وزير خارجه جمهوری آذربايجان روز دوشنبه ۲۵ دی ماه، طی کنفرانس مطبوعاتی در جواب سوالی درباره ميدان نفتی/ گازی سردار جنگل ايران در دريای خزر، اظهار داشت که «در نقشه دريای خزر از وجود چنين ميدانی بی خبر است و تنها يک ميدان "سردار" را می شناسد که مورد اختلاف آذربايجان و ترکمنستان است و مذاکرات پيرامون آن ادامه دارد».
ايران دسامبر سال ۲۰۱۱ ميلادی اعلام کرد که با حفر يک چاه ۷۰۰ متری در آبهای عميق دريای خزر يک ميدان گازی با ذخيره ۱,۴ تريليون متر مکعب گاز طبيعی، معادل ۵۰ تريليون فوت مکعب، کشف کرده است. سپس ايران در ماه می سال گذشته نيز اعلام کرد که ميدان ياد شده، اساسا ميدان نفتی با ذخيره ۲ ميليارد بشکه نفت فوق سبک و مرغوب بوده است که در لايه ديگری از اين ميدان، ذخاير گاز نيز وجود دارد. البته مقامات ايران آمارهای مختلفی از ميزان احتمالی ذخاير اين ميدان ارائه کرده اند.
رستم قاسمی وزير نفت ايران نيز ۱۱ می ۲۰۱۲ اعلام کرد که « با فوران نفت از اولين چاه ميدان سردار جنگل نخستين مشعل نفت سکوی اميرکبير در دريای خزر روشن شده است». آقای قاسمی خبرنگاران را به بازديد از اين سکو و «مشعلهای فروزان» آن دعوت کرد.
هنوز هيچ يک از کشورهای ساحلی دريای خزر وجود اين ميدان تازه کشف شده را نه تاييد کرده اند و نه درباره آن حرفی زده اند. سازمانهای معتبر بين المللی نيز با وجود گذشت بيش از يک سال وجود اين ميدان هيدروکربونی را تاييد نکرده اند.
با اين وجود خبرگزاری مهر در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۲ به نقل از شرکت ملی نفت ايران گزارش داد که «سکوی حفاری اميرکبير در ميدان سردار جنگل جابجا شده و حفر دومين چاه اکتشافی شروع شده است». اما يک هفته بعد از اين گزارش، پايگاه اطلاع رسانی شانا از قول اسفنديار جهانگيری معاون مديرعامل شرکت حفاری شمال گزارش داد که محل سکوی حفاری تغيير يافته و « پس از آن که دستگاه حفاری به محل موردنظر برسد، کار حفاری در چاه دوم حداکثر تا يک ماه آينده آغاز می‌شود».
در همين حال، روز دوشنبه، ۲۵ دی ماه، يک ديپلمات ارشد اروپايی که بخاطر حساسيت موضوع خواسته نامی از وی برده نشود، به خبرگزاری ترند جمهوری آذربايجان گفته است که «تصاوير ماهواره ای نشان می دهد که سکوی امير کبير از دسامبر سال ۲۰۱۱ تا دسامبر ۲۰۱۲ هيچ تغيير مکانی نيافته و در همين دوره هيچ نشانه گرمايشی (روشن بودن موتورهای حفاری يا شعله های مشعل) در سکوی ياد شده مشاهده نشده است». به عبارتی هم فعال بودن سکوی امير کبير در طی سال گذشته ميلادی و هم جابجايی آن برای حفر دومين چاه، مورد تاييد اين ديپلمات نيست.
حفاری چاه ۷۰۰ متری در عمق آبهای ۱۰۰۰ متری
سکوی نيمه شناور حفاری امير کبير از تکنولوژی نسبتا پيشرفته ای برخوردار است. ايران و شرکت «جی وی اِی» سوئيس با امضای قراردادی ساخت اين سکوی نيمه شناور را از سال ۱۳۸۰ آغاز کردند، اما شرکت ياد شده بعد از بالاگرفتن تحريمها عليه ايران از ادامه ساخت آن منصرف شد و اتمام ساخت اين سکو با تکنولوژی سوئيس به شرکت «صدرا» در ايران سپرده شد.
بر اساس اطلاعاتی که در سايت رسمی شرکت «جی وی اِی» درباره اين سکو منتشر شده است، نوع آن بر اساس طرح پايه GVA-۴۰۰۰ ساخته شده که قادر به حفاری تا ۷۰۰۰ متر در آبهايی به عمق ۱۰۰۰ متر است.
اما آنچه که باعث تعجب بسياری از کارشناسان حوزه انرژی شده است، عمقی است که وزارت نفت ايران برای اولين چاه اکتشافی ميدان سردار جنگل اعلام کرده است. تا کنون هيچ يک از کشورهای ساحلی دريای خزر تجربه کشف ميدان نفتی يا گازی در عمق ۷۰۰ متر از ته دريا را نداشته اند.
