«لوک آلنوت» از سردبيران وب سايت راديو اروپای آزاد/ راديو آزادی در مقدمه مطلبی در معرفی کتاب «توهم به اينترنت» به قلم «ايوژنی موروزف» خاطر نشان می کند که نبايد به دام اين توهم افتاد که گويا رژيم های استبدادی همه لخت، واکنشی و ابلهانه عمل می کنند. در بسياری از موارد ما شاهد آن هستيم که دليل بقاء حکومت های خودکامه نه ايستايی، که نياز و آمادگی آنها برای تغييرپذيری است.
يکی از عرصه هايی که قدرت انطباق حکومت های خودکامه را به خوبی می توان ديد اينترنت است. نظريه پردازان اوليه عالم اينترنت که بسياری از آنها تحت تاثير ايده های آزاديخواهانه دهه ۱۹۶۰ ميلادی بودند فکر می کردند که گسترش اينترنت در نهايت به زوال قدرت دولت ها خواهد انجاميد و دمکراسی های مردم سالار را در تمام جهان مستقر خواهد کرد. اين طور تصور می شد که صفحات اينترنت جای شبنامه های معترضان در دهه های گذشته را خواهد گرفت. با سقوط ديوار برلين بسياری حتی در طيف سياستمداران دست راستی به ايده گسترش دمکراسی از طريق اينترنت پيوستند. در يکی از برجسته ترين نمونه ها شاهد بوديم که ناآرامی و اعتراضات سياسی تابستان ۲۰۰۹ در ايران را « انقلاب توييتری» ناميدند.
«لوک آلنوت» با نقل بخش ديگری از نظرات «ايوژنی موروزف» که خود يک روزنامه نگار و وبلاگ نويس اهل بلاروس است، می نويسد که رژيم های خودکامه علاوه بر رام کردن قدرت مردمی اينترنت حتی توانسته اند از اين ابزار برای تقويت خود استفاده کنند. امروزه شايد در ازای هر نمونه از وب سايت ها و وبلاگ هايی که در نقد واعتراض به خودکامگی می کوشند چندين ابزار اينترنتی در دفاع از حکومت ها و نهادهای سرکوب آنها وجود دارد.
درست است که در نمونه حوادث تونس و مصر طی ماه های اخير ارتباطات اينترنتی نقش مهمی داشت، درست است که در اولين روزهای گسترش اعتراضات مردمی سال ۲۰۰۹ ايران اين ابزارها تنها امکان نشر اخبار بود ولی در مقابل حکومت ها با تکيه بر امکانات مالی و فنی خود می توانند از اينترنت برای سرکوب مخالفان استفاده کنند. يکی از اين روش ها نفوذ در شبکه ها و شناسايی وب لاگ ها است. حقيقت اين است که پيشرفت تکنولوژی کار کنترل و شنود مکالمات تلفنی و تماس های اينترنتی را ساده تر کرده است.
يکی از نکات ديگری که در کتاب جديد «ايوژنی موروزف» به آن اشاره می شود پيچيده تر شدن روش های اعمال سانسور با استفاده از امکاناتی است که اينترنت برای رژيم های خودکامه فراهم می کند. همان طور که شرکت های تبليغاتی با بررسی عادات کاربران اينترنت می توانند تمايلات آنها را دريافته و محصولات مناسب را در ميان هر گروه يا برای هر فرد تبليغ کنند رژيم های خودکامه هم با دقت در عادات و علائق کاربران می توانند سانسور شبکه را طوری هدايت کنند که به عنوان مثال موارد «غيرقانونی» مسدود يا دشوار شوند ولی موارد کاربری های تجاری که تهديد تلقی نمی شوند قابل دسترس بمانند.
حکومت های استبدادی برخلاف تصور قديمی ديگر از وب لاگ نويسی و شبکه های اجتماعی نمی هراسند. به عنوان مثال در چين دولت يک تشکيلات چند صد هزار نفره را راه اندازی کرده است تا در بخش اظهار نظرهای موجود در شبکه های اجتماعی و وب لاگ ها نقش فعالی ايفا کنند و يا صفحه توييتر هوگو چاوز بيش از يک ميليون مراجعه کننده و طرفدار دارد.
«ايوژنی موروزف» در بخش ديگری از کتاب خود با عنوان «توهم به اينترنت» می نويسد: «ما فکر می کرديم که اينترنت نسلی از شورشيان يا معترضان ديجيتال را پرورش خواهد داد ولی شايد حقيقت ماجرا اين است که اکثريت اين نسل زندانيان اسير شده در شبکه اينترنتی هستند که از آن آزادی ايده آل برخوردار نيست.» به عنوان مثال در کشورهايی نظير ويتنام کاربران اينترنت نمی توانند به وب سايت نهادهايی مثل عفو بين الملل دسترسی پيدا کنند ولی در مقابل هر قدر که بخواهند می توانند پورنوگرافی تماشا کنند. اکثر حکومت های استبدادی با آزاد گذاشتن دسترسی جوانان به محصولات تفريحی، حتی در شکل غيرقانونی و نامناسب، می توانند آنها را به مسير ديگری هدايت کرده و در نتيجه تماس آنها با دريچه های آزادی گستر اينترنت را قطع کنند.
