رهبر جمهورى اسلامى ايران طى سفر ۹ روزه به قم با عده اى از طلاب و دست اندركاران حوزه علميه و شمارى از مراجع حامى جناح اصول گرا ديدار داشت. اما تاكنون خبرى درباره محتوای ديدارهای او با روحانيان بلندپايه و مراجع منتقد قم منتشر نشده است.
وى در اين ديدارها از كسانى كه با كاربرد عبارت «حكومت آخوندى» به گفته او «سعى در منزوى كردن روحانيت انقلابى دارند»، انتقاد كرد.
او همچنين بدون بر زبان آوردن نامى از كسانى كه به گفته او به نام استقلال در پى قطع كردن رابطه حوزه و نظام هستند، انتقاد كرد.
رهبر جمهوری اسلامی همچنين بدون اينكه از كسى نام ببرد گفت كسى فتوا داده است كه «تلاش صلح آميز هسته اى ايران به خاطر اينكه مورد سوءظن قدرت هاى بزرگ است، مشروع نيست اما ما مى گوييم استكبار غلط كرده كه به ملت ايران سوءظن دارد.» اشاره او به سخنان آيت الله حسينعلى منتظرى، مرجع تقليد منتقد حكومت ايران بود.
در برنامه اين هفته «ديدگاه ها» معناى گفته ها و پيامدهاى سفر رهبر جمهورى اسلامى ايران به قم را با حسن شريعتمدارى، فرزند آيت الله سيد كاظم شريعتمدارى و عضو جمهورى خواهان ملى ايران در هامبورگ و محمد برقعى، فعال سياسى ملى مذهبى، جامعه شناس و صاحب نظر در واشینگتن درباره فعل و انفعالات در حوزه علميه قم در ميان مى گذاريم.
حسن شريعتمدارى اين سفر را داراى معانى مهمى مى داند و مى گويد:
«آقاى خامنه اى رهبر جمهورى اسلامى است و اگر ايشان به عنوان رهبر مذهبى هم قابل پذيرش بود قاعدتاً نبايد پنج روز وقت مى گذاشت و كلى فشار وارد مى آورد تا بعضى از مراجع مجبور شوند به ديدن او بروند. آقاى خامنه اى در آينده هم گرفتار همان چيزى خواهد بود كه در گذشته بود و اين كه ايشان بدون درس خواندن و بدون طى كردن مدارج لازم براى مرجعيت به زور بخواهد اين نقيصه اى را كه موقع انتخاب ايشان آقاى رفسنجانى و احمد خمينى خواستند ايشان را رهبر كنند و برخلاف نظرى كه در جمهورى اسلامى بوده، يك غير مرجع را بر اين مقام نصب كنند، همچنان اين نقيصه در آينده خواهد ماند و ايشان از اين كمبود رنج خواهد برد.»
مبناى حرف شما براى اينكه ايشان اين مدارج را طى نكرده چيست؟ به هر حال ايشان رساله دارند، فتوا از ايشان مى گيرند و تنها رساله شان به زبان فارسى چاپ نشده.
شریعتمداری: در حوزه مبنا بر اين است هر طلبه اى كه شروع مى كند به درس خواندن، هر درسى را كه مى خواند به عده اى هم درس مى دهد. بنابر اين هم معلوم است اساتيدى كه به ايشان درس داده اند و هم كسانى كه درس گرفته اند. در انتها هم از چند مجتهد معروف اجازه اجتهاد مى گيرد. از اساتيد خودش.
چیزی که در زندگی آقاى خامنه اى مفقود است، علاوه بر اينكه ما شرح زندگى ايشان را مى دانيم، اسامى كسانى است كه به ايشان درس داده اند و اسامى كسانى است كه از ايشان درس خوانده اند. همچنين اجازه اجتهاد كه بايد داشته باشد. خوب، اين مراحل طى نشده. طول زمان دليل چيزى نمى شود. شما هم بيست سال اخير بوديد ولى مجتهد نيستيد. بنده هم نيستم.
يعنى مشخص نيست كه ايشان از چه كسانى درس گرفته اند و به چه كسانى درس داده اند؟
به هيچ وجه مشخص نيست. آقاى مصباح يزدى در جلسه مجلس خبرگان كه مى خواستند آقاى خامنه اى را به رهبرى انتخاب كنند، يكى از شاگردان آقاى مصباح يزدى از ايشان پرسيده بود كه ايراد شما به آقاى خامنه اى چيست؟ ايشان در پاسخ گفته بود كه: «من راجع به كسى كه مكاسب را اگر صفحه اى اش را بدون اعراب ننويسند، بى غلط نمى تواند بخواند، چه بگويم؟»
آقاى مصباح يزدى نظرش راجع به آقاى خامنه اى بر اثر وجوهات داده شده و قدرت كسب شده عوض شد. و گرنه آقاى مصباح يزدى نظرش در ابتدا اين نبود.
