جدالى كه با پخش تصاويرى از پاره كردن عکس آيت الله خمينى در تلويزيون رسمى جمهورى اسلامى ایران آغاز شد و به درخواست محاكمه رهبران جنبش سبز و مرتد خواندن «اهانت كنندگان» به عكس آيت الله خمينى از سوى برخى نيروهاى جناح هوادار دولت رسيده است بار ديگر راديو و تلويزيون دولتى ايران را در مركز توجه حوادث سال هاى اخير قرار داده است. بحثی که کلید آن با برنامه «چراغ» زده شد و به دنبال پاره کردن عکس رهبر پیشین ایران، اکنون بالا گرفته است.
علاوه بر مهدى كروبى ، مير حسين موسوى و طيف گسترده اى از اصلاح طلبان كه اقدام صدا و سيما در پخش تصاويرى از پاره كردن عكس آيت الله خمينى را به يك سناريو براى سركوب اعتراضات اخير متهم كرده اند، چهره اى چون محمدباقر قاليباف، شهردار تهران و از اصولگرايان، نيز اقدام صدا و سيما را «اشتباه » و «بدعت» خوانده و اعلام كرده است: «پخش اين چنينى تصاوير، آن هم از رسانه ملى هم جاى سؤال دارد و هم جاى تأسف و اين اقدام عجيب جز خوشحالى بدخواهان نظام ثمرى ديگر نداشت و نفعى در ادامه حركت نصيب مردم انقلابى نكرده است.»
مجمع محققین و مدرسين حوزه علميه قم در همين خصوص با انتشار بيانيه اى از اينكه صدا و سيما با پخش تصاوير پاره كردن عكس آيت الله خمينى «آن را با جنجال و اتهام زنى به شكلى زشت، اشاعه مى دهد» گفته است: «اين شيوه از استنادهاى خلاف واقع، از صدا و سيما تازگى ندارد و در پرونده اين تشكيلات كه مردمى و ملى بودن خود را از دست داده، فراوان است.»
اين بيانيه با برشمردن برخى از سوابق صدا و سيما در اقدام هاى مشابه از پخش برنامه «چراغ» در جريان قتل هاى زنجيره اى و پخش برنامه هایی از صدا و سيما با هدف نسبت دادن «خشونت هاى انجام گرفته در برابر مردم را به خود آنان» به عنوان بخشى از كارنامه صدا و سيما در سال هاى اخير ياد كرده است.
آغاز پروژه ها با برنامه «چراغ»
سازمان راديو و تلويزيون دولتى ايران در يك دهه گذشته به عنوان رسانه اى با حوزه نفوذ وسيع و ابزارى براى تبليغات عليه مخالفان جمهورى اسلامى، همواره مورد توجه نهادهاى امنيتى و جناح راست يا اصولگرا در درون نظام اسلامى ايران بوده است.
صدا و سيما در روز ۲۱ دى سال ۷۷، يعنى شش روز پس از آنكه وزارت اطلاعات با انتشار اطلاعيه اى قتل هاى زنجيره اى را به «همكاران مسئوليت نشناس اين وزارتخانه» منصوب كرد و از آن ها با عنوان «نيروهاى خودسر» نام برد، روح الله حسينيان را به برنامه شبانگاهى «چراغ» دعوت كرد تا وى تلاش كند كه قتل ها را به دولت خاتمى نسبت دهد.
اظهارات آقاى حسينيان و اقدام صدا و سيما اما نتيجه دلخواه آن ها را در پى نداشت چرا كه سعيد امامى دوست و همكار حسينيان دو هفته بعد از سوى سازمان قضایی بازداشت و به عنوان «عامل اصلى قتل هاى زنجيره اى» معرفى شد.
۱۸ ماه بعد پخش بى سابقه تصاوير رقص اعتراض آميز زن و مردى عريان در جريان برگزارى «كنفرانس ايران پس از انتخابات» در برلين كه با حضور ۱۷ نفر از اصلاح طلبان از جمله اكبر گنجى برگزار شد بزرگترين حمله صدا و سيما به اصلاح طلبان بود كه در ارديبهشت ماه سال ۷۹ انجام شد.
على كردان، معاون وقت سازمان صدا و سيما، تير ماه سال جارى پس از بركنارى از وزارت كشور به افشاگرى عليه دوستان خود دست زد و از جمله با گذشت ۹ سال از پخش فيلم گزينشى كنفرانس برلين از صدا و سيما گفت: «تقريبا نقطه پاشيدن دوم خرداد را من از زمان پخش كنفرانس برلين مى دانم. دوم خرداد آن جا آسيب ديد و ديگر نتوانست خودش را جمع بكند.»
