندارد. اما من بر این موضوع پافشاری می کنم که حل بحران هسته ای ایران بیش از هر چیز مربوط می شود به نگاه جهان به جمهوری اسلامی و اینکه آنها چه مطالباتی از جمهوری اسلامی خواهند داشت. این می تواند خیلی تاثیرگذار باشد در موضعگیری های رسمی از سوی مقامهای جمهوری اسلامی مبنی بر رسیدن به توافق بر سر برنامه هسته ای.»
آقای صدر در این زمینه توضیح می دهد: «به نظر می رسد جمهوری اسلامی در پی دستیابی به یک تضمین امنیتی لازم است. تا زمانی که این تضمین امنیتی را پیدا نکند، به آن تفکر یک دست نخواهد رسید. بعد از مذاکرات ژنو و اتفاقاتی که در داخل افتاد، نگاه ها متفاوت بود بین سران ارشد نظام درباره پذیرش خواسته های غرب یا رد آن. به نظر می رسد جمهوری اسلامی برای رسیدن به یک اجماع در درون خودش نیاز به یک مشخصه خاصی دارد مبنی بر حس امنیت از جانب کشورهای غربی.»
منصور فرهنگ می گوید: تضمین دادن به ایران ارتباط به این دارد که قدرت دیگر هسته ای خاورمیانه چگونه برخورد خواهد کرد. علیرغم سخنرانی های جنجال آفرین احمدی نژاد و این نمایش و کالا شدن او، از پرخاشگری او و زبان تعرض که بگذریم، در محتوای حرف هایی که احمدی نژاد می زند، یک واقعیت غیرقابل انکاری وجود دارد که بسیاری ازکشورهای جهان سوم با آن واقعیت احساس نزدیکی می کنند، تشویقش هم می کنند ولی خودشان نمی توانند این واقعیت را بیان کنند: به این شکل که اگر دنیا می خواهد با گسترش تسلیحات هسته ای برخورد منطقی کند، نمی تواند از یک طرف با هندوستان و پاکستان و اسرائیل که تسلیحات هسته ای دارند [مدارا کند و جلوی گسترش تسلیحات هسته ای را بگیرد]. به خصوص که امکان جنگ بین پاکستان وهندوستان وجود دارد و اسرائیل که تنها کشوری است در دنیا که هنوز دنبال گسترش ارضی است. این کشور دارای تسلیحات هسته ای است و احمدی نژاد با زبان خودش این نکات را مطرح می کند و آنها برای خیلی ها در سالن سازمان ملل جذابیت دارد. اگر آمریکا می خواهد با مسئله گسترش تسلیحات هسته ای در خاورمیانه برخورد اساسی کند باید خاورمیانه را منطقه ای آزاد از تسلیحات هسته ای کند. این کار امکان پذیر نیست مگر آنکه اسرائیل به عهدنامه منع گسترش تسلیحات هسته ای بپیوندد و این مسئله در سطح منطقه برخورد شود.
آقای تقی زاده در همین زمینه اظهار می دارد که ایران می خواهد قدرت منطقه ای باشد؛ «آقای احمدی نژاد هدف هایی را اعلام می کند ولی برای رسیدن به آن هدف ها برنامه ای ندارد. باید ببینیم که هزینه این کار برای رسیدن به نتیجه چقدر است، زمان رسیدن به این نتیجه چقدر است. اینها نه از دید آقای احمدی نژاد و نه مردم ایران نه روشن است و نه اعلام شده است. درست است که غیرقانونی است، ناعادلانه است، غیربرابر است که اسرائیل سلاح اتمی دارد، درست است که پاکستان و هند بدون اجازه جامعه بین المللی به بمب اتمی دست پیدا کرده اند. ولی توجیه دستیابی کشور دیگری به بمب اتمی توجیه درستی نیست. بعد از این کشورهایی مثل عربستان سعودی، ترکیه و مصر هم به دنبال ایران می آیند و می گویند چرا ایران صاحب است و ما نداشته باشیم. تدریجاً جامعه جهانی به سمت غیرامن شدن بیش از پیش حرکت می کند.»
آقای تقی زاده با تاکید بر اینکه شعار خاورمیانه بدون سلاح هسته ای شعار درستی است می افزاید باید زمینه تحقق آن را فراهم ساخت.
آقای صدر نیز می گوید: به هر میزان که مشروعیت مردمی نظام کاسته می شود، رسیدن به توافق با کشورهای جهان سخت تر می شود. این یک معادله ساده است و برای همه کشورها وجود دارد. برای همین هم کشورهایی که در جهت منافع ملی خود هستند، سعی در گسترش پایگاه مردمی خود می کنند. اگر ساختار سیاسی کشور به یک رویه دموکراتیک و حداقل نیمه دموکراتیک باز گردد، رسیدن به توافق با جهان به مراتب راحت تر خواهد بود تا در شرایط فعلی که در درون کشور با چالش های بیشماری مواجه هستیم.
