روز يکشنبه، ۱۶ مارس، بيستمين سالگرد حملات شيميايی نيروهای صدام حسين، رییس جمهوری سابق عراق، عليه مردم حلبچه در کردستان این کشور است.
در رابطه با شمار کشته شدگان حملات شيميايی سال ۱۹۸۸ عليه مردم حلبچه، هيچ گونه آمار رسمی در دسترس نيست.
اما بر اساس برآوردهای رسانه های جمعی و سازمان های غير دولتی، نظير «سازمان شهدای حلبچه» تقريبا حدود ۵۰۰۰ غير نظامی در اين حملات جان خود را از دست دادند، که اکثر آنها را زنان، کودکان و سالمندانی تشکيل می دادند که قادر نبودند با سرعت از شهر فرار کنند.
اين شهرعمدتا کردنشين در شمال عراق قرار دارد و احمد الزبيدی خبرنگار راديو اروپای آزاد/ رادیو آزادی اخيرا به اين منطقه سفر کرد، تا با بازمانده گان حملات روز شانزدهم مارس سال ۱۹۸۸ ميلادی، در رابطه با تاثيرات جسمی و روانی اين فاجعه مصيبت بار گفت و گو کند.
يک شهروند حلبچه به نام «خروان» به راديو اروپای آزاد/ رادیو آزادی می گويد:« هنوز صدا و بوی بمب ها و بدنه توپ های حاوی مواد شيميايی مهلک را به خاطر می آورد.»
وی در مورد روز حمله شيميايی به حلبچه می گويد: « بمباران عمدتا بر محله های شمالی شهر متمرکز بود، بنا بر اين ما به داخل زير زمين ها پناه برديم. ساعت دو بعد از ظهر و زمانی که شدت بمباران ها کاهش يافت، من با احتياط از زير زمين خارج و وارد آشپزخانه شدم، تا برای خانواده ام غذا ببرم. زمانی که بمباران ها کاملا تمام شد، ما صداهايی را شنيديم که مانند پرت شدن آهن به روی زمين بود، اما نمی توانستيم بفهميم که اين صداها چيست؟ من شاهد صحنه هايی بودم که تا آخر عمر فراموش نخواهم کرد.»
خروان در مورد تجربه و مشاهدات خود از این حمله چنین می گويد: «زمانی که مردی فرياد زنان به داخل خانه ما دويد و فریاد زد گاز! گاز!، ما با عجله وارد اتومبيلمان شديم و پنجره های آن را بستيم. فکر می کنم اتومبيل ما از روی اجساد مردم بی گناه حرکت می کرد.»
«هيچ موجود زنده ای در امان نبود»
وی می افزاید: « برخی از مردم بر روی زمين افتاده و مايع سبز رنگی را استفراغ می کردند، در حالی که برخی ديگردر حالتی عصبی با صدای بلند می خنديدند و سپس پيکر بی جانشان به روی زمين می افتاد. سپس رايحه ای به مشامم خورد که مانند عطر سيب بود و در آن لحظه بيهوش شدم.»
این بازمانده فاجعه حلبچه می گويد : «زمانی که مجددا به هوش آمدم، صدها جسد در دور و اطراف من پراکنده شده بود. بعد از آن من مجددا به يک زير زمين در آن نزديکی پناه بردم. بوی بدی مانند بوی زباله مانده فضا را پر کرده بود، اما سپس اين بو دوباره به رايجه سيب تبديل شد. بعد از آن بويی به مشامم خورد که نظير بوی تخم مرغ بود. مدتی بعد متوجه شدم که نيروی هوايی عراقی حلبچه را با سلاح شيميايی بمباران کرده بود.»
وی می گويد که «هيچ موجود زنده ای در امان اين حمله شيميايی نبوده است.پرندگان از داخل لانه های خود در درختان به روی زمين می افتادند. سپس حيوانات ديگر و سپس انسان ها. اين نابودی کامل بود. هر کس که قادر بود با پای پياده شهر را ترک کند، با پای پياده فرار کرد.»
با قدم زدن در محله های شهر حلبچه، که بيست سال پيش هدف اين حملات مهلک و مخرب شيميايی قرار گرفتند، کماکان آثارتخريب و انهدام ملموس است. بسياری از بازماندگان که سال ها بعد مجددا به شهر بازگشتند هنوز موفق نشده اند پول لازم را برای بازسازی خانه های خود فراهم کنند.
- «پرندگان از داخل لانه های خود در درختان به روی زمين می افتادند. سپس حيوانات ديگر و سپس انسان ها. اين نابودی کامل بود. هر کس که قادر بود با پای پياده شهر را ترک کند، با پای پياده فرار کرد.»
حفره های ديوارهای يکی از خانه ها، که متعلق به زن خانه داريست که تمامی اعضای خانواده خود را در آن حملات از دست داده است، با قطعات پارچه وتخته های ناهموار چوب پوشانده شده است.
زن خانه دار کردی که نمی خواست نام او معرفی شود، می گويد:« تمام اعضای خانواده من در اين حملات به شهادت رسيدند. ما سه چهار روز پيش از اين حملات عظيم در اينجا بوديم. آن زمانی بود که رژيم سابق صدام حسين دستور بمباران متناوب حلبچه را اعلام کرد. ما فکر می کرديم اين بمبباران ها با سلاح های معمولی انجام می شوند و به زودی نيز خاتمه پيدا می کنند. اما آنها در عوض از سلاح های شيميايی استفاده کردند که موجب شهادت پدرم، برادرم، مادرم و چهار برادرزاده ام شد.»
کمبود دارو و تجهیزات پزشکی
بسياری راجع به ورود هيات نمايندگان عراقی از بغداد، با مديريت رشيد مجيد صالح، يکی از نمايندگان نوری المالکی، نخست وزير فعلی عراق صحبت کردند.
آقای صالح حقيقتا به حلبچه آمد تا با خانواده های قربانيان حملات شيميايی، بويژه آنهايی که همچنان از پیامدهای روانی - جسمانی اين حملات رنج می برند، ملاقات کند.
نماينده نخست وزير به راديو اروپای آزاد/ راديو آزادی گفت:« ماموريت او برای انجام يک تحقيق و بررسی گسترده محلی، با هدف تهيه کمک های لازم پزشکی برای آن دسته از قربانيانی انجام می شود که پس ازگذشت بيست سال همچنان از جراحات وارده رنج می برند.»
وی در مورد عواقب ناشی از فاجعه حلبچه و رنج بازماندگان می گويد:«تمامی آن افرادی که مجروح شدند و هنوز از جراحات خود رنج می برند، با کمبود دارو و نيروهای تخصصی پزشکی مواجهند. آنها برای معالجه به کشورهای ديگر سفر می کنند که اين مسئله فشار اقتصادی را بر مردم عراق دو چندان می کند. علاوه بر اين تعداد زیادی از بيماران دچار انواع بيماری هايی سرطانی و تنفسی شده اند.»
يکی از اعضای هيات نمايندگان آقای صالح همچنين گفت که نخست وزير در نظر دارد به زودی از شهر حلبچه بازديد بعمل آورد، تا خود از نزديک شاهد شرايط موجود در آن شهر باشد.
اين عضو هيات نمايندگان همچنين اظهار داشت که قرار است آقای مالکی در جریان این سفر، تخصيص مبلغ پنج ميليون دلار برای بازسازی شهر حلبچه را اعلام کند.