محمد برقعى با اشاره به سخنان رهبر جمهوری اسلامی در مورد سخنان آيت الله منتظرى مى گويد:
«براى اولين بار در تاريخ شيعه ايشان مى خواهد حوزه را تبديل به يك بخشى از دولت كند و حوزه سنتى را ببندد. براى اين كه اين كار را انجام دهد، دو مسئله را مى خواهد بپوشاند. يكى اشاره ايشان به آخوند حكومتى و غير حكومتى و و دوم مسئله تغيير در حوزه را. براى اين كه آن را پوشش بدهد، اين مسئله را مطرح مى كند. چه كسى قرار بود ساختار حوزه را تعويض كند؟ صحبت آقاى منتظرى تغيير ساختار حوزه نبوده. تازه آقاى مكارم بود كه بيشترين صحبت را كرد كه لازم است حوزه تغييرات اساسى كند.»
حسن شريعتمدارى: ايشان دارد در مبانى اجتهاد تصرف مى كند و اظهار نظر مى كند در صورتى كه چنين صلاحيتى را ندارد. مى گويد فتواى آقاى منتظرى مثلاً اين بود و مبنا نداشت و فتواى من اين است و مبنا دارد. در صورتى كه آقاى منتظرى اصولاً بر مبناى فتوا اظهار نظرى نكرده بود. ايشان يك اظهار نظر سياسى كرده بود.
محمد برقعى: من بر اين اعتقاد هستم آقاى خامنه اى مى خواهد داستان حوزه و مرجعيت را تمام كند. همه اينها را مى خواهد بياورد و اداره اى از ادارات دولتى كند. ايشان با تغييرى كه در اعلميت كردند مرجع شد. مرجعيت مستقل براى ايشان درد سر است. به خصوص بعد از جنبش سبز معين شد كه اين برايش درد سر است و بايد آن را تعطيل كند.
حسن شريعتمدارى با اشاره به اهميت چاپ رساله به زبان فارسى براى مرجع تقليد مى گويد:
«آقاى خامنه اى زمانى كه به عنوان ولى فقيه بر سر كار آمد، تا مدتها اذعان به اين داشت كه ايشان فقط رهبر سياسى مملكت است و روى صلاحيت مذهبى پافشارى نمى كرد. بعد گفت كه من مرجع تقليد شيعيان خارج از كشورم كه مرجع تقليدى از ايران ندارند. براى اينكه مى خواستند خودشان را از دامنه رقابت با ديگر مراجع كنار بگذارند و رساله اى هم به زبان خارجى چاپ كردند. اهميت چاپ رساله به زبان فارسى اين است كه رسماً خودش را مرجع تقليد اعلام مى كند. براى اينكه اجتهاد تقسيم مى شود به اجتهاد در رشته خاص يا مجتهد جامع الشرايط. كسى مى تواند مرجع تقليد باشد كه مجتهد جامع الشرايط باشد. وقتى رساله فارسى مى دهد ادعاى ايشان اين است كه مجتهد جامع الشرايط است.»
آقاى شريعتمدارى تاكيد مى كند با ماندن جمهورى اسلامى، حوزه ديگر چيزى بيش از يك اداره دولتى نخواهد بود.
محمد برقعى نيز با اشاره به سخنان رهبر در مورد آخوند حكومتى و غيرحكومتى مى گويد: «همه اين چيزهايى كه ايشان حساسيت نشان مى دهد يعنى كه چقدر ابعاد اين در جامعه وسيع است. ايشان مقابل اين مسئله مى خواهد بگويد چنين چيزى نيست.»
آقاى شريعتمدارى معتقد است توازن قوا در ايران به گونه ای است كه دو جناح نظامى و روحانى در مقابل هم قرار دارند و روحانيت كه جناح نظامى را در اختيار داشته به تدريج در مقابل خود جناح نظامى را دارد كه خود را مستقل مى داند.