بنیامین صدر می گوید: نه. صرفاً یک دست شدن قدرت درون ساختار سیاسی یک کشور نمی تواند آن را به نقطه دلخواه خود برساند. حذف رقیب علاوه بر تبعات درونی، تبعات بیرونی هم دارد.
آقای احمدی نژاد مطابق معمول از این تریبون برای حمله به آمریکا و اسرائیل استفاده کرد. وی نقش سازمان ملل، شورای امنیت و آژانس بین المللی انرژی اتمی را ناچیز ارزیابی کرد.
آقای احمدی نژاد، دادن اختیارات به گفته او «فوق العاده» به آژانس بین المللی انرژی اتمی و سپردن امر مهم خلع سلاح به دارندگان سلاح اتمی را روشی نادرست خواند و گفت دولت آمریکا که متهم اصلی در تولید، انباشت، اشاعه استفاده از سلاح هسته ای و تهدید با آن است، اصرار دارد رهبری اصلاحات ان پی تی را در اختیار گیرد.
وی با طرح یازده پیشنهاد، از جمله خواستار اصلاح شورای امنیت شد. احمدی نژاد گفت اولین قطعنامه ای که علیه ایران صادر شود، راه تعامل و همکاری به طور کامل بسته خواهد شد و بازگشت به دوران بوش خواهد بود. وی به جای اقرار به نگرانی ایران از تحریم ها گفت صرفاً نگران آن است که فرصتی که برای باراک اوباما ایجاد شده، از بین برود.
برخی ناظران گفته های احمدی نژاد را پیامی ضمنی و نشانی از نرم شدن مواضع جمهوری اسلامی ارزیابی می کنند.
اما گفته های آقای احمدی نژاد در نشست بازنگری منع گسترش سلاح های هسته ای بی پاسخ نماند. هم مقام های آمریکایی آن را تکرار حملات همیشگی رئیس جمهوری اسلامی به آمریکا دانسته اند و هم دبیرکل سازمان ملل و مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به آن پاسخ داده اند.
دبیرکل سازمان ملل گفت من از ایران می خواهم که به طور کامل از قطعنامه های شورای امنیت پیروی کند و با آژانس بین المللی انرژی هسته ای همکاری کامل داشته باشد. مدیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته ای هم از عدم همکاری های ضروری ایران گله کرد.
به بهانه برگزاری اجلاس ان پی تی و سفر محمود احمدی نژاد به نیویورک و اظهار نظر های وی، برنامه این هفته دیدگاه را به بررسی بحث و جدل های مربوط به برنامه هسته ای جمهوری اسلامی و روابط ایران و آمریکا اختصاص داده ایم در گفت و گو با منصور فرهنگ، استاد دانشگاه وتحلیلگر سیاسی و دیپلمات پیشین در نیویورک، رضا تقی زاده، تحلیلگر سیاسی در لندن و بنیامین صدر، روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی.
- آیا نکته یا نکته های تازه ای در این اظهارنظرها و خبرهای پراکنده به چشم می خورد؟
منصور فرهنگ: اولین چیزی که می شود گفت این است که رژیم ایران درواقع گزینه دیپلماسی را برای حل مناقشه هسته ای کشور رد کرده و به نگرانی های دنیای غرب و آژانس کوچکترین اشاره ای نشده و از این جهت رژیم ایران بیش از هر زمان دیگری بر موضع پیشین خود ایستادگی کرده ولی در ضمن این سخنرانی مخلوطی بود از بیان واقعیات و اغراق گویی و به طور کلی حرف های آرزومندانه که طرفداران صلح قرن ها زده اند. به طور کلی باید توجه داشت که مخاطبان احمدی نژاد دنیای عرب بود و آمریکا سعی می کند که دولت های عرب را متقاعد کند که در تحریم و انزوای ایران شرکت کنند.
رضا تقی زاده: کیش شخصیت، آقای احمدی نژاد را از چند سال پیش به این سو بیش از پیش متوجه خود کرده است. البته در سخنرانی نیویورک ایشان نکاتی گفته شده که کسان دیگر هم آنها را می گویند.
