پژوهشگران بريتانيايی موفق شده اند برای نخستين بار نقشه جامع روند جهش ژنتيکی شکل گيری تومورها را تهيه کنند، دستاوردی که می تواند در آينده به کشف راه های بهتر درمان و پيشگيری انواع سرطان های مُهلک بينجامد.
به گزارش خبرگزاری رويترز، جزئيات اين پژوهش روز چهارشنبه، ۲۳ مرداد، در نشريه «نيچر» منتشر شد. بر اين اساس، بررسی بيش از ۷۰۰۰ ژنوم، يا محتوای ژنتيک انسانی، کشف الگوی دقيق روند جهش «دی اِن اِی» را برای دانشمندان ميسر ساخته است.
سِرينا نيک-زينل از مؤسسه «تراست سَنگِر» که تحقيق ياد شده را به انجام رسانده است، می گويد: «اين دستاورد گامی مهم در کشف فرآيندهايی است که به بروز بيماری سرطان می انجامد.» اين محقق در ادامه توضيح می دهد: «از طريق بررسی های دقيق ژنتيک، می توانيم حجم زيادی از اطلاعات موجود در دی اِن اِی انسان را به نفع خود مورد استفاده قرار دهيم و در نهايت علت چگونگی و چرايی بروز سرطان ها را متوجه شويم.»
ابتلا به انواع سرطان در پی جهش دی اِن اِی در ياخته های بدنِ فرد در طول سال های زندگی وی رخ می دهند.
هم اينک دانشمندان برخی از دلايل جهش های ژنتيکی ياد شده را کشف کرده اند. برای نمونه اثبات شده که مواد شيميايی موجود در دود تنباکو جهش ياخته های ريه ها را به دنبال داشته که در نهايت بروز سرطان ريه را در شخص رقم می زند. در نوعی ديگر از سرطان، پرتو فرابنفش موجب جهش در ياخته های پوست شده که در نهايت سرطان پوست را به دنبال دارد.
با اين همه دانشمندان همچنان از درک کامل روند زيستی که جهش های ژنتيکی در سرطان های رايج را رقم می زند بازمانده اند. مايک استراتون، مدير مؤسسه سَنگِر و سرپژوهشگر تحقيق فوق می گويد: «ما به تدريج تبعات جهش های ژنتيکی را درک می کنيم. اما واقعيت آن است که درک مان از دليل اصلی بروز اوليه جهش های ژنتيکی بسيار ابتدايی است.،» اين دانشمند همچنين می افزايد: «در نهايت، دلايل اين جهش ها [هرچه باشند،] عامل اصلی بروز سرطان هستند.»
گروه پژوهشگران برای يافتن الگوهای جهش، و الگوهای احتمالی جهش های سرطان زا، رمز ژنتيکی ۷۰۴۲ بيماری مبتلا به سرطان، شامل ۳۰ نوع مختلف بيماری، را از سراسر جهان مورد بررسی قرار دادند.
اين دانشمندان در نهايت به اين نتيجه رسيدند که تمامی انواع سرطان ها دارای تعداد دو يا بيشتر نمايه ويژه هستند، که حاکی از تنوع فرآيندهای ايجاد سرطان در انسان است.
پژوهشگران ياد شده همچنين متوجه شدند که سرطان های مختلف تعداد متفاوتی از جهش های دی اِن اِی را شامل می شوند. برای نمونه تنها در بروز سرطان کَبِد شش جهش متفاوت دخيل هستند.
از سوی ديگر، در عين اينکه در برخی از انواع سرطان نمايه های جهشی مشابهی يافته شد، در برخی از آنها تنها يک نوع جهش وجود دارد. از مجموع ۳۰ نوع سرطان، در ۲۵ تای آن ها نمايه هايی از جهش های مرتبط با پيری يافته شد.
تيم پژوهشی فوق در توضيح نحوه بروز سرطان، در عين حال به کشف ديگری نيز نائل آمد و به خانواده ای از آنزيم های موسوم به «APOBEC» برخورد، که به جهش زايی در «دی اِن اِی» شناخته می شوند. وجود اين آنزيم ها با بروز نيمی از انواع سرطان های مورد بررسی مرتبط ديده شد. آنزيم های «APOBEC» زمانی فعال می شوند که بدن در مقابل عفونت ويروسی از خود واکنش نشان می دهد.
محققان می گويند اين امکان وجود دارد که جهش سرطان زای دی اِن اِی ها نتيجه تخريب دوجانبه فعاليت اين آنزيم ها باشد. در واقع آنزيم های «APOBEC» با هدف حفاظت از ياخته ها در برابر ويروس های مهاجم فعال می شوند اما فعال شدن آنها علاوه بر دفع عفونت ويروسی بر روی ژنوم انسان نيز تأثير مخرب دارد.
مايک استراتون نتايج پژوهش اخير را شبيه «اکتشاف باستان شناسی» توصيف می کند که برای يافتن الگوهای جهش دی اِن اِی در بيماری سرطان صورت گرفته است. اين دانشمند تصريح می کند که «نمايه های جهشی و درک ناشی از بررسی فرآيندهای جهشی، - که اين نمايه ها بر بستر آنها شکل می گيرند، - دستاوردهای قابل توجهی در افزايش آگاهی ما از بيماری سرطان به همراه داشته است.»