به گفته وى جامعه مدنى پس از انتخابات حساب خود را از حكومت جدا كرده است و جامعه مدنى هم خواهان اسلام غير سياسى يا كمتر سياسى است:
«اين بازى مثلث ادامه دارد و بسته به اين كه رهبر جمهورى اسلامى كى در دنيا نباشد، مى شود سناريوهاى مختلفى را تصور كرد. در داخل حكومت مبارزه بزرگ بين روحانيت و نظاميان است و هر دوى اينها ولى فقيهى مى خواهند كه بازيچه دست شان باشد. بنابراين يكى از ترس هاى آقاى خامنه اى براى بعد از خودش است كه يكى از روحانيون رهبرى را از آن خود كند و پسر او را از دست يافتن به رهبرى محروم كند.»
وى در اين ديدارها از كسانى كه با كاربرد عبارت «حكومت آخوندى» به گفته او «سعى در منزوى كردن روحانيت انقلابى دارند»، انتقاد كرد.
او همچنين بدون بر زبان آوردن نامى از كسانى كه به گفته او به نام استقلال در پى قطع كردن رابطه حوزه و نظام هستند، انتقاد كرد.
رهبر جمهوری اسلامی همچنين بدون اينكه از كسى نام ببرد گفت كسى فتوا داده است كه «تلاش صلح آميز هسته اى ايران به خاطر اينكه مورد سوءظن قدرت هاى بزرگ است، مشروع نيست اما ما مى گوييم استكبار غلط كرده كه به ملت ايران سوءظن دارد.» اشاره او به سخنان آيت الله حسينعلى منتظرى، مرجع تقليد منتقد حكومت ايران بود.
در برنامه اين هفته «ديدگاه ها» معناى گفته ها و پيامدهاى سفر رهبر جمهورى اسلامى ايران به قم را با حسن شريعتمدارى، فرزند آيت الله سيد كاظم شريعتمدارى و عضو جمهورى خواهان ملى ايران در هامبورگ و محمد برقعى، فعال سياسى ملى مذهبى، جامعه شناس و صاحب نظر در واشینگتن درباره فعل و انفعالات در حوزه علميه قم در ميان مى گذاريم.
حسن شريعتمدارى اين سفر را داراى معانى مهمى مى داند و مى گويد:
«آقاى خامنه اى رهبر جمهورى اسلامى است و اگر ايشان به عنوان رهبر مذهبى هم قابل پذيرش بود قاعدتاً نبايد پنج روز وقت مى گذاشت و كلى فشار وارد مى آورد تا بعضى از مراجع مجبور شوند به ديدن او بروند. آقاى خامنه اى در آينده هم گرفتار همان چيزى خواهد بود كه در گذشته بود و اين كه ايشان بدون درس خواندن و بدون طى كردن مدارج لازم براى مرجعيت به زور بخواهد اين نقيصه اى را كه موقع انتخاب ايشان آقاى رفسنجانى و احمد خمينى خواستند ايشان را رهبر كنند و برخلاف نظرى كه در جمهورى اسلامى بوده، يك غير مرجع را بر اين مقام نصب كنند، همچنان اين نقيصه در آينده خواهد ماند و ايشان از اين كمبود رنج خواهد برد.»
مبناى حرف شما براى اينكه ايشان اين مدارج را طى نكرده چيست؟ به هر حال ايشان رساله دارند، فتوا از ايشان مى گيرند و تنها رساله شان به زبان فارسى چاپ نشده.
شریعتمداری: در حوزه مبنا بر اين است هر طلبه اى كه شروع مى كند به درس خواندن، هر درسى را كه مى خواند به عده اى هم درس مى دهد. بنابر اين هم معلوم است اساتيدى كه به ايشان درس داده اند و هم كسانى كه درس گرفته اند. در انتها هم از چند مجتهد معروف اجازه اجتهاد مى گيرد. از اساتيد خودش.
توازن قوا در ايران به گونه ای است كه دو جناح نظامى و روحانى در مقابل هم قرار دارند و روحانيت كه جناح نظامى را در اختيار داشته به تدريج در مقابل خود جناح نظامى را دارد كه خود را مستقل مى داند.
حسن شریعتمداری
يعنى مشخص نيست كه ايشان از چه كسانى درس گرفته اند و به چه كسانى درس داده اند؟
به هيچ وجه مشخص نيست. آقاى مصباح يزدى در جلسه مجلس خبرگان كه مى خواستند آقاى خامنه اى را به رهبرى انتخاب كنند، يكى از شاگردان آقاى مصباح يزدى از ايشان پرسيده بود كه ايراد شما به آقاى خامنه اى چيست؟ ايشان در پاسخ گفته بود كه: «من راجع به كسى كه مكاسب را اگر صفحه اى اش را بدون اعراب ننويسند، بى غلط نمى تواند بخواند، چه بگويم؟»
آقاى مصباح يزدى نظرش راجع به آقاى خامنه اى بر اثر وجوهات داده شده و قدرت كسب شده عوض شد. و گرنه آقاى مصباح يزدى نظرش در ابتدا اين نبود.