اصلاح طلبان حاضر در كنفرانس برلين پس از پخش اين فيلم به دادگاه احضار و محاكمه شدند. برخى از اين افراد از جمله اكبر گنجى به ۱۰ سال زندان محكوم شد كه با كاهش آن در دادگاه تجديد نظر، وى شش سال را در زندان اوين گذراند.
نشريه «موج» و طرح «توهين به مقدسات»
مهرماه سال ۷۸ صدا و سيما در جريان ماجراى «نشريه دانشجویی موج» نيز به انتشار اخبار گسترده اى در خصوص آنچه «اهانت به امام زمان» در اين نشريه خواند، اقدام كرد.
ماجراى «نشريه دانشجویی موج » همزمان با پخش اين اخبار از صدا و سيما با تحصن گروهى از طلاب كفن پوش در قم اوج گرفت اما زمانى كه محمد رضا نقدى از فرماندهان وقت نيروى انتظامى و فرمانده فعلى بسيج اعلام كرد كه در صورت كوتاهى قوه قضائيه خودش حكم ارتداد در مورد متهمان اين نشريه دانشجویی را اجرا خواهد كرد، با واكنش ضمنى آيت الله خامنه اى مواجه شد و رهبر جمهورى اسلامى گفت كه در زمان استقرار جمهورى اسلامى اين امور بايد از سوى قوه قضائيه انجام گيرد.
در ۲۹ خرداد سال ۸۱ زمانى كه هاشم آقاجرى استاد دانشگاه و از اعضاى سازمان مجاهدين انقلاب اسلامى طى سخنانى در دانشگاه همدان درباره «پروستانيزم اسلامى و دكتر شريعتى» انتقداتى را متوجه روحانيان محافظه كار كرد، تلويزيون دولتى ايران در اقدامى مشابه با پخش اخبارى همسو با طيف افراطيون مخالف اصلاحات، وى را به ارتداد متهم كرد.
هاشم آقاجرى و سازمان مجاهدين محتواى اخبار پخش شده را «جعلى و گزينشى» عنوان كرده و اتهامات وارده را رد كردند. با اين حال وى بازداشت و از سوى دادگاهى در همدان به اعدام محكوم شد اما در نهايت دادگاه تجديد نظر، هاشم آقاجرى را از اتهام «ارتداد» تبرئه كرد.
على لاريجانى رييس پيشين و عزت الله ضرغامى، رييس فعلى سازمان صدا و سيما كه با حكم رهبر جمهورى اسلامى در پنج سال گذشته مديريت راديو و تلويزيون رسمى ايران را بر عهده داشته است هر دو سابقه عضويت در سپاه پاسداران را دارند.
لاريجانى پخش برنامه «چراغ» را ناشى از عدم كنترل بر تمامى برنامه ها و نيروهاى خود عنوان كرد اما در خصوص پخش فيلمى از كنفرانس برلين گفت كه اين فيلم مستند بوده است.
منتقدان اما اين پرسش را مطرح كردند، چرا نام هيچكدام از عوامل توليد اين برنامه مستند در فيلم ذكر نشده است. آنها همچنين خواستار پخش فيلم كامل سخنرانى‌ها شدند كه هيچ گاه اين درخواست از سوى صدا و سيما عملى نشد.
تلويزيون دولتى ايران پس از پخش برنامه «هويت» كه گفته مى شد از سوى سعيد امامى، معاون وقت وزارت اطلاعات، در سال ۷۵ تهيه و در آن اتهاماتى عليه نويسندگان و فعالان فرهنگى مطرح شده بود، نيز هرگز پاسخ نويسندگانى كه مورد اتهام قرار گرفته بودند را پخش نكرد.
گسترش دايره منتقدان صدا و سيما
اصلاح طلبان جمهورى اسلامى مى گويند كه سازمان صدا و سيما از انتخابات دوم خرداد ۷۶ به عنوان يكى از مراكز اصلى طراحى و اجراى سناريوهاى ضد اصلاحات عمل كرده است.
على كردان، معاون سازمان صدا و سيما در دوره رياست على لاريجانى، تيرماه سال جارى تاييد كرد كه صدا و سيما علاوه بر اقدامات رسانه اى عليه اصلاح طلبان به ساير رسانه هایی كه وى از آن ها به عنوان «رسانه هاى حزب الهى» نام برد نيز كمك مالى و سياسى مى داده و ارائه تحليل و اجراى بخشى از برنامه هاى سياسى سپاه كه براى هاديان سياسى برگزار مى شود را نيز در سال هاى اصلاحات بر عهده داشته است.
