گزارش تلویزیون دولتی ایران درباره وضعیت آشفته آثار باستانی شوش
روز جمعه، شانزدهم ارديبهشت ماه، در برنامه بيست و سی تلويزيون جمهوری اسلامی، گزارشی در مورد موزه شوش دانيال در مورد شهر شوش خوزستان پخش شد که حيرت بسياری را برانگيخت.
در اين گزارش، محوطه باز موزه شوش دانيال نشان داده می شود که درآن محفظه های شيشه ای سنگ های مربوط به دوران هخامنشی و اشکانی شکسته شده و خيلی راحت می شود سنگ ها را لمس کرد و يا به آنها آسيب رساند.
از سوی ديگر، اين موزه محافظ ندارد و می شود سنگ های مربوط به دو هزار و ۵۰۰ سال پيش را از محوطه برداشت و به بيرون منتقل کرد.
تلويزيون جمهوری اسلامی که به طور مستقيم زير نظر رهبری است، به ندرت سراغ موضوعات ميراث فرهنگی می رود. اما اين بار سازمان ميراث فرهنگی که تحت نظر رئيس جمهوری است ، مورد انتقاد شديدی از سوی برنامه بيست و سی قرار گرفته است.
برنامه بيست و سی: همين طور که ملاحظه می کنيد آثار باستانی مثلا در قاب های شيشه ای قرار گرفته ولی اين شيشه ها، به هر دليل، شکسته شده و به راحتی می شود اين آثار را لمس کرد.
مثل اينکه سنگ قبر يکی از پادشاهان دوره اشکانی بوده است که از اين بغل به راحتی می شود رفت و آن سنگ قبر را لمس کرد.
نکته جالب تر اين است که به هر حال اين سنگ قبر کمی سنگين است و نمی شود آن را جا به جا کرد، اما بعضی آثار را فکر می کنم خيلی راحت بشود از اين جا، جا به جا کرد و کسی هم متوجه نمی شود. جلوی در هم هيچ (نيروی) حراستی نبود.»
شهرستان شوش دانيال در نزديکی دزفول و در يکصد کيلومتری اهواز در استان خوزستان واقع شده است.
شهر شوش، از کهن ترين شهرهای جهان، در حدود پنج هزار سال پيش از ميلاد مسيح به وجود آمده و در آن بناهای تاريخی با ارزشی چون زيگورات چغازنبيل ، مربوط به حدود سه هزار سال پيش، آرامگاه دانيال نبی، مربوط به ۷۰۰ سال قبل از ميلاد، محوطه باستانی هفت تپه، قصر آپادانا و تپه های باستانی آکروپل وجود دارند.
آن طور که بيژن روحانی، کارشناس ميراث فرهنگی، در گفت و گو با راديو فردا می گويد، آثار باستانی که در موزه شوش دانيال جمع آوری و نگهداری می شود دارای ارزش فوق العاده ای هستند.
بيژن روحانی: هر قطعه از اين آثار وقتی از محوطه های اصلی خودشان خارج شوند در حراجی های بين المللی چه به صورت قاچاق و چه به صورت زيرزمينی می توانند به قيمت های بسيار گزافی به فروش برسند.
وقتی شما محوطه ای مثل شوش دانيال را داريد که يکی از کهن ترين مناطق در ايران و البته در کل منطقه خاورميانه و جهان است، و آثار دوره هخامنشی در آنجا وجود دارد، پايتخت دوران هخامنشيان بوده و اهميت ويژه ای دارد، کاخ های هخامنشی در آنجا وجود دارد، اگر می آيند و بخشی از آن را تبديل به موزه می کنند و آن را داخل ويترين قرار می دهند، شايسته است که حداقل به خود آن ويترين ها رسيدگی شود.
آن ويترين ها نبايد شکسته باشد، نگهبانی درستی داشته باشد، به درستی و تحت استانداردهای روز دنيا نگهداری شود. چون ما چند محوطه در سراسر دنيا داريم که ارزش باستانی شوش را داشته باشد. اينها به هر حال محوطه های انگشت شماری هستند.»
موزه شوش که در سال ۱۳۴۵، يعنی ۴۵ سال پيش افتتاح شد، با زيربنای ۵۵۰ متر مربع و در واقع در حدود ۱۵ هزار متر مربع و در کنار کتابخانه عمومی شهر شوش قرار دارد.
اگر چه برخی از کارشناسان آثار باستانی و فعالان ميراث فرهنگی به خصوص در سال های اخير از بی توجهی مسئولان ميراث فرهنگی و آثار باستانی و تاريخی ايران انتقادهای فراوانی دارند، اما انگشت گذاشتن برنامه بيست و سی به روی مشکلات موزه شوش دانيال، بعد ديگری از اين مسئله را نيز عيان می کند.
خصوصا با توجه به نادر بودن گزارشاتی در صدا و سيما از اين دست که به مسائل ميراث فرهنگی بپردازد.
انتقاد از يک نهاد تحت نظارت رياست جمهوری، يعنی سازمان ميراث فرهنگی، توسط نهاد تحت نظارت رهبری يعنی صدا و سيما به تحليلی، می تواند نمايانگر شکاف ميان دو جناح محافظه کار در تلويزيون باشد.
محمدرضا يزدان پناه، روزنامه نگار در پاريس درباره اختلافات بين اين دو جناح به راديو فردا می گويد: خيلی از اصولگرايان و نهادهايی که مستقيما زير نظر نهاد رهبری فعاليت می کنند و دولت آقای احمدی نژاد و هر دولت ديگری در ايران، کنترل مشخص و خاصی به روی آنها ندارد، سعی می کنند اين هشدار را بدهند که کنترل اوضاع و مديريت شرايط کشور کماکان خارج از دست دولت آقای احمدی نژاد و در اختيار نهادهايی است که رهبر جمهوری اسلامی- آيت الله خامنه ای- نظارت بيشتری بر آنها دارد.»
چه اين برنامه نمايانگر اختلافات جناحی در ايران باشد، چه نه، آنچه مسلم است وضعيت آشفته ای است که در شوش دانیال گریبانگیر میراث فرهنگی ایران شده است.
