سال ۲۰۰۷ سالی بود که مسئله تغییرات جوی و گرم شدن کره زمین غیر قابل چشم پوشی بود. دانشمندان و متخصصین محیط زیست، سالیان سال است که هشدار داده اند جو زمین به طور نگران کننده ای در حال گرم شدن است. با این حال شک گرایان متقاعد نمی شدند.
اما امسال مدارک بدست آمده از تحقیقات علمی به وضوح ثابت کرد که بشر موجب گرم شدن جو کره زمین شده است، و این مسئله می تواند عواقب فاجعه باری را بدنبال داشته باشد.
چهار گزارش انتشار یافته توسط هیئت نمایندگان بین المللی تغییرات جوی سازمان ملل متحد یا« IPCC »، ثابت کرد که گازهای گلخانه ای نظیر کربن دی اکسید، موجب ایجاد خطراتی بی شمار برای انسان ها، گیاهان و حیوانات می شوند.
برندا اکورزل، کارشناس امور آب و هوایی در «اتحادیه دانشمندان نگران» سال ۲۰۰۷ را «سالی تاریخی» نامید.
زیرا به گفته او، «در این سال نخستین بار بود که IPCC با اشاره به میانگین دمای هوا، آب اقیانوس ها، آب شدن گسترده کوه های یخی قطب و بالا آمدن آب دریاها اقرار کرد که در گرم شدن کره زمین تردید کمی وجود دارد. همچنین نخستین بار بود که دانشمندان به طور مشخص فعالیت های بشر را مسئول این پدیده ها دانستند.»
دکتر سوزان سولومون، از نویسندگان این گزارش گفت:«ما می توانیم با اطمینان بگوییم که فعالیت های بشر اساسا موجب گرم شدن جو زمین شده است.»
برندا اکورزل می گوید: زمانی که IPCC در این رابطه از واژه «اطمینان» استفاده می کند مفهوم آن این است که آنها بیش از ۹۰ درصد به این موضوع اطمینان دارند.
وی می گوید: این یک بیانیه بسیار قوی از سوی دانشمندان جهان است، که به اتفاق به این نتیجه رسیده اند که اساسا فعالیت های بشر نظیر استفاده از اتومبیل، سوخت فسیلی برای دستیابی به انرژی و الکتریسیته، قطع درختان جنگلی و دیگر اقدامات از این قبیل، که از اواسط قرن بیستم به بعد انجام شده است به طور عمده باعث گرم شدن کره زمین شده است.»
هیئت نمایندگان بین المللی تغییرات جوی سازمان ملل متحد پیش بینی می کند که اگر دفع گازهای گلخانه ای به طور قابل توجهی کاهش پیدا نکند، آنگاه چنین اتفاق هایی رخ خواهد داد:
- دمای هوای زمین احتمالا به طور متوسط چهار درجه سلسیوس افزایش پیدا خواهد کرد.
- سطح آب دریاها احتمالا به میزان ۴۳ سانتی متر افزایش پیدا خواهد کرد.
- در منطقه قطب شمال، کوه های یخ تابستانی تا سال ۲۰۵۰ کاملا از بین خواهند رفت و موج های گرم و طوفان های گرمسیری بیشتر و شدیدتر خواهد شد.
پیامد این پیشگویی ها به کمبود آب آشامیدنی و خشکسالی های بیشتر منجر خواهد شد که به نوبه خود تاثیرات عظیمی بر تولیدات مواد غذایی و مرگ و میر ناشی از کمبود خوراک، طوفان، سیل و موج های گرم خواهد گذاشت.
با توجه به این تغییرات طبیعی انتظار می رود برخی از گیاهان و حیواناتی که فرصت تطبیق یافتن با این تغییرات را ندارند نیز منقرض شوند.
آلودگی هوای شهرها در سراسر جهان موجب بیماری های بیشتر قلبی و ایجاد سیل ها و خیزاب های گرم شده و میزان ابتلاء به بیماری های آبخیز، نظیر مالاریا افزایش پیدا خواهد کرد.
