در حالی که ایالات متحده روز دوشنبه جزئیات تحریمهای خود علیه نهادهای مالی، اقتصادی و اشخاص و شرکتهای ایرانی را اعلام کرد، سه دیپلمات اروپایی میگویند که اتحادیه اروپا هنوز در پیدا کردن میزبانی برای سازوکار ویژه خود برای تجارت با ایران، ناکام مانده است.
سازوکار ویژه اروپایی برای تجارت با ایران، قرار بود به طور نمادین از روز گذشته آغاز به کار کند اما با گذشت دو روز از زمان اعلام شده پیشین و اعلام جزئیات تحریمهای ایران، اتحادیه اروپا هنوز در مورد برنامه خود در این باره اعلام نظر نکرده است.
هم ایران و هم اتحادیه اروپا امیدوار بودند که این سازوکار ویژه پیش از بازگشت تحریمهای و بانکی آمریکا در ۱۴ آبان اجرایی شود، و ایران در مهرماه تهدید کرده بود که اگر این سازوکار کارآمد نباشد، از برجام خارج خواهد شد.
روز جمعه ۱۱ آبان، نیز زمانی که آمریکا بازگشت دور دوم تحریمهای خود علیه ایران را اعلام کرد، فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در بیانیهای مشترک با وزیران خارجه و دارایی سه قدرت اروپایی دخیل در برجام، بر تلاش برای راهاندازی این سازوکار ویژه تأکید کرد.
این اتحادیه امید داشت این سازوکار ویژه که برای مقابله با تحریمهای آمریکا علیه ایران طراحی شده است، تا روز دوشنبه، زمان اجرایی شدن تحریمهای آمریکا علیه ایران، آماده راهاندازی باشد.
با این حال رویترز روز دوشنبه به نقل از دیپلماتهای اروپایی نوشت که تا کنون هیچ کشور اروپایی داوطلب میزبانی نهادی که قرار است این سازوکار ویژه را هدایت کند، نشده است. این گزارش حاکی است که خانم موگرینی پیشتر از چندین کشور اروپایی خواسته است که میزبانی مقر این سازوکار ویژه را در نظر داشته باشند.
رویترز در گزارش خود یادآور شده در حالی کمیسیون اروپا حاضر نشده روز دوشنبه در این مورد اظهار نظر کند، پییر موسکویسی کمیسر امور اقتصادی این اتحادیه در این روز تأکید کرد که از سرگیری تحریمهای آمریکا علیه ایران «مورد تأیید اتحادیه اروپا نیست».
روز دوشنبه اما ساعتی پس از اعلام جزئیات بازگشت تحریمهای آمریکا علیه ایران، برایان هوک، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور ایران، با تأکید بر مخاطراتی که میتواند متوجه شرکتهای اروپایی باشد، هشدار داد کشوری که میزبان سازوکار ویژه اروپایی در مورد تجارت با ایران باشد، میتواند به طور بالقوه مشمول تحریمهای آمریکا قرار گیرد.
آقای هوک بعد از ظهر دوشنبه در یک کنفرانس تلفنی با خبرنگاران اروپایی در پاسخ به سؤالی ناظر به سازوکار ویژه اتحادیه اروپا، تأکید کرد آمریکا ابایی ندارد که در ارتباط با رژیمهای تحریمهای ایران، هر فعالیت قابل تحریمی را تحریم کند.
سازوکار ویژه اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران، شامل یک سیستم مبادلهای است که قرار است با تکیه بر مداخله اتحادیه اروپا در مدیریت داد و ستد با ایران، سیستم مالی ایالات متحده را کنار بگذارد. این سازوکار میتواند به طور مثال تضمین کند که بهای نفت خریداری شده از ایران توسط خریداران اروپایی، با کالاها و خدمات اروپایی همارزش با آن پرداخت شود.
رویترز به نقل از یک دیپلمات ارشد فرانسوی مینویسد پاریس اطمینان دارد که این سازوکار به طور قانونی به زودی آماده اجرا خواهد شد، اما پیش از آن چیزهایی هست که باید فراهم شوند.
او گفته است که ما امیدواریم ابزار قانونی لازم در روزهای آینده فراهم شوند و پس از آن چند هفته یا چند ماه طول خواهد کشید که شرایط کار نهایی شود و پیادهسازی این سازوکار در سال ۲۰۱۹ عملی میشود.
در عین حال برایان هوک روز دوشنبه گفت که از منظر او شرکتهای اروپایی تمایلی به استفاده از این سازوکار ویژه ندارند چراکه آنها ترجیح میدهند در ایالات متحده سرمایهگذاری کنند.
او در این باره گفت اگر به بیش از یکصد شرکتی که تصمیم گرفتهاند بازار آمریکا به جای ایران برگزینند، نگاه کنید، آنها به دنبال سود بردن از هیچ سازوکاری نیستند، چراکه از ادامه فعالیت در آمریکا رضایت دارند.
پس از خروج ایالات متحده از توافق هستهای، اتحادیه اروپا با همراهی چین و روسیه، و نیز حمایت از تجارت با ایران، امیدوار است جمهوری اسلامی را به باقی ماندن در برجام ترغیب کند.
از آن زمان طرح موسوم به سازوکار ویژه برای تجارت با ایران، یکی از ابتکاراتی است که اتحادیه اروپا برای تضمین روابط تجاری با ایران پیشنهاد کرده است. دیگر ابتکارات این اتحادیه، یعنی توسل به «مقررات انسدادی»، استفاده از بانک سرمایهگذاری اروپا برای پر کردن جای خالی بانکهای خصوصی، و اخذ مجوزهای استثنایی برای شرکتهای اروپایی حاضر در ایران و نیز ایجاد حسابهای مخصوص در بانکهای مرکزی کشورهای اروپایی به نام ایران، تاکنون فراتر از وعده و وعید نرفته است.
