صلح خاورمیانه در نخستین هفته سال ۸۹ موضوع بحث اجلاس ایپک AIPAC در پایتخت آمریکا بود. ایپک تشکل سیاسی آمریکایی است که هدف آن تاثیرگذاری بر سیاست خارجی واشینگتن به نفع اسرائیل است، این هفته توانست جمعیتی چشمگیر بالغ بر ۷۵۰۰ نفر را در واشینگتن گرد هم بیاورد. در این نشست، گفته های دو نفر بیش از همه خبرساز شد؛ گفته های نخست وزیر اسرائیل و وزیر خارجه آمریکا.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل روز دوشنبه در همان آغاز نطق خود در نشست ایپک بر حساس ترین نکته ای که به دنبال آغاز ریاست جمهوری باراک اوباما، به گفته برخی آگاهان سیاسی به اختلاف نظر میان آمریکا و اسرائیل انجامید، دست گذاشت و گفت: ارتباط میان یهودیان و سرزمین اسرائیل را نمی توان انکار کرد. یهودیان سه هزار سال پیش از این به ساختن اورشلیم مشغول بودند و یهودیان امروز هم مشغول ساختن اورشلیم هستند. نتانیاهو همچنین افزود اورشلیم پایتخت اسرائیل است.
ساعاتی پیش از این گفته های نخست وزیر اسرائیل، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا اینک پس از سفرهای خاورمیانه ای خود فرصت را غنیمت شمرد تا ضمن تاکید بر متحد بودن و متحد ماندن آمریکا و اسرائیل این هشدار را هم بدهد که ادامه سیاست اسرائیل مبنی بر احداث خانه های مسکونی یهودی نشین در شرق بیت المقدس، به گفته او به روند صلح خاورمیانه آسیب می رساند. اشاره خانم کلینتون به بخشی از اورشلیم بود که سازمان ملل آن را اراضی اشغالی فلسطینی می داند.
خانم کلینتون گفت ساختن خانه های تازه در شرق اورشلیم یا کرانه غربی رود اردن، به اعتماد متقابل لطمه می زند و گفته های آشتی جویانه را که قدم اول برای مذاکرات جامع دلخواه اسرائیل و فلسطینیان است به خطر می اندازد و موجب بروز اختلاف نظر میان اسرائیل و آمریکامی شود که دیگران در منطقه منتظر بهره برداری از آن هستند.
بخش چشمگیری از نطق وزیر امور خارجه آمریکا هم به سیاست آمریکا برای مهار کردن «خطر ایران هسته ای» اشاره داشت. هیلاری کلینتون با اشاره به دغدغه های اسرائیل درباره ایران هسته ای و نقش جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه، سیاست پیشبرد گفتگوی بدون شرط با ایران را در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران به گفته او به درخواست های جامعه جهانی و شورای امنیت سازمان ملل پاسخ رد می دهد، در منزوی کردن تهران موثر دانست. وزیر خارجه آمریکا، همزمان، سیاست خانه سازی اسرائیل در شرق بیت المقدس را منافی سیاست آمریکا در قبال ایران دانست.
بازتاب نشست ایپک در رسانه های غرب چگونه بود؟ ویژگی نشست امسال در چه بود؟ اختلاف نظر اینک آشکار آمریکا و اسرائیل بر سر خانه سازی در شرق اورشلیم چه تاثیری بر روی مناسبات آمریکا و اسرائیل دارد و چه پیامدی برای مناسبات واشینگتن و تهران؟ این پرسش ها را این هفته در استودیوی رادیو فردا در واشینگتن با سه کارشناس امور ایران در میان گذاشتیم. با ایرج گرگین، روزنامه نگار و فعال فرهنگی، رسول نفیسی، استاد جامعه شناسی سیاسی در دانشگاه استریر در نزدیکی پایتخت آمریکا و کوروش همایون پور، فعال سیاسی در حزب دموکرات آمریکا.