با اين حال عملكرد صدا و سيما در ماه هاى اخير به ويژه در جريان انتخابات رياست جمهورى دايره منتقدان اين سازمان را گسترش داده و علاوه بر چهره ها و احزاب اصلاح طلب طيفى از اصولگرايان منتقد دولت از جمله محمد باقر قاليباف و احمد توكلى نيز به انتقاد از صدا و سيما پرداخته اند.
حتى على لاريجانى كه يك دهه رياست صدا و سيما را بر عهده داشته و آقاى ضرغامى رييس فعلى راديو و تلويزيون دولتى ايران از معاونان وى در آن سال ها به شمار مى رفت، انتقادش از صدا و سيما را پنهان نكرد و بارها نسبت به تخريب جايگاه مجلس از سوى صدا و سيما هشدار داده است.
همكارى مستقيم صدا و سيما با نهادهاى امنيتى و سانسور اعتراضات پس از انتخابات، پخش اعترافات اجبارى بازداشت شدگان و پخش گزارش هاى تلويزيونى درباره كشته شدگان تا آن جا پيش رفت كه مهدى كروبى به افشاى «پشت پرده ساخت گزارشى ساختگى تلويزيونى در مورد ترانه موسوى» و نقش برخى از فرماندهان نظامى و مقام هاى امنيتى در تهيه آن پرداخت.
شمارى از مراجع تقليد نيز انتقاداتى به صدا و سيما وارد كرده اند از جمله آيت الله موسوى اردبيلى از آن به «بيراهه رفتن صدا و سيما» انتقاد كرده و آيت الله مكارم شيرازى نيز اين رسانه را به «يك جانبه گرایی» متهم كرده است.
واكنش افكار عمومى به عملكرد صدا و سيما غير از اينكه معترضان را به سر دادن شعارهاى اعتراض آميز عليه راديو و تلويزيون ايران در راهپيمایی هاى چند ماه اخير واداشت، رسانه رسمى جمهورى اسلامى را با كاهش مخاطب نيز مواجه كرده است.
على دارابى، قائم مقام سازمان صدا و سيما، اواخر آبان ماه به صراحت از رو آوردن ۴۰ درصد مردم به شبكه هاى ماهواره اى خبر داد و طى اظهاراتى كه خبرگزارى ايسنا آن را منتشر كرد گفت: «روند گسترش ماهواره در جامعه بسيار نگران كننده است و ميزان روى آوردن مردم به ماهواره نسبت به سال قبل دو برابر شده است.»
علاوه بر مهدى كروبى ، مير حسين موسوى و طيف گسترده اى از اصلاح طلبان كه اقدام صدا و سيما در پخش تصاويرى از پاره كردن عكس آيت الله خمينى را به يك سناريو براى سركوب اعتراضات اخير متهم كرده اند، چهره اى چون محمدباقر قاليباف، شهردار تهران و از اصولگرايان، نيز اقدام صدا و سيما را «اشتباه » و «بدعت» خوانده و اعلام كرده است: «پخش اين چنينى تصاوير، آن هم از رسانه ملى هم جاى سؤال دارد و هم جاى تأسف و اين اقدام عجيب جز خوشحالى بدخواهان نظام ثمرى ديگر نداشت و نفعى در ادامه حركت نصيب مردم انقلابى نكرده است.»
مجمع محققین و مدرسين حوزه علميه قم در همين خصوص با انتشار بيانيه اى از اينكه صدا و سيما با پخش تصاوير پاره كردن عكس آيت الله خمينى «آن را با جنجال و اتهام زنى به شكلى زشت، اشاعه مى دهد» گفته است: «اين شيوه از استنادهاى خلاف واقع، از صدا و سيما تازگى ندارد و در پرونده اين تشكيلات كه مردمى و ملى بودن خود را از دست داده، فراوان است.»
بیشتر بخوانید:
آغاز پروژه ها با برنامه «چراغ»
سازمان راديو و تلويزيون دولتى ايران در يك دهه گذشته به عنوان رسانه اى با حوزه نفوذ وسيع و ابزارى براى تبليغات عليه مخالفان جمهورى اسلامى، همواره مورد توجه نهادهاى امنيتى و جناح راست يا اصولگرا در درون نظام اسلامى ايران بوده است.
