گزارش تازه آژانس پیرامون برنامه های اتمی ایران، حاکی است که کرم رایانه ای موسوم به "استاکس نت" ، علیرغم انکار های مکرر مقامات جمهوری اسلامی، در راکتور اتمی بوشهر و همچنین مرکز غنی سازی اصلی ایران در نطنز، تاثیر تخریبی گسترده ای داشته است.
روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز چندی پیش مدعی شد که دستگاه های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل بطور مشترک استاکس نت را ساخته اند تا از راه آلوده کردن سیستم های کامپیوتری تاسیسات اتمی ایران، روند غنی سازی اورانیوم را مختل کنند.
منابع اسرائیلی در حاشیه قدر دانی از عمل کرد میر داکان، رییس سابق سازمان جاسوسی اسرائیل - موساد، کند ساختن بخش هایی از برنامه های اتمی ایران، منجمله ترور روز ۲۹ نوامبر دو کارشناس مرتبت با برنامه های توسعه اتمی ایران و همچنین طراحی و ارسال کرم سایبری استاکس نت را به خود نسبت دادند.
منابع اروپایی، منجمله روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف نیز،؛ پیرامون نقش اسرائیل در تدارک حملات سایبری علیه تاسیسات اتمی ایران گزارش های متعددی انتشار دادند.
تعطیل طولانی بوشهر
پیش از انتشار گزارش تازه آژانس پیرامون برنامه اتمی ایران، منابع رسمی روسیه در مورد تاثیر مخرب کرم رایانه‌ای استاکس نت در راکتور اتمی بوشهر هشداد داده بودند.
دمیتری روگوزن سفیر روسیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی روز ۲۷ ژانویه سال جاری اخطار کرد که ویروس موسوم به استاکس نت رامیتوان به " مین تشبیه کرد.
روگوزن تاکید کرد که استاکس نت میتواند به فاجعه جدیدی مانند "چرنوبیل" در بوشهر منتهی شود. اشاره سفیر روسیه به انفجار سال ۱۹۸۶ نیروگاه اتمی چرنوبیل در اوکراین بود که پس از شکسته شدن جدار کوره اصلی و قتل تعداد زیادی از مردم، عوارض و آلودگی های ناشی از آن تا اروپای غربی گسترش یافت و تا سالهای همچنان باقی ماند.
گزارش تازه آژانس پیرامون تخلیه کوره اصلی راکتور بوشهر از مجتمع های سوختی، بمعنی خاموش کردن راکتور و پیش آمدن یک تاخیر طولانی در راه اندازی مجدد آن است.
ایران بارگذاری سوخت اتمی در کوره اصلی راکتور بوشهر را در نیمه سال قبل آغاز و در ماه دسامبر گذشته پایان داده بود. انتظار میرفت در صورت ادامه عادی کار در راکتور بوشهر حد اکثر در انتهای ماه گذشته در حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ مگاوات برق در این واحد اتمی تولید ( یک سوم ظرفیت نهایی راکتور بوشهر ) و به شبکه برق سراسری ایران منتقل شود.
اگرچه هیچیک از منابع مرتبط، منجمله روس اتم ، مجری طرح راکتور بوشهر، و یا سازمان انرژی اتمی ایران و یا آژانس بین المللی انرژی اتمی پیرامون دلایل خارج کردن سوخت اتمی از کوره راکتور بوشهر توضیح روشنی نداده اند، ولی خاموش کردن کوره اصلی نشان میدهد که کوره به دلیل نفوذ کرم میتوانست به گداخت بیش از اندازه و در نتیجه انفجار و یا شکستن احتمالی گنبد حفاظتی آن منجر شود ( تکرار فاجعه چرنوبیل ).
غنی سازی اورانیوم
بخش جامعی از گزارش تازه آژانس، مانند کلیه گزارشهای پیشین، به موضوع غنی سازی اورانیوم در ایرن و آخرین وضعیت آن اختصاص یافته است.
این میزان از اورانیوم غنی سازی شده در اختیار ایران در صورت افزایش غلظت تا حدود ۹۰ درصد، برای ساختن تا سه بمب اتمی ابتدایی کافی است. مطابق گزارش آژانس، ایران در حال حاضر بطور متوسط ماهانه تا ۱۳۳ کیلوگرم آورانیوم به موجودی خود میافزاید.
از این لحاظ قابلیت غنی سازی اورانیوم به نسبت تعداد سانتریفوژهای مشغول به کار در نطنز افزایش نیافته است. در گزارش قبلی آژانس اعلام شده بود که در نطنز تعداد چهار هزار و ۸۱۶ دستگاه سانتریفوژ نوع ایر-۱ مشغول به کار است. در گزارش تازه این تعداد به پنج هزار و ۱۸۴ دستگاه افزایش یافته است.