ایرج گرگین: این موضوع در مطبوعات آمریکا به شدت مورد بحث قرار گرفت. بعضی از نشریات با تیتر «بحران در روابط آمریکا و اسرائیل» درباره این مسئله نوشتند و برخی سعی کردند اختلاف پدید آمده را خیلی مهم جلوه ندهند. نوشتند که بین دو دوست ممکن است چنین اختلاف نظرهایی پدید بیاید. ولی من به یاد ندارم که بین آمریکا و اسرائیل تا این حد اختلاف نظر به وجود آمده باشد. گمان من اینست که پرزیدنت اوباما از وقتی که سر کار آمد در کنار مسائل دیگر تلاش کرد هویت آمریکا و چهره آمریکا را در جهان به خصوص نزد مسلمانان تغییر دهد و محبوب تر کند. در نتیجه دولت اسرائیل همیشه ماه های گذشته با سوء ظن به سیاست دولت اوباما نسبت به اختلافات فلسطینی ها و اسرائیل نگریسته است.
آقای گرگین با توضیح این نکته که مرزبندی و صف بندی بین گروه ها، جمهوری خواهان و دموکرات ها را به شدت از هم جدا کرده است، می افزاید: در خود اسرائیل هم برخی اساتید سکولار در اسرائیل تا آنجا پیش رفته اند که معتقدند غرب باید دولت اسرائیل را تحت فشار بیشتر قرار دهد. در این سو در آمریکا و دیگر کشورها، گروه هایی مانند ایپک کوشش می کنند نقش فشار بر دولت های غرب را همچنان ادامه دهند و در سیاست گذاری های آمریکا در قبال خاورمیانه تعیین کننده باشند.
ایرج گرگین معتقد است با وجود جدی بودن این اختلاف نظر میان آمریکا و اسرائیل، مناسبات تاریخی دو کشور لطمه جدی نخواهد خورد و فلسطینی ها بهره ای از آن نخواهند برد.
اورشلیم-بیت‌المقدس؛ در یک سو یهودیان در سوی دیگر اعراب. اختلاف این دو بازتاب‌های جهانی دارد که سال‌هاست کشورهای گوناگونی را به خود مشغول کرده است.رسول نفیسی: ایپک ۵۷ سال سابقه دارد و مرحله ای وجود داشت که به دلیل اینکه مستقیماً از دولت اسرائیل وجوهی دریافت می کرد، تعطیل شد و این ایپک جدید فقط از اعضا وجوه دریافت می کند. در اجلاس امسال آن چیزی که بسیار به چشم می خورد اختلاف آمریکا و اسرائیل در صحبت هایی که عنوان شد بود و دوم اینکه تقریباً نصف صحبت ها درباره ایران بود. امسال صحبت ها درباره ایران تند تر بود که ممکن است دلایل مشخصی داشته باشد. یکی اینکه می خواهند به ایران بفهمانند که هرچند که آمریکا و اسرائیل اختلاف نظر دارند، در مورد ایران اختلافی بین آنها نیست. دوم اینکه به نظر می آمد این اجلاس ۷۵۰۰ نفره بیشتر از سوی جمهوری خواهان تقویت شده بود. نهایتاً اینکه آنچه در این جلسه شگفت آور بود در قسمت آخر سخنان خانم کلینتون، ایشان داشت به اسرائیل می گفت که زمان به سود اسرائیل نیست به لحاظ زاد و ولد اعراب و تکنولوژی اسلحه و موشک که در حال پیشرفت بسیار است، باعث می شود که مرزهای قدیمی که اسرائیل رویش حساب می کرد و آن قوه دفاعیه که اسرائیل روی آن حساب می کرد، خانم کلینتون به طور تلویحی گفت که اینها دیگر ارزشی ندارد و دولت اسرائیل باید در مقابل واقعیت های امروز کوتاه بیاید.
کوروش همایون پور: وقتی بیل کلینتون به ریاست جمهوری انتخاب شد و عهده دار این مقام شد یکی از مهمترین وجوه سیاستش در قبال اسرائیل و فلسطین این بود که از اسرائیل بخواهد جلوی هرگونه ساختمان و خانه سازی در کرانه غربی متوقف کند. البته نتانیاهو این موضوع را قبول نکرد و جواب منفی به آمریکا داد. زمانی هم که بعدها بایدن، معاون ریاست جمهوری آمریکا از آن منطقه دیدار می کرد، درست روزی که وارد شد اسرائیل اعلام کرد که دارد تعداد زیادی خانه در ناحیه اورشلیم شرقی می سازد که به هیچ وجه اورشلیم شرقی به عنوان پایتخت اسرائیل از طرف سازمان ملل و هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است. این حرف آقای نتانیاهو در کنگره اخیر ایپک که این پایتخت ماست و حق ماست که اینجا خانه سازی کنیم، از نظر قوانین بین الملل کاملاً غلط است.