صدا و سيما در روز ۲۱ دى سال ۷۷، يعنى شش روز پس از آنكه وزارت اطلاعات با انتشار اطلاعيه اى قتل هاى زنجيره اى را به «همكاران مسئوليت نشناس اين وزارتخانه» منصوب كرد و از آن ها با عنوان «نيروهاى خودسر» نام برد، روح الله حسينيان را به برنامه شبانگاهى «چراغ» دعوت كرد تا وى تلاش كند كه قتل ها را به دولت خاتمى نسبت دهد.
اظهارات آقاى حسينيان و اقدام صدا و سيما اما نتيجه دلخواه آن ها را در پى نداشت چرا كه سعيد امامى دوست و همكار حسينيان دو هفته بعد از سوى سازمان قضایی بازداشت و به عنوان «عامل اصلى قتل هاى زنجيره اى» معرفى شد.
۱۸ ماه بعد پخش بى سابقه تصاوير رقص اعتراض آميز زن و مردى عريان در جريان برگزارى «كنفرانس ايران پس از انتخابات» در برلين كه با حضور ۱۷ نفر از اصلاح طلبان از جمله اكبر گنجى برگزار شد بزرگترين حمله صدا و سيما به اصلاح طلبان بود كه در ارديبهشت ماه سال ۷۹ انجام شد.
على كردان، معاون وقت سازمان صدا و سيما، تير ماه سال جارى پس از بركنارى از وزارت كشور به افشاگرى عليه دوستان خود دست زد و از جمله با گذشت ۹ سال از پخش فيلم گزينشى كنفرانس برلين از صدا و سيما گفت: «تقريبا نقطه پاشيدن دوم خرداد را من از زمان پخش كنفرانس برلين مى دانم. دوم خرداد آن جا آسيب ديد و ديگر نتوانست خودش را جمع بكند.»
اصلاح طلبان حاضر در كنفرانس برلين پس از پخش اين فيلم به دادگاه احضار و محاكمه شدند. برخى از اين افراد از جمله اكبر گنجى به ۱۰ سال زندان محكوم شد كه با كاهش آن در دادگاه تجديد نظر، وى شش سال را در زندان اوين گذراند.
نشريه «موج» و طرح «توهين به مقدسات»
مهرماه سال ۷۸ صدا و سيما در جريان ماجراى «نشريه دانشجویی موج» نيز به انتشار اخبار گسترده اى در خصوص آنچه «اهانت به امام زمان» در اين نشريه خواند، اقدام كرد.
ماجراى «نشريه دانشجویی موج » همزمان با پخش اين اخبار از صدا و سيما با تحصن گروهى از طلاب كفن پوش در قم اوج گرفت اما زمانى كه محمد رضا نقدى از فرماندهان وقت نيروى انتظامى و فرمانده فعلى بسيج اعلام كرد كه در صورت كوتاهى قوه قضائيه خودش حكم ارتداد در مورد متهمان اين نشريه دانشجویی را اجرا خواهد كرد، با واكنش ضمنى آيت الله خامنه اى مواجه شد و رهبر جمهورى اسلامى گفت كه در زمان استقرار جمهورى اسلامى اين امور بايد از سوى قوه قضائيه انجام گيرد.
در ۲۹ خرداد سال ۸۱ زمانى كه هاشم آقاجرى استاد دانشگاه و از اعضاى سازمان مجاهدين انقلاب اسلامى طى سخنانى در دانشگاه همدان درباره «پروستانيزم اسلامى و دكتر شريعتى» انتقداتى را متوجه روحانيان محافظه كار كرد، تلويزيون دولتى ايران در اقدامى مشابه با پخش اخبارى همسو با طيف افراطيون مخالف اصلاحات، وى را به ارتداد متهم كرد.
هاشم آقاجرى و سازمان مجاهدين محتواى اخبار پخش شده را «جعلى و گزينشى» عنوان كرده و اتهامات وارده را رد كردند. با اين حال وى بازداشت و از سوى دادگاهى در همدان به اعدام محكوم شد اما در نهايت دادگاه تجديد نظر، هاشم آقاجرى را از اتهام «ارتداد» تبرئه كرد.
على لاريجانى رييس پيشين و عزت الله ضرغامى، رييس فعلى سازمان صدا و سيما كه با حكم رهبر جمهورى اسلامى در پنج سال گذشته مديريت راديو و تلويزيون رسمى ايران را بر عهده داشته است هر دو سابقه عضويت در سپاه پاسداران را دارند.
