گزارش فصلی آژانس بینالمللی انرژی اتمی که روز دوشنبه ۲۱ آبان منتشر شد، میگوید که ایران به تعهداتش در چارچوب توافق هستهایش با قدرتهای جهانی موسوم به «برجام» پایبند بوده است.
آژانس در عین حال میگوید که چند مورد از میزان پایبندی تعهدات ایران درست پیش از بازگشت تحریمهای آمریکا راستیآزمایی شده است.
این گزارش که نسخهای از آن به دست خبرگزاریهای رویترز و آسوشیتدپرس رسیده است، تصریح میکند که ایران حجم اورانیوم با غنای پایین خود و سطح غنیسازی را در همان چارچوبی دنبال کرده که برجام مشخص کرده است.
حجم اورانیوم با غنای پایین ایران درست روز چهارم نوامبر (۱۳ آبان)- یک روز پیش از بازگشت تحریمهای آمریکا- راستیآزمایی شده است. این گزارش میگوید که میزان آب سنگین تولید ایران که آن نیز در چارچوب برجام محدود شده است، روز سوم نوامبر بررسی شد.
یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس، در گزارش خود تایید کرده که دیدهبان هستهای سازمان ملل توانسته است به تمام سایتها در ایران که لازم بوده است از آنها بازدید شود دسترسی داشته است.
این سیزدهمین گزارش آژانس پس از توافق هستهای بین ایران و شش قدرت جهانی در تیرماه سال ۱۳۹۴ است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری ایالات متحده، که از مخالفان سرسخت برجام است همواره این توافق را «بدترین قراردادی» میدانست که واشینگتن آن را امضاء کرده است. وی سرانجام روز ۱۸ اردیبهشت از این توافق خارج شد و دو دور تحریمهای ایالات متحده علیه تهران را که در نتیجه برجام معلق شده بود بازگرداند.
با این حال سایر کشورهای حاضر در این توافق شامل روسیه، چین، فرانسه، آلمان و بریتانیا گفتهاند که به آن پایبند خواهند ماند مادامی که ایران تعهدات هستهایش را اجرا کند.
تهران در مقابل خواستار ارائه تضمینهای لازم در زمینه بهرهمند شدن از منافع برجام است و کشورهای اروپایی گفتهاند که قرار است سازوکار ویژهای موسوم به «اسپیوی» در این زمینه طراحی کنند که طرفهای تجاری با ایران نیازی به استفاده از نظام مالی آمریکا نداشته باشند.
هنوز مشخص نیست که این سازوکار قرار است چه زمانی اجرایی شود. سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان پیشتر از راهاندازی این برنامه در روز چهارم نوامبر- ۱۳ آبان- به صورت نمادین خبر داده بودند.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، روز ۱۸ آبان در این زمینه گفت: ««متاسفانه به دلیل سیطرهای که دلار و سیستم مالی آمریکا بر نهادهای اروپایی دارد، ایجاد مکانیسمی که با این سیطره دلار سروکار نداشته باشد و آمریکاییها نتوانند آن را در چنبره تحریمهای خود قرار بدهند کار آسانی نیست».