افزایش تنها ۳۸۶ دستگاه سانترفیوژ فعال در نطنز طی نزدیک به چهار ماه نشانه کندی پیشرفت کار در زمینه تولید و بکار گیری سانترفیوژهای تازه است.
ایران برای دست یافتن به ظرفیت تولید سوخت تنها برای یک راکتور در اندازه بوشهر نیازمند نصب و بکار گیری تا ۶۰ هزار داستگاه سانترفیوژ است.
مطابق گزارش تازه آژانس، تعدادی از سانترفیوژهای نصب شده در نطنز بدون تزریق گاز اروانیوم کار میکنند. یکی از دلایل کارکردن با تعداد کمتری از سانترفیوژها احتمالا کمبود گاز اورانیوم برای ادامه غنی سازی است. گزارشهای تازه منابع اطلاعاتی حاکی از تلاش گسترده ایران برای دست یافتن به اوانیوم خام و یا کیک زرد برای تولید گاز اورانیوم است.
در این مورد پاره ای از منابع خبری، سفر چند هفته قبل علی اکبر صالحی به افریقا و حضور او در زیمبابوه را نیز به موضع تلاش برای تهیه اورانیوم خام نسبت دادند. ایران فاقد منابع کافی داخلی اورانیوم خام است و به دلیل اعمال تحریمهای شورای امنیت قادر به خرید قانونی اورانیوم خام از خارج نیست.
مطابق گزارش تازه آژانس، ایران همچنین به تولید بیش از ۴۴ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد دست یافته و با استفاده از دو آبشار و ظرفیت ماهانه کمتر از چهار کیلوگرم به این نوع غنی سازی در یک واحد کوچک در سطح زمین در نطنز ادامه میدهد.
گزارش تازه از قول مقامات ایرانی نقل میکند که سایت جنجالی فردو نزدیک قم در تابستان سال جاری فعال خواهد شد. اگرچه هنوز در این مرکز سانتریفیوز ها نصب نشده اند، ولی فردو قرار است با تعداد حدود یک هزار و ۵۰۰ دستگاه ( نیمی از ظرفیت اولیه اعلام شده اولیه ) مشغول بکار شود. سانترفیوژهای این مرکز نیز بر اساس پیش آگهی ایران، از نوع قدیمی ای-۱ خواهند بود که نمونه های آن هم اکنون در نطنز مشغول بکارا ند.
فعالیت های نظامی
بخش حساسی از گزارش تازه که انتظار میرود از این هفته در وین مورد بررسی اعضاء شورای حکام قرار گیرد، به ابراز نگرانی آژانس نسبت به امکان از سر گرفتن فعالیتهای نظامی اتمی ایران اختصاص یافته است.
اگرچه در گزارش یاد شده بصورت روشن موضوع "انحراف" مطرح نشده ولی با توجه به طرح موضوع آزمایشهای موشکی و تلاش برای دست یافتن به سلاحهای پرتابی قادر حمل بمب اتمی، احتمالا این نگرانی آژانس بیشتر متوجه فعالیتهای موشکی ایران است تا تحقیق و یا آزمایش برای ساختن بمب اتمی.
ایران اخیرا اعلام داشت که از سه مدل ماهواره بومی (رونمایی) کرده است. تعدادی از ناظران فعالیتهای موشکی و اتمی ایران معتقد اند که جمهوری اسلامی با ازمایش نحوه قرار دادن ماهواره ای کوچک در دماغه موشکهای نوع شهاب-۳ در حقیقت در تلاش دست یافتن به طراحی نصب بمب اتمی در دماغه باریک این نوع موشکها است.
گزارشهای جنبی همچنین حاکی است که اطلاعات تازه مندرج در گزارش تازه آمانو با اطلاعات قدیمی مربوط سال ۲۰۰۸ (لپ تاپ) متفاوت است و احتمالا طی سه ماه اخیر توسط یکی از کشور های عضو آژانس در اختیار آن قرار گرفته است.
برخلاف گزارش قبلی آمانو که ایران نسبت به آن انتقاداتی جدی وارد آورد، اینبار مقامات ایران منجمله سلطانیه، سفیر ایران در آژانس که در حال ترک این پست است، و همچنین صالحی وزیر خارجه جمهوری اسلامی، از مفاد گزارش تازه ابراز رضایت نسبی بعمل آوردند.