آقای همایون پور ضمن توضیح این نکته که قطعنامه های سازمان ملل و مذاکرات تاریخی اسلو در هیچ مقطعی اورشلیم شرقی را پایتخت اسرائیل به شمار نیاورده، حرف هیلاری کلینتون را مهم می داند و نشانگر یک تغییر جدی در سیاست آمریکا.
این فعال سیاسی حزب دموکرات نیز با ایرج گرگین هم عقیده است که این اختلاف نظر به قطع روابط یا برخوردهای جدی میان دو کشور نخواهد انجامید با اینهمه این شاید نخستین هشدار جدی آمریکا در این زمینه به اسرائیل است.
خانم کلینتون در جلسه ایپک گفت ساختن خانه های تازه در شرق اورشلیم یا کرانه غربی رود اردن، به اعتماد متقابل لطمه می زند و موجب بروز اختلاف نظر میان اسرائیل و آمریکامی شود که دیگران در منطقه منتظر بهره برداری از آن هستند. ایرج گرگین: خانم کلینتون سفر طولانی را به خاورمیانه شروع کرد و یکی از هدف هایش طبیعتاً این بود که کشورهای منطقه را با نظریات آمریکا در مورد جلوگیری از ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای متحد کند. طبیعتاً وقتی اسرائیل ناگهان و همزمان چنین سیاستی را اعلام می کند، که بزرگ ترین مشکل بر سر راه نزدیکی فلسطینی ها و اسرائیل است، باعث می شود که کشورهای عرب در حمایت همه جانبه از آمریکا دچار تردید شوند. آمریکا از این قضیه سودی نخواهد برد. طرح مسئله ایران، موضوعی که خانم کلینتون گفت به این بر می گردد. نکته دیگر اینکه همچنانکه اندیشمندان یهودی و اسرائیل نوشته اند، اسرائیل صاحب یک دموکراسی است ولی بر آن یک حکومت افراطی مذهبی حکمرانی می کند. این جنبه اصولاً آمریکا را نسبت به آینده اسرائیل نگران می کند.
ایرج گرگین با اشاره به نگرانی آمریکا از حکومت ایران که به دلیل پیوند با لبنان و سوریه، دارای نفوذی در منطقه است، می گوید همه اینها به سود نیروهای افراطی در دو طرف و به ویژه در کشورهای مسلمان خواهد بود.
رسول نفیسی: آنچه که بسیار مهم است در مورد دولت اوباما، این است که رام امانوئل، رئیس کابینه ، خودش یکی از طرفداران پروپاقرص اسرائیل است. حتی در ارتش اسرائیل خدمت سربازی دیده است. منتهی فرقی که دارد امانوئل طرفدار اسرائیلی های میانه رو و عرفی است و به همین دلیل هم دست دولت اوباما در این زمینه پر است. به خاطر اینکه رئیس کابینه است. مسئله مهم این است که دولت اوباما تشخیص داده که یکی از علل مهم مسائل خاورمیانه و حتی مسائل مربوط به تروریسم، اختلاف میان فلسطینی ها و اسرائیل است. دولت اوباما به این نتیجه رسیده که این اختلاف باید حل شود و فشار را گذاشته روی این موضوع که تنش بین دو طرف کمتر شود. اما دولتی که در اسرائیل حاکم است درست برعکس عمل می کند.
به باور آقای نفیسی این اختلاف، نه اختلاف نظر میان آمریکا و اسرائیل که بیشتر اختلاف نظر میان دو جناح در اسرائیل است. وی همچنین معتقد است که اختلاف نظر میان دو کشور به سادگی حل نخواهد شد مگر آنکه دولت های آمریکا یا اسرائیل عوض شوند.
آقای گرگین در همین زمینه معتقد است همزمان با گرفتاری های آمریکا در افغانستان و عراق و گرفتاری های داخلی، اسرائیل ناگهان به عنوان رژیم شورشی چیزی را اعلام کرده که دولت آمریکا انتظار آن را نداشت؛ «نتانیاهو در واقع تصور کرده که دولت آمریکا دچار ضعف شده است. هفته گذشته آمار نشان می داد که به دلیل مسائل داخلی آمریکا، لایحه بهداشت و غیره، درجه محبوبیت اوباما کم شده و من فکر می کنم که دولت اسرائیل در طرح این مسئله دچار اشتباه شده است.»
