«قطعنامه تازه علیه ایران صادر می شود ولی نه در تابستان»

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از روز دوشنبه تا جمعه در نشست خود به طور ویژه گزارش محمد البرادعی را در باره برنامه هسته‌ای ایران بررسی می‌ کند.

این گزارش ضمن ابراز نگرانی جدی در باره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران، می‌گوید که جمهوری اسلامی از ارائه اطلاعات لازم پیرامون برنامه اتمی‌اش خودداری کرده است.

در همین باره، دیوید آلبرایت، بازرس پیشین سازمان ملل در امور هسته ‌ای و مدیر مؤسسه علوم و مطالعات امنیتی در آمریکا، در گفت وگو با رادیو فردا معتقد است که وضعیت فعلی بسیار مایه نگرانی است و جمهوری اسلامی در جهتی گام برمی دارد که به توانایی لازم برای تولید سلاح هسته ای منتهی خواهد شد.

رادیو فردا: گزارش محمد البرادعی را که اکنون تحت بررسی ا‌ست، چگونه ارزیابی می ‌کنید و نکات مهم آن چیست؟

دیوید آلبرایت: گزارش البرادعی بیانگر پاره ای از نگرانی ها و نا امیدی های آژانس بین المللی انرژی اتمی در باره برنامه هسته ای ایران است. ایران بر خلاف تعهداتش پیرامون مطالعات ادعایی در باره دسترسی به سلاح هسته ای، همکاری نمی کند.

البرادعی انتظار داشت تا آخر ماه مه سؤالات مربوط به مطالعات ادعایی را دریافت کند و ایران این کار را نکرد. لذا آژانس بسیار نگران است؛ زیرا ایران تمایلی به حل بسیاری از مسایل باقی مانده ندارد. علاوه بر این، بازرسی آژانس از ایران ضعیف است. چون این خواست ایران است. در گذشته بازرسی ها به مراتب بهتر بود. ولی ایران جلو آن را گرفت.

بنابر این نگرانی هایی در باره فعالیت های نا آشکار ایران، برنامه غنی سازی اش و چگونگی استفاده اش از اورانیوم غنی شده وجود دارد. سؤالات زیادی مطرح است که بی جواب مانده.

علاوه بر این، گزارش البرادعی می گوید که بازدهی سانتریفوژهای نطنز بالاتر رفته و توانایی ایران برای غنی سازی گسترش یافته است. بنابر این اگر این توانایی را کنار فعالیت های هسته ای پیشین ایران و برنامه های نا آشکار آینده اش قرار دهیم، می توانیم بگوییم که در عرض یک سال آینده یا بیشتر، ایران توانایی لازم برای ساخت سلاح هسته ای را خواهد داشت.

در آن صورت جمهوری اسلامی می تواند بگوید که برنامه غنی سازی اش در ابتدا برای اهداف غیرنظامی نبوده اما چون منافعش شدیدا در خطر افتاده، تصمیم به تولید سلاح هسته ای گرفته است.

خلاصه اینکه وضعیت فعلی بسیار مایه نگرانی است و جمهوری اسلامی در جهتی گام برمی دارد که به توانایی لازم برای تولید سلاح هسته ای منتهی خواهد شد.

نتیجه بررسی گزارش البرادعی توسط شورای حکام چه خواهد بود؟ آیا نشست شورای حاکم راه به جایی خواهد برد؟

به باور من آژانس با انتشار قطعنامه ای دیگر باز هم ایران را محکوم خواهد کرد. انتظار دیگری از آژانس نمی توان داشت. سؤال این است که جمهوری اسلامی چه خواهد کرد.

ایران می گوید کاملا با آژانس همکاری کرده، در حالی که عدم همکاری ایران کاملا آشکار است. اخیرا هاشمی رفسنجانی و علی لاریجانی به طور تلویحی تهدید کرده اند که دست به اقداماتی علیه آژانس خواهند زد. باید صبر کنیم و ببینیم چه خواهد شد. ممکن است میزان بازرسی ها را کمتر کنند.

ایران با رفتار خود کارها را پیچیده تر می کند؛ با آژانس همکاری نمی کند بعد هم می خواهد آژانس را تنبیه کند. چرا که آژانس در گزارش خود گفته است ایران همکاری نمی کند.

