در هنگامه مناقشات تند لحن باراک اوباما و جان مک کین، دو رقیب و نامزد ریاست جمهوری آمریکا، بر سر مذاکره با ایران، عالی ترین مقام نیروی دریایی آمریکا در خاورمیانه، ایجاد رابطه میان نیروی دریایی ایران و آمریکا را در صورت قطع دخالت های ایران در ایجاد خشونت در عراق، به سود دو کشور دانسته است.
دریاسالار کوین کاسگریف، فرمانده ناوگان پنجم آمریکا در خلیج فارس، در مصاحبه با روزنامه فایننشال تایمز از فایده های وجود ارتباط میان نیروی دریایی آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد یاد کرد، و به این سوال که آیا چنین ارتباطی میان دو نیروی دریایی ایران و آمریکا نیز فایده ای در بر خواهد داشت، پاسخ مثبت داد.
رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا نیز که اخیرا از گشودن مجراهای ارتباطی جدید میان دو کشور حمایت کرده است، در مورد مذاکره با ایران لحنی ملایم تر از مک کین و کاخ سفید به کار گرفته است، هرچند که گفته است: آمریکا باید بکوشد پیش از آغاز مذاکرات اهرم های نفوذی بیشتری به دست آورد.
دریاسالار کاسگریف که هفته گذشته در بازگشت از بحرین در دفتر کارش در پنتاگون سخن می گفت، توضیح داد که چگونه در سال ۱۹۷۲ توافقنامه «احتراز از بروز برخورد در دریاها» که میان آمریکا و اتحاد شوروی بسته شد از تبدیل برخوردهای تصادفی در دریاها به بحران های جدی جلوگیری کرد.
- «یک مشکل آن است که اگر چه نیروی دریایی ایران به پیام های رادیویی ما جواب می دهند، اما سپاه پاسداران که جنبه تهاجمی تری دارد، پیام های کشتی های آمریکایی را بی جواب می گذارد.»
فرمانده ناوگان پنجم آمریکا در خلیج فارس که در گذشته ریاست اتاق وضعیت فوق العاده کاخ سفید را بر عهده داشته است، به روزنامه فایننشال تایمز گفت: مذاکره درباره این توافق نامه، به ایجاد به گفته او «تدبیرهای اعتمادسازی» دراز مدت منجر شد.
او در تایید این نکته از آخرین رویارویی خود با یک کشتی شوروی، که بیست سال پیش در ساحل دریای عمان روی داد، یاد کرد؛ رویدادی که به گفته او امری روزمره بود، اما به نظر او «نکته اصلی این بود که این رویارویی فرصتی برای گفت و گو میان دو نیروی دریایی بوجود آورد و این فرصت خود به چیزهای دیگری مثل دیدار مقامات آن منجر شد.»
جانبداری فرماندهان سابق
سه فرمانده سابق نظامی آمریکا در خاورمیانه نیز، هر یک به نحوی، از ایجاد رابطه بیشتر با ایران جانبداری کرده اند.
ژنرال بازنشسته، جان ابی زید، به فایننشال تایمز گفت: «هر کاری که آمریکا در راه کاستن از برخورد های ناخواسته انجام دهد، به صواب است. چرا که امکان دارد کنترل این برخوردها از کنترل خارج شود.»
ژنرال ابی زید گفت: «باز نگه داشتن میزان معینی از خط های ارتباطی بخشی از دیپلماسی حساس است.»
او افزود: «هیچ کس نمی گوید که باید در مذاکرات نرمش به خرج داد، اما داشتن توانایی برای مذاکره با حریف، حتی اگر با لحن خشن باشد، سودمند است.»
آنتونی زینی ژنرال بازنشسته نیروی دریایی که فرماندهی نیروی دریایی آمریکا را در دهه ۱۹۹۰ بر عهده داشته است، توصیه می کند که آمریکا، «مرکزی برای هماهنگی نیروی دریایی در خلیج (فارس)» افتتاح کند که نیروهای دریایی عربی را نیز در بر گیرد و به ارتباط از طریق یک مرکز نظارتی امکان دهد.
به گفته وی، «از این طریق نیروهای آمریکا و ایران می توانند برای جست و جوی ملوانان و ماهیگیران گمشده، عملیات هماهنگ امدادی و تجسسی انجام دهند.»
ژنرال زینی می افزاید: «این اقدامات می توانند مبنایی باشند برای آغاز همکاری های بیشتر و هم جهت با نیات دریاسالار کاسگریف در زمینه ایجاد ارتباط بیشتر.»
دریاسالار بازنشسته، ویلیام فالون، که تا اوائل امسال، یعنی تا زمان بازنشستگی، به جای ژنرال ابی زید انجام وظیفه می کرد، روز سه شنبه به سی ان ان گفت: آمریکا باید در برابر ایران رفتاری سختگیرانه داشته باشد اما در عین حال از نشان دادن «تمایل و آمادگی برای باز کردن باب گفت و گو با ایران» غافل نشود.
با این حال یکی از مشاوران جان وارنر، سناتور جمهوریخواه از ایالت ویرجینیا، که توافقنامه سال ۱۹۷۲ با اتحاد شوروی امضای او را در پای خود دارد، معتقد است که این گونه تلاش ها تنها زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که مانند توافق با شوروی از بالا به پایین باشد، یعنی از بالاترین سطح حکومت آغاز شود و به نیروی دریایی برسد.
یکی از دلایل فرماندهان نیروی دریایی آمریکا برای داشتن ارتباط با ایران کاستن از احتمال بروز برخوردهای تصادفی است که می تواند از کنترل خارج شود.
دریاسالار کاسگریف خود شاهد چندین برخورد خطرناک میان کشتی های آمریکا و ایران در خلیج فارس بوده است که مهم ترین آنها در ژانویه گذشته پیش آمد و نزدیک بود در کمتر از ده ثانیه کشتی آمریکایی به قایق های تندروی سپاه پاسداران ایران شلیک کند.
فرمانده ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا می گوید: «ماجرا می توانست طور دیگری تمام شود. پیامی که می خواهم به به ایرانی ها بدهم این است که بیست سرباز آمریکایی در حمله قایق های کوچک کشته شده اند و در نیروی دریایی آمریکا افسری نیست که آن را نداند.»
او می افزاید: «یک مشکل آن است که اگر چه نیروی دریایی ایران به پیام های رادیویی ما جواب می دهند، اما سپاه پاسداران که جنبه تهاجمی تری دارد، پیام های کشتی های آمریکایی را بی جواب می گذارد.»
دریاسالار کاسگریف می پرسد که آیا سپاه پاسداران اصولا از دستور ها اطاعت می کند یا رفتار «کابوی» مابانه دارد.
او می گوید: «این که کدام ایران در این آب ها عمل می کند برای ما روشن نیست. تمایل خود من این است که خیلی از اتفاق ها را به عنوان امور محلی قلمداد کنم. اما نمی توانم مسئولیت مرکزی را، که با ایجاد چنین روش و لحنی به فرماندهان محلی میدان می دهد دست به چنین رفتارهایی بزنند، نادیده بگیرم.»
با این حال فرمانده ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا نمی تواند با همه آرزویی که برای ایجاد رابطه میان دو نیروی دریایی دارد از واقعیت ها غافل شود.
او می گوید: تا وقتی که ایران برای گروه هایی که به نیروهای آمریکایی حمله می کنند سلاح های مرگبار ارسال می کند، آمریکا نمی تواند با ایران «رابطه ای عادی» داشته باشد.