به اعتقاد آقای گرگین این رویداد در تاریخ مناسبات آمریکا و اسرائیل فصل تازه از آغاز می کند و توصیه می کند کسانی که در آمریکا معتقدند بسیاری از سیاست گذاری های آمریکا بر اساس منافع اسرائیل تنظیم می شود، ارزیابی دوباره ای به عمل بیاورند.
آقای همایون پور در پایان، با اشاره به پیامد این رویداد بر مناسبات ایران و آمریکا می افزاید، برخلاف سیاست دولت جرج بوش، سیاست اوباما در قبال ایران سیاست مشخصی است. وی در عین حال بر این باور است که نفوذ جناح های گوناگون بر سیاست آمریکا را نباید نادیده گرفت.
آقای گرگین در همین زمینه ضمن توضیح اینکه دولت ایران چنان دیپلماسی ندارد که از مسائل بین المللی بتواند بهره ببرد، اظهار می دارد دولت نتانیاهو دوام پیدا نخواهد کرد زیرا نتاقض میان هویت ملی و یهودیت صهیونیزم در جامعه اسرائیل افزایش پیدا خواهد کرد و دولت اسرائیل را ناگزیر خواهد کرد روش معتدل تری در پیش گیرد.
آقای نفیسی نیز با آقای گرگین هم رای است که دولت ایران فهم درستی از دیپلماسی در جهان ندارد و معتقد است دولت ایدئولوژیک قادر نیست از موقعیت ها استفاده کند زیرا «همیشه گفته می شود که دولت ایران متخصص موقعیت های سوخته است.»
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل روز دوشنبه در همان آغاز نطق خود در نشست ایپک بر حساس ترین نکته ای که به دنبال آغاز ریاست جمهوری باراک اوباما، به گفته برخی آگاهان سیاسی به اختلاف نظر میان آمریکا و اسرائیل انجامید، دست گذاشت و گفت: ارتباط میان یهودیان و سرزمین اسرائیل را نمی توان انکار کرد. یهودیان سه هزار سال پیش از این به ساختن اورشلیم مشغول بودند و یهودیان امروز هم مشغول ساختن اورشلیم هستند. نتانیاهو همچنین افزود اورشلیم پایتخت اسرائیل است.
ساعاتی پیش از این گفته های نخست وزیر اسرائیل، هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا اینک پس از سفرهای خاورمیانه ای خود فرصت را غنیمت شمرد تا ضمن تاکید بر متحد بودن و متحد ماندن آمریکا و اسرائیل این هشدار را هم بدهد که ادامه سیاست اسرائیل مبنی بر احداث خانه های مسکونی یهودی نشین در شرق بیت المقدس، به گفته او به روند صلح خاورمیانه آسیب می رساند. اشاره خانم کلینتون به بخشی از اورشلیم بود که سازمان ملل آن را اراضی اشغالی فلسطینی می داند.
خانم کلینتون گفت ساختن خانه های تازه در شرق اورشلیم یا کرانه غربی رود اردن، به اعتماد متقابل لطمه می زند و گفته های آشتی جویانه را که قدم اول برای مذاکرات جامع دلخواه اسرائیل و فلسطینیان است به خطر می اندازد و موجب بروز اختلاف نظر میان اسرائیل و آمریکامی شود که دیگران در منطقه منتظر بهره برداری از آن هستند.
بخش چشمگیری از نطق وزیر امور خارجه آمریکا هم به سیاست آمریکا برای مهار کردن «خطر ایران هسته ای» اشاره داشت. هیلاری کلینتون با اشاره به دغدغه های اسرائیل درباره ایران هسته ای و نقش جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه، سیاست پیشبرد گفتگوی بدون شرط با ایران را در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران به گفته او به درخواست های جامعه جهانی و شورای امنیت سازمان ملل پاسخ رد می دهد، در منزوی کردن تهران موثر دانست. وزیر خارجه آمریکا، همزمان، سیاست خانه سازی اسرائیل در شرق بیت المقدس را منافی سیاست آمریکا در قبال ایران دانست.
بازتاب نشست ایپک در رسانه های غرب چگونه بود؟ ویژگی نشست امسال در چه بود؟ اختلاف نظر اینک آشکار آمریکا و اسرائیل بر سر خانه سازی در شرق اورشلیم چه تاثیری بر روی مناسبات آمریکا و اسرائیل دارد و چه پیامدی برای مناسبات واشینگتن و تهران؟ این پرسش ها را این هفته در استودیوی رادیو فردا در واشینگتن با سه کارشناس امور ایران در میان گذاشتیم. با ایرج گرگین، روزنامه نگار و فعال فرهنگی، رسول نفیسی، استاد جامعه شناسی سیاسی در دانشگاه استریر در نزدیکی پایتخت آمریکا و کوروش همایون پور، فعال سیاسی در حزب دموکرات آمریکا.