«لوک آلنوت» از سردبيران راديو اروپای آزاد/ راديو آزادی در ادامه معرفی و نقد کتاب «توهم به اينترنت» می افزايد که شايد تمام استدلال های نويسنده منطقی به نظر برسد ولی خود وی نيز اذعان دارد که مشکل اصلی اين است که «اينترنت بسيار مهم و موثر است ولی ما نمی دانيم که اين اهميت دقيقا به چه شکلی است.» گزارش اخير «انستيتو صلح» در آمريکا نيز به همين نتيجه رسيده است. در نبود يک تحقيقات دقيق و همه جانبه به سختی می توان گفت که آيا يک جنبش اعتراضی می تواند از درون فعاليت روی شبکه اينترنت رشد کند و يا برعکس وابستگی بيش از حد به فعاليت های اجتماعی و مدنی از طريق شبکه های گروهی – اجتماعی مثل فيس بوک، باعث خواهد شد که مردم و به خصوص جوانان از فعاليت های موثر اجتماعی، درحالت واقعی آن دور شوند.
«ايوژنی موروزف» آن چه را که توهم کارشناسان و مغزهای کامپيوتری به امکان ايجاد تحولات سياسی و اجتماعی فقط با تکيه به اين ابزار توصيف می کند به شدت نقد کرده و می گويد برای اين افراد که حداکثر يک عده کارشناسان فنی در گوشه ای دورافتاده از آمريکا هستند اينترنت نقش تازه ترين يادداشت های تقلب در جلسه امتحان را پيدا کرده است. آن ها در اين خيال اند که گويا با اين وسيله آمريکا خواهد توانست بر تمام دشمنان خود فايق آيد.
در پايان اين مطلب «لوک آلنوت» يادآوری می کند که کتاب «توهم به اينترنت» آشنايی نويسنده با دنيای مجازی اينترنت و تاريخچه و نقش آن را نشان می دهد ولی در عين حال نويسنده تاکيد دارد که بايد تصور و درکی بسيار دقيق و واقع گرايانه از اين ابزار به دست آورد. به گفته نويسنده:«به جای آن که در پی تقدس اينترنت باشيم بايد قبول کرد که اينترنت برای دستيابی به اهداف معينی می تواند نقش متحد ما را ايفا کند.»
يکی از عرصه هايی که قدرت انطباق حکومت های خودکامه را به خوبی می توان ديد اينترنت است. نظريه پردازان اوليه عالم اينترنت که بسياری از آنها تحت تاثير ايده های آزاديخواهانه دهه ۱۹۶۰ ميلادی بودند فکر می کردند که گسترش اينترنت در نهايت به زوال قدرت دولت ها خواهد انجاميد و دمکراسی های مردم سالار را در تمام جهان مستقر خواهد کرد. اين طور تصور می شد که صفحات اينترنت جای شبنامه های معترضان در دهه های گذشته را خواهد گرفت. با سقوط ديوار برلين بسياری حتی در طيف سياستمداران دست راستی به ايده گسترش دمکراسی از طريق اينترنت پيوستند. در يکی از برجسته ترين نمونه ها شاهد بوديم که ناآرامی و اعتراضات سياسی تابستان ۲۰۰۹ در ايران را « انقلاب توييتری» ناميدند.
«لوک آلنوت» با نقل بخش ديگری از نظرات «ايوژنی موروزف» که خود يک روزنامه نگار و وبلاگ نويس اهل بلاروس است، می نويسد که رژيم های خودکامه علاوه بر رام کردن قدرت مردمی اينترنت حتی توانسته اند از اين ابزار برای تقويت خود استفاده کنند. امروزه شايد در ازای هر نمونه از وب سايت ها و وبلاگ هايی که در نقد واعتراض به خودکامگی می کوشند چندين ابزار اينترنتی در دفاع از حکومت ها و نهادهای سرکوب آنها وجود دارد.
درست است که در نمونه حوادث تونس و مصر طی ماه های اخير ارتباطات اينترنتی نقش مهمی داشت، درست است که در اولين روزهای گسترش اعتراضات مردمی سال ۲۰۰۹ ايران اين ابزارها تنها امکان نشر اخبار بود ولی در مقابل حکومت ها با تکيه بر امکانات مالی و فنی خود می توانند از اينترنت برای سرکوب مخالفان استفاده کنند. يکی از اين روش ها نفوذ در شبکه ها و شناسايی وب لاگ ها است. حقيقت اين است که پيشرفت تکنولوژی کار کنترل و شنود مکالمات تلفنی و تماس های اينترنتی را ساده تر کرده است.