برای نمونه ميدان نفتی «يوری کورچاغين» روسيه در عمق ۳۵۰۰ متری، ميدان کاشاغان قزاقستان در عمق ۴۷۰۰ متری، بلوکهای هيدروکربوری ترکمنستان در عمق بالای ۴۰۰۰ متری، ميادين نفتی آذری-چراغ-گونشلی آذربايجان در عمق ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ متری و ميدان گازی «شاه دنيز» آذربايجان که نزديکترين ميدان به ميدان مورد ادعای ايران، سردار جنگل، است در عمق ۷۰۰۰ متری از ته دريا قرار دارند.
ديگر ميدان نزديک به ميدان سردار جنگل، ميدان آبشرون آذربايجان است که هم اکنون کارهای اکتشاف آن توسط شرکت توتال فرانسه انجام می شود و ماه گذشته اولين چاه حفاری آن در عمق ۶۵۰۰ متری به ميدان گازی رسيد و هزينه چاه حفاری شده ۱۲۰ ميليون دلار بود.
ذخاير عظيم
موضوع ديگر اعلام ذخيره گاز و نفت اين ميدان است. شرکت بی پی پس از چندين سال مطالعه و حفاری ۶ چاه اکتشافی تا عمق ۷۲۰۰ تا ۷۵۰۰ متر در چند نکته از ميدان شاه دنيز که بزرگترين ميدان گازی آذربايجان است، نهايتا اعلام کرد که اين ميدان ۱,۲ تريليون متر مکعب گاز دارد. اينکه ايران چگونه با حفر يک چاه آزمايشی ۷۰۰ متری از وجود ۱,۴ تريليون متر مکعب گاز و دو ميليارد بشکه نفت مطمئن شده است، جای سوال دارد.
هزينه راه اندازی فاز دوم ميدان شاه دنيز آذربايجان که اتفاقا ايران نيز ۱۰ درصد از سهم اين ميدان را خريده است، تا ۲۸ ميليارد دلار برآورد می شود و شرکتهای غربی فعال در اين پروژه برای ساختن سکوهای بسيار مدرن با قدرت تحمل ۱۴۰۰۰ اتمسفر فشار آماده می شوند. در حالی که فاز دوم اين ميدان در آبهای به عمق ۷۵۰ متر دريای خزر واقع شده است (کم عمقتر از سردار جنگل)، برای عملياتی کردن حفر چاهها، چندين روبات چندمنظوره پيشرفته که قيمت هر کدام به يک ميليارد دلار می رسد، نيز لازم است.
ايران به غير از ميدان سردار جنگل تاکنون در آبهای عميق نه حفاری داشته و نه اصولا تجربه استخراج منابع هيدروکرونی داشته است. اينکه ايران حتی با وجود داشتن اين تکنولوژی واقعا توان سرمايه گذاری بالای ۳۰ ميليارد دلار در اين پروژه را داشته باشد، نيز جای سوال است.
ايران دسامبر سال ۲۰۱۱ ميلادی اعلام کرد که با حفر يک چاه ۷۰۰ متری در آبهای عميق دريای خزر يک ميدان گازی با ذخيره ۱,۴ تريليون متر مکعب گاز طبيعی، معادل ۵۰ تريليون فوت مکعب، کشف کرده است. سپس ايران در ماه می سال گذشته نيز اعلام کرد که ميدان ياد شده، اساسا ميدان نفتی با ذخيره ۲ ميليارد بشکه نفت فوق سبک و مرغوب بوده است که در لايه ديگری از اين ميدان، ذخاير گاز نيز وجود دارد. البته مقامات ايران آمارهای مختلفی از ميزان احتمالی ذخاير اين ميدان ارائه کرده اند.
رستم قاسمی وزير نفت ايران نيز ۱۱ می ۲۰۱۲ اعلام کرد که « با فوران نفت از اولين چاه ميدان سردار جنگل نخستين مشعل نفت سکوی اميرکبير در دريای خزر روشن شده است». آقای قاسمی خبرنگاران را به بازديد از اين سکو و «مشعلهای فروزان» آن دعوت کرد.
هنوز هيچ يک از کشورهای ساحلی دريای خزر وجود اين ميدان تازه کشف شده را نه تاييد کرده اند و نه درباره آن حرفی زده اند. سازمانهای معتبر بين المللی نيز با وجود گذشت بيش از يک سال وجود اين ميدان هيدروکربونی را تاييد نکرده اند.
با اين وجود خبرگزاری مهر در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۲ به نقل از شرکت ملی نفت ايران گزارش داد که «سکوی حفاری اميرکبير در ميدان سردار جنگل جابجا شده و حفر دومين چاه اکتشافی شروع شده است». اما يک هفته بعد از اين گزارش، پايگاه اطلاع رسانی شانا از قول اسفنديار جهانگيری معاون مديرعامل شرکت حفاری شمال گزارش داد که محل سکوی حفاری تغيير يافته و « پس از آن که دستگاه حفاری به محل موردنظر برسد، کار حفاری در چاه دوم حداکثر تا يک ماه آينده آغاز می‌شود».
