رأی اکثریت شهروندان بریتانیا در همه‌پرسی پنجشنبه، سوم تیرماه، خیره‌کننده و شگفت‌آور بود. یک روز پیش از آن، در لندن بسیاری از دولتمردان طرفدار تداوم عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا نسبت به نتیجه همه‌پرسی خوش‌بین بودند و در پایتخت‌های مهم اروپا هم وضع به همین منوال بود با این تفاوت که همه‌پرسی را ترفندی برای چانه‌زدن‌های بریتانیا برای کسب امتیازهای بیشتر از اتحادیه قلمداد می‌کردند.
باور بسیاری از تحلیلگران و ناظران سیاسی بر این بود که بریتانیایی‌ها نسبت به پیآمدهای خروج از اتحادیه و ضربه‌ها و آسیب‌هایی که از این راه برای اقتصاد و بازار مالی این کشور و به طور کلی جهان وارد می‌شود به خوبی آگاهند و هرگز به یک آشوب و نابسامانی، رأی نخواهند داد.
یک اقتصاددان ایرانی‌تبار هم که در دانشگاه‌های اروپا و آمریکا تدریس می‌کند، در یک گفت‌وگوی خصوصی ابراز اطمینان کرده بود که بریتانیا بعد از نزدیک به نیم قرن زندگی مشترک با اتحادیه اروپا، با آن متارکه نخواهد کرد، ولی همه این خوش‌بینی‌ها که از نوعی اطمینان خاطر متکی بر خردجمعی ناشی می‌شد، یکباره به علامت سؤال بزرگی تبدیل شد که پاسخش را باید در شرایط ظهور سیاست‌پیشگان پوپولیسیت در دو سوی آتلانتیک و استقبال انبوه قابل توجهی از مردمان عادی از اینگونه سیاست‌بازان جستجو کرد.
دگرگونی ناشی از رفراندوم بریتانیا اکنون بر ناباوری‌های بسیاری در مورد پیروزی احتمالی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا سایه افکنده و این زمزمه در میان محافل سیاسی و مطبوعاتی بالا گرفته که احتمال پیروزی کاندیدای جنجالی جمهوریخواهان بر رقیب قدرتمندی چون هیلاری کلینتون را نباید ناچیز شمرد.
از نخستین واکنش‌ها در این زمینه می‌توان به مقاله‌ای در شماره روز جمعه واشینگتن پست اشاره کرد که گفته است «هنگامی که تمام بحث و جدل‌های دونالد ترامپ و آسیب‌هایی را که او تنها در طی یکماه گذشته به خود وارد آورده، همراه با هزینه‌های اندکی که در ایالت‌های حساس صرف کرده، در نظر بگیریم، به ژرفای نتیجه نظرخواهی‌ها پی می‌بریم و شگفت‌زده می‌شویم که تاچه حد، آرای طرفداران او با هواخواهان رقیب دموکراتش برابری می‌کنند».
واشینگتن پست در ادامه اضافه می‌کند که «در بریتانیا کمپین خروج از اتحادیه اروپا مانند تبلیغات ترامپ، با شکوه‌های آتشین احساسات‌برانگیز دامن‌زده شد و این در حالی بود که تلاش توأم با سراسیمگی برای جدایی از قاره کهن نسبت به کمپین طرفداران ادامه عضویت در اتحادیه [۲۸ کشور اروپا] کمتر سازمان یافته و آشفته بود ولی در نهایت آنچه اهمیت یافت، نتیجه آرای مردم بود که نارضایی یک نیروی قابل توجه جامعه بریتانیا از وضع موجود را نشان داد».
دونالد ترامپ در واکنشی شتاب‌آلود گفت: «آنها [مردم بریتانیا] در واقع کشور خود را پس گرفتند و این کاری بزرگ است».
او پس از این اظهارنظر کوتاه که در اسکاتلند و در برابر نمایندگان رسانه‌ها ایراد کرد، در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت: «آنها [بریتانیایی‌ها] استقلال خود را از اتحادیه اروپا اعلام داشتند و بر کنترل سیاست‌های خود، مرزها و اقتصاد خود تأکید دوباره کردند».
در بیانیه آقای ترامپ همچنین آمده است که «در نوامبر آینده، مردم آمریکا هم فرصت خواهند یافت تا بار دیگر استقلال خود را اعلام کنند و به مسائلی مانند [پیمان‌های] تجاری، مهاجرت و سیاست خارجی رأی بدهند و آمریکا و شهروندانش را برتر از دیگران و در جایگاه نخست قرار دهند و نیز بخت این را خواهند داشت تا حکومت نخبگان جهانی و نورچشمی‌ها را مردود بشمارند و و دگرگونی واقعی را که معرف حکومت مردم بر مردم، برای مردم و برخاسته از مردم است در آغوش بگیرند».
در واشینگتن برخی از تحلیلگران ادعا می‌کنند که در کوتاه مدت، پیآمدهای ناگوار ناشی از همه‌پرسی بریتانیا به سود هیلاری کلینتون رقیب دمکرات دونالد ترامپ خواهد بود.
خانم کلینتون از تداوم عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا پشتیبانی می‌کرد و آقای ترامپ از خروج آن از اتحادیه.
رأی به جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا، آشفتگی بازارهای مالی را بهمراه آورد و به گفته تحلیلگران آمریکایی سونامی آسیب‌های بی‌امان آن به اقتصاد جهانی آنچنان خواهد بود که آثار منفی تردید ناپذیرش بر ارزش اندوخته‌های صندوق‌ها و حساب‌های بازنشستگی آمریکاییان بازتاب فوری خواهد داشت.
از طرفی منافع احتمالی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا در درازمدت و پس از انتخابات سراسری آمریکا روشن خواهد شد؛ ولی این نکته مهم را نباید نادیده انگاشت که در سراسر جهان، با ظهور دوباره ناسیونالیسم و قدرت گرفتن روش‌های پوپولیسم (عوامگرایی) مخالفت‌های شدید و گسترده با وضع موجود و سنت رایج حاکم دیده می‌شود که در بسیاری از موارد، باخشم عمومی همراه است و شعار معروف «آمریکا را باردیگر قدرتمند می سازیم» که دونالد ترامپ مدام آن را تکرار می‌کند، ممکن است به صورت کلید ورود این جمهوری‌خواه جنجالی به کاخ سفید بشود و چهره سیاسی ایالات متحده را دگرگون سازد. یک دگرگونی ناباورانه که در صورت وقوع، واقعیت شگفت‌انگیزی را ترسیم خواهد کرد.