لاريجانى پخش برنامه «چراغ» را ناشى از عدم كنترل بر تمامى برنامه ها و نيروهاى خود عنوان كرد اما در خصوص پخش فيلمى از كنفرانس برلين گفت كه اين فيلم مستند بوده است.
منتقدان اما اين پرسش را مطرح كردند، چرا نام هيچكدام از عوامل توليد اين برنامه مستند در فيلم ذكر نشده است. آنها همچنين خواستار پخش فيلم كامل سخنرانى‌ها شدند كه هيچ گاه اين درخواست از سوى صدا و سيما عملى نشد.
تلويزيون دولتى ايران پس از پخش برنامه «هويت» كه گفته مى شد از سوى سعيد امامى، معاون وقت وزارت اطلاعات، در سال ۷۵ تهيه و در آن اتهاماتى عليه نويسندگان و فعالان فرهنگى مطرح شده بود، نيز هرگز پاسخ نويسندگانى كه مورد اتهام قرار گرفته بودند را پخش نكرد.
گسترش دايره منتقدان صدا و سيما
اصلاح طلبان جمهورى اسلامى مى گويند كه سازمان صدا و سيما از انتخابات دوم خرداد ۷۶ به عنوان يكى از مراكز اصلى طراحى و اجراى سناريوهاى ضد اصلاحات عمل كرده است.
على كردان، معاون سازمان صدا و سيما در دوره رياست على لاريجانى، تيرماه سال جارى تاييد كرد كه صدا و سيما علاوه بر اقدامات رسانه اى عليه اصلاح طلبان به ساير رسانه هایی كه وى از آن ها به عنوان «رسانه هاى حزب الهى» نام برد نيز كمك مالى و سياسى مى داده و ارائه تحليل و اجراى بخشى از برنامه هاى سياسى سپاه كه براى هاديان سياسى برگزار مى شود را نيز در سال هاى اصلاحات بر عهده داشته است.
با اين حال عملكرد صدا و سيما در ماه هاى اخير به ويژه در جريان انتخابات رياست جمهورى دايره منتقدان اين سازمان را گسترش داده و علاوه بر چهره ها و احزاب اصلاح طلب طيفى از اصولگرايان منتقد دولت از جمله محمد باقر قاليباف و احمد توكلى نيز به انتقاد از صدا و سيما پرداخته اند.
حتى على لاريجانى كه يك دهه رياست صدا و سيما را بر عهده داشته و آقاى ضرغامى رييس فعلى راديو و تلويزيون دولتى ايران از معاونان وى در آن سال ها به شمار مى رفت، انتقادش از صدا و سيما را پنهان نكرد و بارها نسبت به تخريب جايگاه مجلس از سوى صدا و سيما هشدار داده است.
همكارى مستقيم صدا و سيما با نهادهاى امنيتى و سانسور اعتراضات پس از انتخابات، پخش اعترافات اجبارى بازداشت شدگان و پخش گزارش هاى تلويزيونى درباره كشته شدگان تا آن جا پيش رفت كه مهدى كروبى به افشاى «پشت پرده ساخت گزارشى ساختگى تلويزيونى در مورد ترانه موسوى» و نقش برخى از فرماندهان نظامى و مقام هاى امنيتى در تهيه آن پرداخت.
شمارى از مراجع تقليد نيز انتقاداتى به صدا و سيما وارد كرده اند از جمله آيت الله موسوى اردبيلى از آن به «بيراهه رفتن صدا و سيما» انتقاد كرده و آيت الله مكارم شيرازى نيز اين رسانه را به «يك جانبه گرایی» متهم كرده است.
واكنش افكار عمومى به عملكرد صدا و سيما غير از اينكه معترضان را به سر دادن شعارهاى اعتراض آميز عليه راديو و تلويزيون ايران در راهپيمایی هاى چند ماه اخير واداشت، رسانه رسمى جمهورى اسلامى را با كاهش مخاطب نيز مواجه كرده است.
على دارابى، قائم مقام سازمان صدا و سيما، اواخر آبان ماه به صراحت از رو آوردن ۴۰ درصد مردم به شبكه هاى ماهواره اى خبر داد و طى اظهاراتى كه خبرگزارى ايسنا آن را منتشر كرد گفت: «روند گسترش ماهواره در جامعه بسيار نگران كننده است و ميزان روى آوردن مردم به ماهواره نسبت به سال قبل دو برابر شده است.»