رضا تقی زاده در پاسخ به این پرسش که آیا سخنرانی احمدی نژاد را که در آن به تفاوت میان دوران بوش و اوباما اشاره کرد، می شود پیامی ارزیابی کرد، می گوید: «اگر آقای احمدی نژاد چنین قصدی را هم داشت که من تصور نمی کنم چنین نیتی داشته، در صورتی که این قصد با برنامه هایی همراه نشود، از جمله آمادگی برای سازش با نظام بین المللی، به نتیجه ای نخواهد رسید. به نظر من سخنرانی آقای احمدی نژاد جهت یابی محاسبه شده خاصی را پیگیری نمی کرد. هدف اولیه آقای احمدی نژاد، مطرح شدن در رسانه های جهان است. ایشان با تقابل می خواهد پتانسیلی ایجاد کند که به شهرت بیشتر منتهی شود. در ماه های اخیر میزان انعکاس مطالبی که مطرح می کردند در رسانه های جهانی کم شده بود... تکرار حرف هایی که درباره هولوکاست زده می شد یا محو اسرائیل خیلی گوش شنوایی نداشت. کیش شخصیت، آقای احمدی نژاد را از چند سال پیش به این سو بیش از پیش متوجه خود کرده است. البته در سخنرانی نیویورک ایشان نکاتی گفته شده که کسان دیگر هم آنها را می گویند. یعنی عده ای مخالف داشتن حق وتو از جانب پنج کشور بزرگ جهان اند. عده ای مخالف سلاح های هسته ای اند و می پرسند چرا آمریکا و روسیه این سلاح ها را داشته باشند و بقیه نداشته باشند. اما آنچه به عنوان جانشین این فکر معلوم نیست نتیجه بهتری به بار بیاورد.»
آقای تقی زاده بر این باور است که زمان برای رسیدن به سازش با آمریکا چند ماه پیش از بین رفته است.
بنیامین صدر در پاسخ به این پرسش که محمود احمدی نژاد با اینگونه اقدامات چه هدف هایی را از نظر سیاست داخلی دنبال می کند، می گوید: «تاکتیک های اقناعی آقای احمدی نژاد دیگر فاقد آن جذابیت های خبری لازم است و حتی رسانه های غربی هم به شکلی که پیش از این می پرداختند به صحبت های او، این صحبت را منعکس نمی کنند. اما در داخل، آقای احمدی نژاد به دنبال توجیه افکار عمومی یا بخشی از افکار عمومی است برای اثبات ادعاهای خود. از همان تاکتیک های همیشگی دارد در این صحبت ها هم استفاده می کند. به نظر من این نمی تواند ایشان را به هدفش برساند زیرا تاکتیک های تبلیغی و اقناعی هر کدام سقف زمانی مشخصی دارند.»
***
- آیا به راستی موقعیت بهبود روابط ایران و آمریکا چند ماه پیش تمام شده و هیچ ظرفیتی نیست که روابط ایران و آمریکا را به نحوی در مسیر منطقی بیاندازد؟
منصور فرهنگ معتقد است که حضور احمدی نژاد و سخنرانی او در آمریکا توجه وسیع رسانه های گروهی را جلب کرده است. وی این توجه را مدیون عناصر و گروه هایی می داند که مایل به تشدید تقابل ایران و آمریکا هستند و از گزینه نظامی دفاع می کنند؛ «بنابراین برای کسانی که می خواهند ایران را یک کشور خطرناک جلوه دهند، احمدی نژاد کالای پر چرب و نرمی است و سخنرانی های او می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. گروه دیگر که بینندگان وسیعی دارند و از احمدی نژاد استفاده می کنند، کمدین های آخر شب تلویزیون
بنیامین صدر: تاکتیک های اقناعی آقای احمدی نژاد دیگر فاقد آن جذابیت های خبری لازم است و حتی رسانه های غربی هم به شکلی که پیش از این می پرداختند به صحبت های او، این صحبت را منعکس نمی کنند. اما در داخل، آقای احمدی نژاد به دنبال توجیه افکار عمومی یا بخشی از افکار عمومی است برای اثبات ادعاهای خود.
آقای فرهنگ بر این باور است که این عادی سازی به سرعت عملی نیست و زمان می برد.
رضا تقی زاده پس از مرور تاریخچه تلاش برای کاهش سلاح های هسته ای در سطح جهان می گوید: «این روند کاهشی ادامه پیدا خواهد کرد و در شرایط کنونی بدون حضور ایران در بقیه دنیا این گرایش برای دستیابی به دنیایی بدون سلاح های هسته ای دیده می شود. همزمان با این تلاش ها رئیس دولت دیگری به نام آقای احمدی نژاد اقداماتی انجام می دهد که تنها سوء ظن در دنیا ایجاد می کند. یعنی آمریکا سلاح هسته ای دارد و آن را کاهش می دهد و ایران سلاح اتمی ندارد و مشکوک به تلاش برای به دست آوردن آن است. هردو یک حرف را تکرار می کنند ولی بقیه مردم دنیا طبیعی است که حرف اوباما را جدی تلقی می کنند تا سخنان آقای احمدی نژاد. حرف های آقای احمدی نژاد حتی برای خیل عظیم در داخل ایران هم شنوندگان جدی ندارد.» آقای صدر با اشاره به توافق های ایران با نمایندگان ۵+۱ در ژنو سال پیش، و تغییر این موضع پس از بازگشت هیات ایرانی به ایران، می گوید: «به نظر می رسد با توجه به شرایط موجود سیاسی داخل ایران و به هم ریختن توازن قوا در میان جناح های داخل کشور، یک دستی وجود ندارد. اما من بر این موضوع پافشاری می کنم که حل بحران هسته ای ایران بیش از هر چیز مربوط می شود به نگاه جهان به جمهوری اسلامی و اینکه آنها چه مطالباتی از جمهوری اسلامی خواهند داشت. این می تواند خیلی تاثیرگذار باشد در موضعگیری های رسمی از سوی مقامهای جمهوری اسلامی مبنی بر رسیدن به توافق بر سر برنامه هسته ای.»