- بازتاب نشست ایپک در مطبوعات چگونه بود، آقای گرگین؟
ایرج گرگین: این موضوع در مطبوعات آمریکا به شدت مورد بحث قرار گرفت. بعضی از نشریات با تیتر «بحران در روابط آمریکا و اسرائیل» درباره این مسئله نوشتند و برخی سعی کردند اختلاف پدید آمده را خیلی مهم جلوه ندهند. نوشتند که بین دو دوست ممکن است چنین اختلاف نظرهایی پدید بیاید. ولی من به یاد ندارم که بین آمریکا و اسرائیل تا این حد اختلاف نظر به وجود آمده باشد. گمان من اینست که پرزیدنت اوباما از وقتی که سر کار آمد در کنار مسائل دیگر تلاش کرد هویت آمریکا و چهره آمریکا را در جهان به خصوص نزد مسلمانان تغییر دهد و محبوب تر کند. در نتیجه دولت اسرائیل همیشه ماه های گذشته با سوء ظن به سیاست دولت اوباما نسبت به اختلافات فلسطینی ها و اسرائیل نگریسته است.
آقای گرگین با توضیح این نکته که مرزبندی و صف بندی بین گروه ها، جمهوری خواهان و دموکرات ها را به شدت از هم جدا کرده است، می افزاید: در خود اسرائیل هم برخی اساتید سکولار در اسرائیل تا آنجا پیش رفته اند که معتقدند غرب باید دولت اسرائیل را تحت فشار بیشتر قرار دهد. در این سو در آمریکا و دیگر کشورها، گروه هایی مانند ایپک کوشش می کنند نقش فشار بر دولت های غرب را همچنان ادامه دهند و در سیاست گذاری های آمریکا در قبال خاورمیانه تعیین کننده باشند.
ایرج گرگین معتقد است با وجود جدی بودن این اختلاف نظر میان آمریکا و اسرائیل، مناسبات تاریخی دو کشور لطمه جدی نخواهد خورد و فلسطینی ها بهره ای از آن نخواهند برد.
- ایپک طی سال ها اساساً چه نقشی را بازی می کرده و این بار نتایج مترتب بر این اجلاس چگونه ممکن است باشد، آقای نفیسی؟
- آقای همایون پور، یکی از حرف هایی که خانم کلینتون زدند این بود که خانه سازی ها در اسرائیل موجب می شود که سیاست آمریکا در قبال ایران لطمه ببیند. معنی این حرف چیست؟
کوروش همایون پور: وقتی بیل کلینتون به ریاست جمهوری انتخاب شد و عهده دار این مقام شد یکی از مهمترین وجوه سیاستش در قبال اسرائیل و فلسطین این بود که از اسرائیل بخواهد جلوی هرگونه ساختمان و خانه سازی در کرانه غربی متوقف کند. البته نتانیاهو این موضوع را قبول نکرد و جواب منفی به آمریکا داد. زمانی هم که بعدها بایدن، معاون ریاست جمهوری آمریکا از آن منطقه دیدار می کرد، درست روزی که وارد شد اسرائیل اعلام کرد که دارد تعداد زیادی خانه در ناحیه اورشلیم شرقی می سازد که به هیچ وجه اورشلیم شرقی به عنوان پایتخت اسرائیل از طرف سازمان ملل و هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده است. این حرف آقای نتانیاهو در کنگره اخیر ایپک که این پایتخت ماست و حق ماست که اینجا خانه سازی کنیم، از نظر قوانین بین الملل کاملاً غلط است.
آقای همایون پور ضمن توضیح این نکته که قطعنامه های سازمان ملل و مذاکرات تاریخی اسلو در هیچ مقطعی اورشلیم شرقی را پایتخت اسرائیل به شمار نیاورده، حرف هیلاری کلینتون را مهم می داند و نشانگر یک تغییر جدی در سیاست آمریکا.
این فعال سیاسی حزب دموکرات نیز با ایرج گرگین هم عقیده است که این اختلاف نظر به قطع روابط یا برخوردهای جدی میان دو کشور نخواهد انجامید با اینهمه این شاید نخستین هشدار جدی آمریکا در این زمینه به اسرائیل است.