اکورزل می گوید: «ما خیلی نگران تاثیر این تغییرات بر سلامتی بشر هستیم زیرا انتظار بروز خیزاب های گرم بسیار بالاست. ما اخیرا در سال ۲۰۰۳ با یکی ازاین پدیده ها در اروپا روبرو شدیم که موجب بیماری و مرگ بسیاری از مردم شد. پیشبینی ها حاکی از آن است که جمع شدن گازهای گلخانه ای در جو زمین موجب افزایش شدید دمای کره زمین خواهد شد.»
علائم تغییرات جوی
دیدن علائم ناشی از تغییرات آب و هوای زمین امر دشواری نیست. گاه به نظر می رسد که کره زمین با تحولات جوی، خود علنا می خواهد به مردم هشدار دهد.
دیدن خرس های قطبی که برای نجات جان خود در آب های قطب شمال، که زمانی کوه های یخ بودند دست و پا می زنند و کوه های عظیم یخ که در حال متلاشی شدن هستند، تعداد آتش سوزی های جنگلی که ماه ها خشکسالی بدنبال دارند و طوفان های دریایی و سیلاب های عظیمی که موجب تخریب شهرها و روستاها می گردند، همگی نشانه های بارز گرم شدن کره زمین هستند.
علیرغم این علائم هشدارآمیز، پیشرفت ها چندان چشمگیر نبوده است.
قرارداد کیوتو در سال ۱۹۹۷ ده ها کشور را ملزم به کاهش تولید گازهای گلخانه ای کرد. اما امسال سازمان جهانی هواشناسی وابسته به سازمان ملل متحد، گزارش داد که میزان بالارفتن دی اکسید کربن در جو، ۳۵ درصد شدیدتر از حد انتظار بوده است.
این مسئله در رابطه با اکسیدهای دارای نیتروژن نیز صدق می کند. این دو گاز به همراه متان بزرگترین عوامل گرم شدن جو زمین هستند.
اکورزل متذکر می شود که پدرها و اجداد ما در طول زندگی خود آن قدر گازهای خطرناک تولید کرده اند که دست کم ۲۰ درصد آن، تا ۸۰۰ سال دیگر در جو زمین باقی خواهد ماند.
وی می گوید: ما قبلا کره زمین را به گونه ای تخریب کرده ایم که فرزندانمان نخواهند توانست بر روی همان زمینی زندگی کنند که ما بر آن زندگی می کنیم.
اما همچنین می گوید زمان آن فرارسیده است که این خرابی ها را جبران کنیم.
سال ۲۰۰۷ سالی بود که جایزه سالانه صلح به دلیل فعالیت های مربوط به محیط زیست به ال گور، سیاستمدار و فعال زیست محیطی، تعلق گرفت. به گفته وی، «ما دنیایی کاملا متفاوت را به نسل های آینده خود واگذار خواهیم کرد. ما می توانیم مسیر این حرکت را تغییر دهیم و تلاش کنیم تا روند گرم شدن کره زمین را کاهش دهیم، زیراهنوز در وهله ابتدایی آن قرار داریم. اگربه همین وضع ادامه دهیم تا آخر این قرن کره زمین شکل دیگری خواهد داشت.»
جایزه صلح نوبل برای فعالان زیست محیطی
سال ۲۰۰۷ همچنین سالی بود که هیئت اهداء کننده جایزه نوبل برای شدت این بحران اهمیت ویژه ای قائل شده و جایزه سالانه صلح نوبل را به ال گور، سیاستمدار و فعال زیست محیطی، اهدا کرد.
ال گور که سخنگوی سازمان اتحاد برای حفاظت از آب و هواست، درموقع دریافت این جایزه، بحران جوی را «امر فوق العاده جهانی» نامید.
وی گفت: «تغییرات جوی، خطرناک ترین چالشی است که بشر تاکنون با آن مواجه بوده است، اما در عین حال بزرگترین فرصت برای ایجاد تغییراتی است که ما در هر حال باید از پیش انجام می دادیم. این فرصتی است برای آنکه هوشیاری جهانی را نسبت به چالش های پیش رو بالا ببریم.»