آقای صدر در این زمینه توضیح می دهد: «به نظر می رسد جمهوری اسلامی در پی دستیابی به یک تضمین امنیتی لازم است. تا زمانی که این تضمین امنیتی را پیدا نکند، به آن تفکر یک دست نخواهد رسید. بعد از مذاکرات ژنو و اتفاقاتی که در داخل افتاد، نگاه ها متفاوت بود بین سران ارشد نظام درباره پذیرش خواسته های غرب یا رد آن. به نظر می رسد جمهوری اسلامی برای رسیدن به یک اجماع در درون خودش نیاز به یک مشخصه خاصی دارد مبنی بر حس امنیت از جانب کشورهای غربی.»
- آیا غرب می تواند این تضمین را به ایران بدهد؟
منصور فرهنگ می گوید: تضمین دادن به ایران ارتباط به این دارد که قدرت دیگر هسته ای خاورمیانه چگونه برخورد خواهد کرد. علیرغم سخنرانی های جنجال آفرین احمدی نژاد و این نمایش و کالا شدن او، از پرخاشگری او و زبان تعرض که بگذریم، در محتوای حرف هایی که احمدی نژاد می زند، یک واقعیت غیرقابل انکاری وجود دارد که بسیاری از
منصور فرهنگ: برای کسانی که می خواهند ایران را یک کشور خطرناک جلوه دهند، احمدی نژاد کالای پر چرب و نرمی است و سخنرانی های او می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. گروه دیگر که بینندگان وسیعی دارند و از احمدی نژاد استفاده می کنند، کمدین های آخر شب تلویزیون ها هستند.
آقای تقی زاده در همین زمینه اظهار می دارد که ایران می خواهد قدرت منطقه ای باشد؛ «آقای احمدی نژاد هدف هایی را اعلام می کند ولی برای رسیدن به آن هدف ها برنامه ای ندارد. باید ببینیم که هزینه این کار برای رسیدن به نتیجه چقدر است، زمان رسیدن به این نتیجه چقدر است. اینها نه از دید آقای احمدی نژاد و نه مردم ایران نه روشن است و نه اعلام شده است. درست است که غیرقانونی است، ناعادلانه است، غیربرابر است که اسرائیل سلاح اتمی دارد، درست است که پاکستان و هند بدون اجازه جامعه بین المللی به بمب اتمی دست پیدا کرده اند. ولی توجیه دستیابی کشور دیگری به بمب اتمی توجیه درستی نیست. بعد از این کشورهایی مثل عربستان سعودی، ترکیه و مصر هم به دنبال ایران می آیند و می گویند چرا ایران صاحب است و ما نداشته باشیم. تدریجاً جامعه جهانی به سمت غیرامن شدن بیش از پیش حرکت می کند.»
آقای تقی زاده با تاکید بر اینکه شعار خاورمیانه بدون سلاح هسته ای شعار درستی است می افزاید باید زمینه تحقق آن را فراهم ساخت.
آقای صدر نیز می گوید: به هر میزان که مشروعیت مردمی نظام کاسته می شود، رسیدن به توافق با کشورهای جهان سخت تر می شود. این یک معادله ساده است و برای همه کشورها وجود دارد. برای همین هم کشورهایی که در جهت منافع ملی خود هستند، سعی در گسترش پایگاه مردمی خود می کنند. اگر ساختار سیاسی کشور به یک رویه دموکراتیک و حداقل نیمه دموکراتیک باز گردد، رسیدن به توافق با جهان به مراتب راحت تر خواهد بود تا در شرایط فعلی که در درون کشور با چالش های بیشماری مواجه هستیم.
- با توجه به اینکه حکومت یک دست تر شده، بازهم چشم اندازی برای تغییر هست؟
بنیامین صدر می گوید: نه. صرفاً یک دست شدن قدرت درون ساختار سیاسی یک کشور نمی تواند آن را به نقطه دلخواه خود برساند. حذف رقیب علاوه بر تبعات درونی، تبعات بیرونی هم دارد.