محمد برقعى با اشاره به سخنان رهبر جمهوری اسلامی در مورد سخنان آيت الله منتظرى مى گويد:
«براى اولين بار در تاريخ شيعه ايشان مى خواهد حوزه را تبديل به يك بخشى از دولت كند و حوزه سنتى را ببندد. براى اين كه اين كار را انجام دهد، دو مسئله را مى خواهد بپوشاند. يكى اشاره ايشان به آخوند حكومتى و غير حكومتى و و دوم مسئله تغيير در حوزه را. براى اين كه آن را پوشش بدهد، اين مسئله را مطرح مى كند. چه كسى قرار بود ساختار حوزه را تعويض كند؟ صحبت آقاى منتظرى تغيير ساختار حوزه نبوده. تازه آقاى مكارم بود كه بيشترين صحبت را كرد كه لازم است حوزه تغييرات اساسى كند.»
حسن شريعتمدارى: ايشان دارد در مبانى اجتهاد تصرف مى كند و اظهار نظر مى كند در صورتى كه چنين صلاحيتى را ندارد. مى گويد فتواى آقاى منتظرى مثلاً اين بود و مبنا نداشت و فتواى من اين است و مبنا دارد. در صورتى كه آقاى منتظرى اصولاً بر مبناى فتوا اظهار نظرى نكرده بود. ايشان يك اظهار نظر سياسى كرده بود.
محمد برقعی
حسن شريعتمدارى با اشاره به اهميت چاپ رساله به زبان فارسى براى مرجع تقليد مى گويد:
«آقاى خامنه اى زمانى كه به عنوان ولى فقيه بر سر كار آمد، تا مدتها اذعان به اين داشت كه ايشان فقط رهبر سياسى مملكت است و روى صلاحيت مذهبى پافشارى نمى كرد. بعد گفت كه من مرجع تقليد شيعيان خارج از كشورم كه مرجع تقليدى از ايران ندارند. براى اينكه مى خواستند خودشان را از دامنه رقابت با ديگر مراجع كنار بگذارند و رساله اى هم به زبان خارجى چاپ كردند. اهميت چاپ رساله به زبان فارسى اين است كه رسماً خودش را مرجع تقليد اعلام مى كند. براى اينكه اجتهاد تقسيم مى شود به اجتهاد در رشته خاص يا مجتهد جامع الشرايط. كسى مى تواند مرجع تقليد باشد كه مجتهد جامع الشرايط باشد. وقتى رساله فارسى مى دهد ادعاى ايشان اين است كه مجتهد جامع الشرايط است.»
آقاى شريعتمدارى تاكيد مى كند با ماندن جمهورى اسلامى، حوزه ديگر چيزى بيش از يك اداره دولتى نخواهد بود.
محمد برقعى نيز با اشاره به سخنان رهبر در مورد آخوند حكومتى و غيرحكومتى مى گويد: «همه اين چيزهايى كه ايشان حساسيت نشان مى دهد يعنى كه چقدر ابعاد اين در جامعه وسيع است. ايشان مقابل اين مسئله مى خواهد بگويد چنين چيزى نيست.»
آقاى شريعتمدارى معتقد است توازن قوا در ايران به گونه ای است كه دو جناح نظامى و روحانى در مقابل هم قرار دارند و روحانيت كه جناح نظامى را در اختيار داشته به تدريج در مقابل خود جناح نظامى را دارد كه خود را مستقل مى داند.
به گفته وى جامعه مدنى پس از انتخابات حساب خود را از حكومت جدا كرده است و جامعه مدنى هم خواهان اسلام غير سياسى يا كمتر سياسى است:
«اين بازى مثلث ادامه دارد و بسته به اين كه رهبر جمهورى اسلامى كى در دنيا نباشد، مى شود سناريوهاى مختلفى را تصور كرد. در داخل حكومت مبارزه بزرگ بين روحانيت و نظاميان است و هر دوى اينها ولى فقيهى مى خواهند كه بازيچه دست شان باشد. بنابراين يكى از ترس هاى آقاى خامنه اى براى بعد از خودش است كه يكى از روحانيون رهبرى را از آن خود كند و پسر او را از دست يافتن به رهبرى محروم كند.»