- آقای گرگین، مطرح شدن ایران به عنوان یک عامل در روابط آمریکا و اسرائیل، چه چیزی را نشان می دهد؟
ایرج گرگین با اشاره به نگرانی آمریکا از حکومت ایران که به دلیل پیوند با لبنان و سوریه، دارای نفوذی در منطقه است، می گوید همه اینها به سود نیروهای افراطی در دو طرف و به ویژه در کشورهای مسلمان خواهد بود.
- آقای نفیسی، اشاره کردید به اینکه جلسه ایپک این را هم نشان داد که سیاست های باراک اوباما به عنوان وزنه ای در قبال خاورمیانه در آمده. به چه صورت این را می شود دید؟
رسول نفیسی: آنچه که بسیار مهم است در مورد دولت اوباما، این است که رام امانوئل، رئیس کابینه ، خودش یکی از طرفداران پروپاقرص اسرائیل است. حتی در ارتش اسرائیل خدمت سربازی دیده است. منتهی فرقی که دارد امانوئل طرفدار اسرائیلی های میانه رو و عرفی است و به همین دلیل هم دست دولت اوباما در این زمینه پر است. به خاطر اینکه رئیس کابینه است. مسئله مهم این است که دولت اوباما تشخیص داده که یکی از علل مهم مسائل خاورمیانه و حتی مسائل مربوط به تروریسم، اختلاف میان فلسطینی ها و اسرائیل است. دولت اوباما به این نتیجه رسیده که این اختلاف باید حل شود و فشار را گذاشته روی این موضوع که تنش بین دو طرف کمتر شود. اما دولتی که در اسرائیل حاکم است درست برعکس عمل می کند.
به باور آقای نفیسی این اختلاف، نه اختلاف نظر میان آمریکا و اسرائیل که بیشتر اختلاف نظر میان دو جناح در اسرائیل است. وی همچنین معتقد است که اختلاف نظر میان دو کشور به سادگی حل نخواهد شد مگر آنکه دولت های آمریکا یا اسرائیل عوض شوند.
آقای گرگین در همین زمینه معتقد است همزمان با گرفتاری های آمریکا در افغانستان و عراق و گرفتاری های داخلی، اسرائیل ناگهان به عنوان رژیم شورشی چیزی را اعلام کرده که دولت آمریکا انتظار آن را نداشت؛ «نتانیاهو در واقع تصور کرده که دولت آمریکا دچار ضعف شده است. هفته گذشته آمار نشان می داد که به دلیل مسائل داخلی آمریکا، لایحه بهداشت و غیره، درجه محبوبیت اوباما کم شده و من فکر می کنم که دولت اسرائیل در طرح این مسئله دچار اشتباه شده است.»
به اعتقاد آقای گرگین این رویداد در تاریخ مناسبات آمریکا و اسرائیل فصل تازه از آغاز می کند و توصیه می کند کسانی که در آمریکا معتقدند بسیاری از سیاست گذاری های آمریکا بر اساس منافع اسرائیل تنظیم می شود، ارزیابی دوباره ای به عمل بیاورند.
آقای همایون پور در پایان، با اشاره به پیامد این رویداد بر مناسبات ایران و آمریکا می افزاید، برخلاف سیاست دولت جرج بوش، سیاست اوباما در قبال ایران سیاست مشخصی است. وی در عین حال بر این باور است که نفوذ جناح های گوناگون بر سیاست آمریکا را نباید نادیده گرفت.
آقای گرگین در همین زمینه ضمن توضیح اینکه دولت ایران چنان دیپلماسی ندارد که از مسائل بین المللی بتواند بهره ببرد، اظهار می دارد دولت نتانیاهو دوام پیدا نخواهد کرد زیرا نتاقض میان هویت ملی و یهودیت صهیونیزم در جامعه اسرائیل افزایش پیدا خواهد کرد و دولت اسرائیل را ناگزیر خواهد کرد روش معتدل تری در پیش گیرد.
آقای نفیسی نیز با آقای گرگین هم رای است که دولت ایران فهم درستی از دیپلماسی در جهان ندارد و معتقد است دولت ایدئولوژیک قادر نیست از موقعیت ها استفاده کند زیرا «همیشه گفته می شود که دولت ایران متخصص موقعیت های سوخته است.»