با این وجود گزارش تازه نیز بصورت روشن و خالی از ابهام حاکی از ادامه سرپیچی ایران از قبول خواسته های شورای امنیت، مندرج در قطعنامه‌های ۱۷۳۷ و ۱۷۴۷، ۱۸۰۳ و ۱۹۲۹ است.
روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز چندی پیش مدعی شد که دستگاه های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل بطور مشترک استاکس نت را ساخته اند تا از راه آلوده کردن سیستم های کامپیوتری تاسیسات اتمی ایران، روند غنی سازی اورانیوم را مختل کنند.
منابع اسرائیلی در حاشیه قدر دانی از عمل کرد میر داکان، رییس سابق سازمان جاسوسی اسرائیل - موساد، کند ساختن بخش هایی از برنامه های اتمی ایران، منجمله ترور روز ۲۹ نوامبر دو کارشناس مرتبت با برنامه های توسعه اتمی ایران و همچنین طراحی و ارسال کرم سایبری استاکس نت را به خود نسبت دادند.
منابع اروپایی، منجمله روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف نیز،؛ پیرامون نقش اسرائیل در تدارک حملات سایبری علیه تاسیسات اتمی ایران گزارش های متعددی انتشار دادند.
تعطیل طولانی بوشهر
پیش از انتشار گزارش تازه آژانس پیرامون برنامه اتمی ایران، منابع رسمی روسیه در مورد تاثیر مخرب کرم رایانه‌ای استاکس نت در راکتور اتمی بوشهر هشداد داده بودند.
دمیتری روگوزن سفیر روسیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی روز ۲۷ ژانویه سال جاری اخطار کرد که ویروس موسوم به استاکس نت رامیتوان به " مین تشبیه کرد.
روگوزن تاکید کرد که استاکس نت میتواند به فاجعه جدیدی مانند "چرنوبیل" در بوشهر منتهی شود. اشاره سفیر روسیه به انفجار سال ۱۹۸۶ نیروگاه اتمی چرنوبیل در اوکراین بود که پس از شکسته شدن جدار کوره اصلی و قتل تعداد زیادی از مردم، عوارض و آلودگی های ناشی از آن تا اروپای غربی گسترش یافت و تا سالهای همچنان باقی ماند.
گزارش تازه آژانس پیرامون تخلیه کوره اصلی راکتور بوشهر از مجتمع های سوختی، بمعنی خاموش کردن راکتور و پیش آمدن یک تاخیر طولانی در راه اندازی مجدد آن است.
ایران بارگذاری سوخت اتمی در کوره اصلی راکتور بوشهر را در نیمه سال قبل آغاز و در ماه دسامبر گذشته پایان داده بود. انتظار میرفت در صورت ادامه عادی کار در راکتور بوشهر حد اکثر در انتهای ماه گذشته در حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ مگاوات برق در این واحد اتمی تولید ( یک سوم ظرفیت نهایی راکتور بوشهر ) و به شبکه برق سراسری ایران منتقل شود.
اگرچه هیچیک از منابع مرتبط، منجمله روس اتم ، مجری طرح راکتور بوشهر، و یا سازمان انرژی اتمی ایران و یا آژانس بین المللی انرژی اتمی پیرامون دلایل خارج کردن سوخت اتمی از کوره راکتور بوشهر توضیح روشنی نداده اند، ولی خاموش کردن کوره اصلی نشان میدهد که کوره به دلیل نفوذ کرم میتوانست به گداخت بیش از اندازه و در نتیجه انفجار و یا شکستن احتمالی گنبد حفاظتی آن منجر شود ( تکرار فاجعه چرنوبیل ).
غنی سازی اورانیوم
بخش جامعی از گزارش تازه آژانس، مانند کلیه گزارشهای پیشین، به موضوع غنی سازی اورانیوم در ایرن و آخرین وضعیت آن اختصاص یافته است.
این میزان از اورانیوم غنی سازی شده در اختیار ایران در صورت افزایش غلظت تا حدود ۹۰ درصد، برای ساختن تا سه بمب اتمی ابتدایی کافی است. مطابق گزارش آژانس، ایران در حال حاضر بطور متوسط ماهانه تا ۱۳۳ کیلوگرم آورانیوم به موجودی خود میافزاید.
از این لحاظ قابلیت غنی سازی اورانیوم به نسبت تعداد سانتریفوژهای مشغول به کار در نطنز افزایش نیافته است. در گزارش قبلی آژانس اعلام شده بود که در نطنز تعداد چهار هزار و ۸۱۶ دستگاه سانتریفوژ نوع ایر-۱ مشغول به کار است. در گزارش تازه این تعداد به پنج هزار و ۱۸۴ دستگاه افزایش یافته است.