در همين حال، روز دوشنبه، ۲۵ دی ماه، يک ديپلمات ارشد اروپايی که بخاطر حساسيت موضوع خواسته نامی از وی برده نشود، به خبرگزاری ترند جمهوری آذربايجان گفته است که «تصاوير ماهواره ای نشان می دهد که سکوی امير کبير از دسامبر سال ۲۰۱۱ تا دسامبر ۲۰۱۲ هيچ تغيير مکانی نيافته و در همين دوره هيچ نشانه گرمايشی (روشن بودن موتورهای حفاری يا شعله های مشعل) در سکوی ياد شده مشاهده نشده است». به عبارتی هم فعال بودن سکوی امير کبير در طی سال گذشته ميلادی و هم جابجايی آن برای حفر دومين چاه، مورد تاييد اين ديپلمات نيست.
حفاری چاه ۷۰۰ متری در عمق آبهای ۱۰۰۰ متری
سکوی نيمه شناور حفاری امير کبير از تکنولوژی نسبتا پيشرفته ای برخوردار است. ايران و شرکت «جی وی اِی» سوئيس با امضای قراردادی ساخت اين سکوی نيمه شناور را از سال ۱۳۸۰ آغاز کردند، اما شرکت ياد شده بعد از بالاگرفتن تحريمها عليه ايران از ادامه ساخت آن منصرف شد و اتمام ساخت اين سکو با تکنولوژی سوئيس به شرکت «صدرا» در ايران سپرده شد.
بر اساس اطلاعاتی که در سايت رسمی شرکت «جی وی اِی» درباره اين سکو منتشر شده است، نوع آن بر اساس طرح پايه GVA-۴۰۰۰ ساخته شده که قادر به حفاری تا ۷۰۰۰ متر در آبهايی به عمق ۱۰۰۰ متر است.
اما آنچه که باعث تعجب بسياری از کارشناسان حوزه انرژی شده است، عمقی است که وزارت نفت ايران برای اولين چاه اکتشافی ميدان سردار جنگل اعلام کرده است. تا کنون هيچ يک از کشورهای ساحلی دريای خزر تجربه کشف ميدان نفتی يا گازی در عمق ۷۰۰ متر از ته دريا را نداشته اند.
برای نمونه ميدان نفتی «يوری کورچاغين» روسيه در عمق ۳۵۰۰ متری، ميدان کاشاغان قزاقستان در عمق ۴۷۰۰ متری، بلوکهای هيدروکربوری ترکمنستان در عمق بالای ۴۰۰۰ متری، ميادين نفتی آذری-چراغ-گونشلی آذربايجان در عمق ۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ متری و ميدان گازی «شاه دنيز» آذربايجان که نزديکترين ميدان به ميدان مورد ادعای ايران، سردار جنگل، است در عمق ۷۰۰۰ متری از ته دريا قرار دارند.
ديگر ميدان نزديک به ميدان سردار جنگل، ميدان آبشرون آذربايجان است که هم اکنون کارهای اکتشاف آن توسط شرکت توتال فرانسه انجام می شود و ماه گذشته اولين چاه حفاری آن در عمق ۶۵۰۰ متری به ميدان گازی رسيد و هزينه چاه حفاری شده ۱۲۰ ميليون دلار بود.
ذخاير عظيم
موضوع ديگر اعلام ذخيره گاز و نفت اين ميدان است. شرکت بی پی پس از چندين سال مطالعه و حفاری ۶ چاه اکتشافی تا عمق ۷۲۰۰ تا ۷۵۰۰ متر در چند نکته از ميدان شاه دنيز که بزرگترين ميدان گازی آذربايجان است، نهايتا اعلام کرد که اين ميدان ۱,۲ تريليون متر مکعب گاز دارد. اينکه ايران چگونه با حفر يک چاه آزمايشی ۷۰۰ متری از وجود ۱,۴ تريليون متر مکعب گاز و دو ميليارد بشکه نفت مطمئن شده است، جای سوال دارد.
هزينه راه اندازی فاز دوم ميدان شاه دنيز آذربايجان که اتفاقا ايران نيز ۱۰ درصد از سهم اين ميدان را خريده است، تا ۲۸ ميليارد دلار برآورد می شود و شرکتهای غربی فعال در اين پروژه برای ساختن سکوهای بسيار مدرن با قدرت تحمل ۱۴۰۰۰ اتمسفر فشار آماده می شوند. در حالی که فاز دوم اين ميدان در آبهای به عمق ۷۵۰ متر دريای خزر واقع شده است (کم عمقتر از سردار جنگل)، برای عملياتی کردن حفر چاهها، چندين روبات چندمنظوره پيشرفته که قيمت هر کدام به يک ميليارد دلار می رسد، نيز لازم است.
ايران به غير از ميدان سردار جنگل تاکنون در آبهای عميق نه حفاری داشته و نه اصولا تجربه استخراج منابع هيدروکرونی داشته است. اينکه ايران حتی با وجود داشتن اين تکنولوژی واقعا توان سرمايه گذاری بالای ۳۰ ميليارد دلار در اين پروژه را داشته باشد، نيز جای سوال است.