يکی از نکات ديگری که در کتاب جديد «ايوژنی موروزف» به آن اشاره می شود پيچيده تر شدن روش های اعمال سانسور با استفاده از امکاناتی است که اينترنت برای رژيم های خودکامه فراهم می کند. همان طور که شرکت های تبليغاتی با بررسی عادات کاربران اينترنت می توانند تمايلات آنها را دريافته و محصولات مناسب را در ميان هر گروه يا برای هر فرد تبليغ کنند رژيم های خودکامه هم با دقت در عادات و علائق کاربران می توانند سانسور شبکه را طوری هدايت کنند که به عنوان مثال موارد «غيرقانونی» مسدود يا دشوار شوند ولی موارد کاربری های تجاری که تهديد تلقی نمی شوند قابل دسترس بمانند.
حکومت های استبدادی برخلاف تصور قديمی ديگر از وب لاگ نويسی و شبکه های اجتماعی نمی هراسند. به عنوان مثال در چين دولت يک تشکيلات چند صد هزار نفره را راه اندازی کرده است تا در بخش اظهار نظرهای موجود در شبکه های اجتماعی و وب لاگ ها نقش فعالی ايفا کنند و يا صفحه توييتر هوگو چاوز بيش از يک ميليون مراجعه کننده و طرفدار دارد.
«ايوژنی موروزف» در بخش ديگری از کتاب خود با عنوان «توهم به اينترنت» می نويسد: «ما فکر می کرديم که اينترنت نسلی از شورشيان يا معترضان ديجيتال را پرورش خواهد داد ولی شايد حقيقت ماجرا اين است که اکثريت اين نسل زندانيان اسير شده در شبکه اينترنتی هستند که از آن آزادی ايده آل برخوردار نيست.» به عنوان مثال در کشورهايی نظير ويتنام کاربران اينترنت نمی توانند به وب سايت نهادهايی مثل عفو بين الملل دسترسی پيدا کنند ولی در مقابل هر قدر که بخواهند می توانند پورنوگرافی تماشا کنند. اکثر حکومت های استبدادی با آزاد گذاشتن دسترسی جوانان به محصولات تفريحی، حتی در شکل غيرقانونی و نامناسب، می توانند آنها را به مسير ديگری هدايت کرده و در نتيجه تماس آنها با دريچه های آزادی گستر اينترنت را قطع کنند.
«لوک آلنوت» از سردبيران راديو اروپای آزاد/ راديو آزادی در ادامه معرفی و نقد کتاب «توهم به اينترنت» می افزايد که شايد تمام استدلال های نويسنده منطقی به نظر برسد ولی خود وی نيز اذعان دارد که مشکل اصلی اين است که «اينترنت بسيار مهم و موثر است ولی ما نمی دانيم که اين اهميت دقيقا به چه شکلی است.» گزارش اخير «انستيتو صلح» در آمريکا نيز به همين نتيجه رسيده است. در نبود يک تحقيقات دقيق و همه جانبه به سختی می توان گفت که آيا يک جنبش اعتراضی می تواند از درون فعاليت روی شبکه اينترنت رشد کند و يا برعکس وابستگی بيش از حد به فعاليت های اجتماعی و مدنی از طريق شبکه های گروهی – اجتماعی مثل فيس بوک، باعث خواهد شد که مردم و به خصوص جوانان از فعاليت های موثر اجتماعی، درحالت واقعی آن دور شوند.
«ايوژنی موروزف» آن چه را که توهم کارشناسان و مغزهای کامپيوتری به امکان ايجاد تحولات سياسی و اجتماعی فقط با تکيه به اين ابزار توصيف می کند به شدت نقد کرده و می گويد برای اين افراد که حداکثر يک عده کارشناسان فنی در گوشه ای دورافتاده از آمريکا هستند اينترنت نقش تازه ترين يادداشت های تقلب در جلسه امتحان را پيدا کرده است. آن ها در اين خيال اند که گويا با اين وسيله آمريکا خواهد توانست بر تمام دشمنان خود فايق آيد.
در پايان اين مطلب «لوک آلنوت» يادآوری می کند که کتاب «توهم به اينترنت» آشنايی نويسنده با دنيای مجازی اينترنت و تاريخچه و نقش آن را نشان می دهد ولی در عين حال نويسنده تاکيد دارد که بايد تصور و درکی بسيار دقيق و واقع گرايانه از اين ابزار به دست آورد. به گفته نويسنده:«به جای آن که در پی تقدس اينترنت باشيم بايد قبول کرد که اينترنت برای دستيابی به اهداف معينی می تواند نقش متحد ما را ايفا کند.»