افزایش تنها ۳۸۶ دستگاه سانترفیوژ فعال در نطنز طی نزدیک به چهار ماه نشانه کندی پیشرفت کار در زمینه تولید و بکار گیری سانترفیوژهای تازه است.
ایران برای دست یافتن به ظرفیت تولید سوخت تنها برای یک راکتور در اندازه بوشهر نیازمند نصب و بکار گیری تا ۶۰ هزار داستگاه سانترفیوژ است.
مطابق گزارش تازه آژانس، تعدادی از سانترفیوژهای نصب شده در نطنز بدون تزریق گاز اروانیوم کار میکنند. یکی از دلایل کارکردن با تعداد کمتری از سانترفیوژها احتمالا کمبود گاز اورانیوم برای ادامه غنی سازی است. گزارشهای تازه منابع اطلاعاتی حاکی از تلاش گسترده ایران برای دست یافتن به اوانیوم خام و یا کیک زرد برای تولید گاز اورانیوم است.
در این مورد پاره ای از منابع خبری، سفر چند هفته قبل علی اکبر صالحی به افریقا و حضور او در زیمبابوه را نیز به موضع تلاش برای تهیه اورانیوم خام نسبت دادند. ایران فاقد منابع کافی داخلی اورانیوم خام است و به دلیل اعمال تحریمهای شورای امنیت قادر به خرید قانونی اورانیوم خام از خارج نیست.
مطابق گزارش تازه آژانس، ایران همچنین به تولید بیش از ۴۴ کیلوگرم اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد دست یافته و با استفاده از دو آبشار و ظرفیت ماهانه کمتر از چهار کیلوگرم به این نوع غنی سازی در یک واحد کوچک در سطح زمین در نطنز ادامه میدهد.
گزارش تازه از قول مقامات ایرانی نقل میکند که سایت جنجالی فردو نزدیک قم در تابستان سال جاری فعال خواهد شد. اگرچه هنوز در این مرکز سانتریفیوز ها نصب نشده اند، ولی فردو قرار است با تعداد حدود یک هزار و ۵۰۰ دستگاه ( نیمی از ظرفیت اولیه اعلام شده اولیه ) مشغول بکار شود. سانترفیوژهای این مرکز نیز بر اساس پیش آگهی ایران، از نوع قدیمی ای-۱ خواهند بود که نمونه های آن هم اکنون در نطنز مشغول بکارا ند.
فعالیت های نظامی
بخش حساسی از گزارش تازه که انتظار میرود از این هفته در وین مورد بررسی اعضاء شورای حکام قرار گیرد، به ابراز نگرانی آژانس نسبت به امکان از سر گرفتن فعالیتهای نظامی اتمی ایران اختصاص یافته است.
اگرچه در گزارش یاد شده بصورت روشن موضوع "انحراف" مطرح نشده ولی با توجه به طرح موضوع آزمایشهای موشکی و تلاش برای دست یافتن به سلاحهای پرتابی قادر حمل بمب اتمی، احتمالا این نگرانی آژانس بیشتر متوجه فعالیتهای موشکی ایران است تا تحقیق و یا آزمایش برای ساختن بمب اتمی.
ایران اخیرا اعلام داشت که از سه مدل ماهواره بومی (رونمایی) کرده است. تعدادی از ناظران فعالیتهای موشکی و اتمی ایران معتقد اند که جمهوری اسلامی با ازمایش نحوه قرار دادن ماهواره ای کوچک در دماغه موشکهای نوع شهاب-۳ در حقیقت در تلاش دست یافتن به طراحی نصب بمب اتمی در دماغه باریک این نوع موشکها است.
گزارشهای جنبی همچنین حاکی است که اطلاعات تازه مندرج در گزارش تازه آمانو با اطلاعات قدیمی مربوط سال ۲۰۰۸ (لپ تاپ) متفاوت است و احتمالا طی سه ماه اخیر توسط یکی از کشور های عضو آژانس در اختیار آن قرار گرفته است.
برخلاف گزارش قبلی آمانو که ایران نسبت به آن انتقاداتی جدی وارد آورد، اینبار مقامات ایران منجمله سلطانیه، سفیر ایران در آژانس که در حال ترک این پست است، و همچنین صالحی وزیر خارجه جمهوری اسلامی، از مفاد گزارش تازه ابراز رضایت نسبی بعمل آوردند.
با این وجود گزارش تازه نیز بصورت روشن و خالی از ابهام حاکی از ادامه سرپیچی ایران از قبول خواسته های شورای امنیت، مندرج در قطعنامه‌های ۱۷۳۷ و ۱۷۴۷، ۱۸۰۳ و ۱۹۲۹ است.
