خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشته که دولت آمریکا به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فشار می‌آورد تا برای تحقیق در مورد نقض توافق هسته‌ای ایران با جامعه بین‌المللی از مراکز نظامی آن کشور نیز بازرسی کند.
ولی به گفته مقامات آژانس، برای انجام یک چنین بازرسی‌هایی ابتدا باید به این نتیجه رسید که این اقدام ضروری است ولی در حال حاضر ضرورتی به این کار نیست.
نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل هفته گذشته به عنوان بخشی از بررسی و احتمال بازبینی در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ از سوی دولت آمریکا از مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین دیدار کرد. دونالد ترامپ بارها توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران را «بدترین معامله» توصیف کرده است.
خانم هیلی پس از گفت‌وگو با مقامات آژانس گفت: «تعدادی مراکز ثبت نشده وجود دارند که مورد بازرسی قرار نگرفته‌اند و این یک مشکل است».
حکومت ایران درخواست‌های خانم هیلی را «آرزو» دانسته و آنها را رد کرده است.
به گفته مقامات ارشد آژانس و کشورهای امضا کننده توافق هسته‌ای، در صورت وجود شواهدی مبنی بر وجود فعالیت‌های هسته‌ای ممنوعه در هر یک از مراکز نظامی ایران این نهاد حق بازرسی از آنها را دارد.
اما آنها می‌گویند دولت آمریکا شواهد لازم در تایید درخواست خود برای بازرسی از مراکز نظامی ایران به این نهاد ارائه نداده است.
یک مقام آژانس گفت: «ما صرفا برای دادن یک پیام سیاسی حاضر نیستیم از یک مرکز نظامی مثل پارچین بازرسی کنیم».
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بارها تاکید کرده که آژانس یک نهاد فنی است و نه سیاسی و به این ترتیب نشان داده که فعالیت‌های این نهاد فقط بر اساس واقعیات و شواهد انجام می‌شوند.
طبق توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حق دارد در صورت سوءظن به نقض مفاد فنی این معاهده و وجود مواد و تجهیزات غیرقانونی از تمامی مراکز هسته‌ای اعلام شده ایران بازرسی کند.
از نگاه آژانس و کشورهای عضو چنین وظیفه‌ای به این معناست که فقط در صورت وجود اطلاعات مستند در تایید سوءظن به نقض تعهدات از سوی ایران بازرسی صورت خواهد گرفت.
به گزارش خبرگزاری رویترز، یک مقام دیگر آژانس که خواست نام او در گزارش فاش نشود گفت: «ما باید بتوانیم چنین اطلاعات و شواهدی را بررسی و تایید کنیم».
نیکی هیلی در سخنان روزهای اخیر خود نه به یک تاسیسات نظامی مشخص ایران اشاره کرده و نه شواهد اطلاعاتی جدیدی ارائه داده است. مقامات آژانس که با او دیدار کردند و یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز این موضوع را تایید کرد.
طبق مصوبه کنگره آمریکا، وزارت خارجه این کشور هر ۹۰ روز یک بار باید در مورد پایبندی ایران به توافق هسته‌ای گزارش دهد. تاریخ بعدی ارائه این گزارش ماه اکتبر است.
آقای ترامپ گفته است انتظار می‌رود که در آن زمان دولت آمریکا اعلام کند که ایران به تعهدات خود پایبند نیست. این موضع‌گیری در تضاد با سیاست پنج قدرت جهانی دیگر است که توافق هسته‌ای با ایران را امضا کرده‌اند.
طبق توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴، اگر ایران در برابر تقاضای آژانس برای بازرسی از تاسیسات آن کشور مقاومت کند ابتدا این مشکل به کمیته بررسی اجرای برجام و هشت عضو آن یعنی ایران، آمریکا، فرانسه، بریتانیا، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا ارجاع خواهد شد.
برای هرگونه تصمیم‌گیری در این کمیته به پنج رای نیاز است که در صورت لزوم آمریکا و متحدانش می‌توانند یک تصمیم واحد را به کمیته تحمیل کنند. طبق مفاد توافق هسته‌ای چنین تصمیمی معمولا بررسی راه‌های جدید برای رفع سوءظن آژانس را شامل می‌شود و ایران باید اجرای اقدامات لازم برای رفع این سوءظن‌ها را بپذیرد.
تاکنون هیچ موردی پیش نیامده که به این بخش از وظایف و اختیارات کمیته ناظر بر اجرای مفاد توافق رجوع شود.
ایران بارها تاکید کرده که با وجود موضع‌گیری‌های خصمانه دونالد ترامپ به تمامی تعهدات خود در قبال معاهده هسته‌ای پایبند بوده ولی در عین حال تاکید دارد که بازرسی از مراکز نظامی کشور را نخواهد پذیرفت.
