«شیر ایرانی» با نام علمی Panthera leo persica، که با نامهای شیر ایرانی، شیر هندی، شیر آسیایی و شیر اورآسیایی نیز خوانده می‌شوند، زیر گونه‌ای از شیرها هستند که هم اکنون تنها در جنگل «گیر» در«گجرات» در کشور هند یافت می‌شوند و از همین رو با این که نام علمی آن شیر ایرانی است، از آن به عنوان «شیر هندی» یاد می‌شود.
با وجود این که نام اصلی این تحت گونه از شیر، «شیر ایرانی» بوده و این مهم از نام «پرسیکا» که در تمام دنیا نام تحت گونه این گونه است، مشخص است، باز نام آن را شیر ایرانی نمی‌خوانند. این شیر در گذشته در دشت‌های ایران بسیار فراوان بود و نماد ملی ایران هم محسوب می‌شد.
اطلاعات ذکر شده سفرنامه‌ها و گزارش‌های محققان نشان می‌دهد که تا حدود ۱۵۰ سال پیش، این حیوان در شمال خوزستان و جنوب فارس تا بوشهر حضور داشته‌است. دشت ارژن از بهترین زیستگاه‌های شیر بود. «ویلیام تامس بلنفورد» جانورشناس معروف در قرن نوزدهم می‌نویسد: «هر سال تعداد چهار تا پنج شیر در منطقه دشت ارژن شکار می‌شد و بچه شیرها را در بازار شیراز به فروش می‌رساندند.»
بر اساس برخی روایت‌ها آخرین شکار شیر در ایران توسط «سلطان مسعود میرزا» یا ظل‌السلطان، پسر ناصرالدین شاه انجام شده است. خود او در خاطراتش که در ۱۳۲۳ هجری قمری تنظیم شده، به شکار شیر اشاره کرده‌است.
تلاش‌های قبلی برای بازپس‌گیری شیر ایرانی
ایران بارها تلاش کرده که نماد کشور خود را به ایران بازگرداند تا سنگ‌نبشته‌های تخت جمشید برای ایران تنها خاطره‌ای از دست رفته نماند. هر بار این تلاش ها با ناکامی روبرو شده بود.
گفته می‌شود پیش از انقلاب در ایران، تلاش ها برای گرفتن شیر ایرانی با کارشکنی از سوی هندوستان مواجه می‌شد. دکتر ایمان معماریان، دامپزشک حیات وحش و دامپزشک باغ وحش تهران در گفت وگو با رادیو فردا می‌گوید: «پس از انقلاب هم بارها به در بسته خوردیم و نتوانستیم از سدی که هندوستان درست کرده بود، گذر کنیم. حتی طرح تعویض نام شیر ایرانی و یوزآسیایی از سوی هندی‌ها مطرح شد که خوشبختانه ایران با آن مخالفت کرد.»
ایران در حال حاضر عضو موسسه موسوم به EEP است و بابت حضور خود حق عضویت می‌پردازد. ایران به عنوان یک عضو، این اجازه را دارد که درخواست داده و در صورتی که استاندارد لازم برای حفظ شیر را داشته باشد، این درخواست بررسی شده و با آن موافقت خواهد شد.
این موسسه پس از بررسی‌های لازم و بدون دریافت هیچ‌هزینه اضافی، حیوان را در اختیار باغ وحش می‌گذارد که یا در معرض عموم گذاشته شود و یا اگر شرایط مناسب بود، حیوانات بتوانند جفت‌گیری کرده و تولید‌مثل کنند.
نامه‌های درخواستی از سوی باغ وحش تهران و نامه توافق با درخواست
اگر EEP شرایط را در حدی استاندارد مناسب تشخیص ندهد، فقط حیوان‌هایی را می‌فرستد که دیگر امکان جفت‌گیری و تولید مثل ندارند و فقط برای به نمایش گذاشته شدن در باغ‌وحش هستند. اما اگر استاندارد لازم رعایت شده باشد، شیر سالم و قابل تولید‌مثل در اختیار باغ‌وحش متقاضی قرار می‌گیرد.
قدم‌های نهایی برای حضور شیر ایرانی در باغ وحش تهران
پس از دو سال مکاتبه و کار مداوم، موسسه اروپایی باغ‌وحش‌ها و آکواریوم‌ها پس از بررسی‌های انجام شده و ایجاد استانداردهای لازم، حضور یک جفت شیر ایرانی در باغ وحش تهران را تایید کرده است. قرار است یک جفت شیر ایرانی به باغ وحش تهران داده شود؛ یک شیر نر و یک شیر ماده.
موسسه اروپایی باغ‌وحش‌ها و آکواریوم‌ها موسوم بهEAZAبا دو تشکل همکاری و برنامه‌های خود را هماهنگ می‌کند. یکی «برنامه گونه‌های در خطر انقراض» یا EEP است و دیگری هم ESP نام دارد که تلاش آن روی ثبت و ضبط گونه‌های حیات وحش و حفظ اسناد مرتبط با آن است.
در نسخه‌های نامه‌های ارسال شده از سوی باغ وحش تهران، شرایط لازم و مناسب از جمله برخورداری از نور طبیعی، دسترسی به منابع کافی آب و همچنین حصار لازم و مساحت مناسب به طور مشخص اعلام شده است.
تصاویری که به شکل سه بعدی یا «تری دی» هم برای محل زندگی شیر در نظر گرفته شده، در مجموعه‌ای جمع‌آوری شده است.
حدود شش ماه پیش اعلام شد که با درخواست ایران موافقت شده و مجوز ورود شیرها به ایران و باغ وحش تهران، اعطا شده است.
مشخصاتی که برای نگهداری شیر پیشنهاد شده همگی تایید شده و حتی مراحل نهایی ساخت آن در حال انجام شدن است.
در این راه جایگاهی با فضای بیرونی ۸۵۰ متر مربع که کاملا مناسب از نظر استانداردهای بین‌المللی برای تکثیر شیر ایرانی است در نظر گرفته شده، نقشه‌ها به اتحادیه باغ وحش‌های اروپا ارسال شده که با تایید آن‌ها ساخت جایگاه شروع شده و رو به پایان است.
پس از پایان ساخت جایگاه، کارشناسان اروپایی از آن بازدید نهایی کرده و اجازه انتقال شیر ایرانی را صادر خواهند کرد.