این گونه رفتارها به اوج گیری کشمکش منتهی می شود. آخرین گزارش اطلاعاتی آمریکا در باره برنامه هسته ای ایران، کشمکش ها را در چند ماه گذشته تا حدی کاهش داد. اما شوربختانه دوباره به حال اول برگشته ایم.

اگر کشورها، به ویژه آمریکا، به حل این مسائل نپردازند، درگیری پیش خواهد آمد. منظورم این نیست که درگیری همین هفته بعد روی خواهد داد. اما اوج گیری کشمکش ها نهایتا به درگیری منجر خواهد شد.

به رغم این که برخی در آمریکا خواستار عملیات نظامی علیه ایران اند، اکثر کشورها این راه حل را پیشنهاد نمی کنند. گرچه معلوم نیست اسراییل چه خواهد کرد. بیشتر کشورها دنبال راه حلی دیپلماتیک هستند و می خواهند آمریکا ابتکار عمل را به دست گیرد و دولت بوش بدون پیش شرط با ایران مذاکره کند. این کشورها می گویند گفت و گوی آمریکا با ایران تنها راه حل مسأله هسته ای ایران است.

اروپا نمی تواند مسئله را حل کند و آژانس هم نمی تواند به این مسئله پایان دهد. بنابر این لازم است آمریکا وارد میدان شود و ظاهر سرسختانه به خود نگیرد. شماری در آمریکا عقیده دارند که راه حل مسئله «تغییر رژیم» است؛ هر چند که کسانی که در دولت آمریکا بر این عقیده اند رو به کاهش است.

لازم است آمریکا موضع خود را ارزیابی کند؛ چرا که ایران غنی سازی خود را گسترش می دهد و به سوی توانایی برای تولید سلاح هسته ای گام برمی دارد.

آمریکا باید سریع عمل کند و ضمن آغاز گفت و گوهایی جدی با ایران، موضع خود را برای جمهوری اسلامی تشریح کند. به عقیده من، ایران باید برنامه غنی سازی اش را متوقف کند. گفت و گو با ایران به معنای تسلیم نیست. آمریکا «می تواند» خواست های خود را ابراز کند و دولت بوش می تواند این کار را انجام دهد. و بهتر است سریع عمل کند.

به نظر می رسد مسئله هسته ای ایران بار دیگر به شورای امنیت سازمان ملل احاله شود. به نظر شما شورا قطعنامه دیگری صادر حواهد کرد؟

بله صادر خواهد شد. ولی نمی دانم کی. احتمالا قبل از تابستان نخواهد بود؛ زیرا موافقت بر سر قطعنامه وقت گیر است. آخرین گزارش اطلاعاتی آمریکا در باره برنامه هسته ای ایران باعث شد که تحریم ها در آخرین قطعنامه علیه ایران شدید نباشد.

آخرین گزارش اطلاعاتی باعث شد که کشورهای اروپایی از گنجاندن تحریم های شدیدتر علیه جمهوری اسلامی در آخرین قطعنامه پشتیبانی نکنند. به باور من این بار کشورهای اروپایی تحریم های شدیدتری علیه ایران را خواستار خواهند شد.

چند ماهی به پایان دولت بوش مانده است. فکر می کنید این دولت، مسئله هسته ای ایران را به دولت آینده واگذار کند یا اینکه خود قدم های اولیه را برای حل آن بردارد؟

مسئله هسته ‌ای ایران مدت زیادی است که ادامه دارد. پرزیدنت کلینتون در سال های ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵ با آن دست و پنجه نرم کرد. این مسئله مدت ها ادامه خواهد داشت.

اما در حال حاضر سؤال این است که اگر دولت جرج بوش مذاکره با ایران را آغاز نکند، دولت آینده آمریکا در چه وضعیتی قرار خواهد داشت. به باور من دولت آینده آمریکا در وضعیت بدتری خواهد بود. بهتر است دولت بوش مساعی لازم را به کار ببرد تا این مسئله را حل کند.

اگر اکنون کاری انجام نشود، در آینده مسئله پیچیده تر خواهد شد. کشورهای اروپایی کارهایی را که قادر به انجام آن بودند را انجام داده اند. این کشورها ایران را مجاب کردند تا غنی سازی اش را برای مدتی معلق کند. آنها حق ایران را برای دستیابی به انرژی هسته ای صلح آمیز تایید کردند. به شرط آنکه ایران پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای را زیر پا نگذارد و به باز فرآوری مواد هسته ای نپردازد.