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد در ضرورت برخورد با این مشکلات با ال گور موافق است.
وی گفته است: « پر واضح است که جامعه بین المللی عموما، و مشخصا با کمک کمیته اهداء کننده گان جایزه نوبل، ضرورت و اهمییت برخورد با پدیده گرم شدن زمین را به رسمیت شناخته است. این به آن معناست که ما در جهان به مرحله ای رسیده ایم، که باید برای انجام اقدامات لازم دست به کار شویم.»
خطرات عمده برای کره زمین
عمده ترین خطراتی که هم اینک کره زمین را تهدید می کنند، شامل آب شدن کوه های یخ، آلودگی ناشی از هواپیماها و اتوموبیل ها و استفاده از سوخت زغال سنگ برای انرژی است.
دانشمندان از مسئولین صنایع و کارخانجات خواسته اند تا به سوخت های کم مصرف و قابل تجدید، نظیر انرژی باد و آفتاب متوسل شوند.
اما همان گونه که هنری جکوبی، دستیار مدیر «برنامه مشترک علم و سیاست تغییرات جهانی» در موسسه تکنولوژی ماساچوست می گوید، این به خواسته عموم مردم بستگی خواهد داشت و رهبری دولت ها یکی از بزرگترین موانع مداخله صنایع خصوصی و مردم دراین پیشگیری هاست.
انتخابات اخیر استرالیا در رهبری دولت آن کشورتغییراتی ایجاد کرد و کوین راد، نخست وزیر جدید بر خلاف جان هوارد، نخست وزیر سابق بلافاصله قوانین مندرج در قرارداد کیوتو پیرامون کاهش تولید دی اکسید کربن را به اجراء درآورد.
هم اینک ایالات متحده آمریکا و چین با مخالفت در امضاء این قرارداد، به عنوان بزرگترین کشورهای آلوده کننده جهان به شمار می آیند.
جکوبی می گوید: اگر ایالات متحده آمریکا، که خود به تنهایی یک چهارم گازهای گلخانه ای جهان را تولید می کند، در قطع این گازها از خود علاقه و رهبری صحیحی نشان می داد، این اقدام می توانست مسیر گرم شدن زمین را کاملا تغییر دهد.
وی ادامه می دهد: با اینکه علائم گرم شدن کره زمین در همه جا به چشم می خورد، اما در ایالات متحده آمریکا درک و آگاهی عموم مردم نسبت به این مسئله آن طور که باید گسترده نیست.
وی می گوید: «برای رسیدن به چنین آگاهی، به یک رهبری سیاسی نیاز است و ما چنین رهبری را از جانب دولت آمریکا نداشته ایم. دولت که تحت انقیاد بخش هایی از حوزه های انتخاباتی خود است، درانجام اقدامات لازم، بویژه در زمینه تحقیقات و توسعه دریغ کرده و همچنان به روش خود ادامه می دهد. من فکر می کنم مخالفت دولت بوش یکی از مشکلات اصلی دستیابی به این توافق در عرصه جهانی است.»
در پاسخ به این پرسش، که چه امری ممکن است موجب شود عموم مردم به حقیقت خطراتی که نسل های آینده را تهدید می کند پی ببرند و آیا انقراض نسل خرس های قطبی یا ناپدید شدن بخش های از کشورهایی چون بنگلادش در زیر آب دریا ممکن است سرانجام مردم را بفکر بیندازد، می گوید: « متاسفانه باید بگویم بله، زیرا اینها علائم ترسناکی هستند.»
وی می افزاید: «من فکر می کنم برخورد با چنین صحنه هایی سرانجام دید و نگرش مردم را تغییر خواهد داد. اما مشکل اینجاست زمانی که مردم با چنین علائم بارزی روبرو شوند، آنگاه میزان گازهای گلخانه ای در آسمان آنقدر بالاست که دیگر نمی توان آنها را از بین برد.»