کشورهای اروپایی پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته اند اما آنها نمی توانند به ایران بگویند که آمریکا دست به عملیات نظامی علیه آن کشور نخواهد زد یا رژیم اسلامی را متزلزل نخواهد کرد.

خلاصه اینکه اگر آمریکا اکنون وارد میدان نشود، ایران در راه دستیابی به توانایی های لازم برای ساخت سلاح هسته ای گام برخواهد داشت. به این ترتیب، اسراییل نگران تر خواهد شد و ممکن است به ایران حمله کند؛ همان گونه که به سوریه کرد؛ به ویژه اگر اسراییل احساس کند موجودیتش در خطر است.

اگر آمریکا اکنون کاری نکند خطر حمله اسراییل به ایران بیشتر خواهد شد و دولت جرج بوش نباید حل این مسئله را به دولت آینده آمریکا واگذارد.

اگر دولت بوش کاری نکند، آن وقت دولت آینده باید سریعا دست به کار شود و ممکن است مشترکا با اسراییل دست به عملیاتی نظامی بزند. بهتر است دولت فعلی آمریکا دست به کار شود تا دولت آینده نرمش و فرصت لازم برای حل نهایی مسأله را داشته باشد .

توماس لورس و توماس پیکرینگ، دو دیپلمات بلند پایه پیشین و توماس ولش، یک دانشگاهی آمریکایی پیشنهادی ارائه کرده اند مبنی بر اینکه ایران غنی سازی را در خاک ایران تحت مدیریت یک کنسرسیوم بین المللی ادامه دهد. به باور شما این پیشنهاد می تواند به حل مسئله هسته ای ایران منجر شود؟

ممکن است این کار بعدا عملی شود. انجام این کار مشکل تر از راضی کردن ایران به توقف غنی سازی است. ایران می خواهد غنی سازی اش تحت کنترل مستقیم خودش باشد. بنابر این فکر نمی کنم پیشنهاد غنی سازی تحت کنترل یک کنسرسیوم بین المللی را قبول کند. این پیشنهادی که شما ذکر کردید، مانند سایر پیشنهادات عجولانه است. همه این پیشنهادات فرعیات هستند. اول باید به اصل مسأله پرداخت. ابتدا باید روشن کرد که ماهیت برنامه هسته ای ایران چیست و این برنامه تا چه حد شفاف است.

باید اعتماد جهانی را نسبت به برنامه هسته ای ایران جلب کرد و تعیین کرد این برنامه به تولید سلاح هسته ای منجر نخواهد شد. اگر برنامه هسته ای ایران کاملا توسعه یابد و این کشور بتواند در مدت کوتاهی سلاح هسته ای بسازد. آن وقت متوقف کردن ایران بسیار مشکل خواهد بود.

پیشنهادی که شما ذکر کردید مانند سایر پیشنهادها معقول به نظر می رسد ولی ایران هیچ وقت نگفت که آنها را قبول خواهد کرد. ایران همیشه می گوید حاضر به گفت و گو در باره پیشنهادهاست یا این که در باره آنها فکر خواهد کرد. اگر قرار باشد که کنسرسیومی تشکیل شود ایران می خواهد مالک حداکثر سهام آن باشد و آن را تحت کنترل خود داشته باشد.

نتیجه این که مقامات ایران ارائه این گونه پیشنهادها را تشویق می کنند؛ چون فکر می کنند این کار باعث اختلاف در صفوف دشمنانشان می شود. اگر ایران پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم بین المللی را قبول کند، توقف برنامه غنی سازی اش را هم باید قبول کند.

به باور من، پیشنهادهای ارائه شده از سوی دو دیپلمات و یک دانشگاهی آمریکایی جدی است ولی ایران جدی نیست. اگر بود رفتار دیگری می داشت.

به نظر من کوشش های بین المللی باید مصروف توقف برنامه غنی سازی ایران و تغییر موقعیت آمریکا شود. تغییر رفتار آمریکا ارجحیت دارد تا دشمنی ها در باره گفت و گوی با ایران از راه برداشته شود. بدون اینها راه به جایی نخواهیم برد. مگر این که ایران تسلیم شود؛ و اگر هدف این باشد گفت و گو بی معنی است.