روز سه‌شنبه هشتم اکتبر، ۱۶ مهر ماه، «۳۵ تحلیلگر ارشد امنیتی آمریکا» در نامه‌ای به باراک اوباما از پیشبرد دیپلماسی در حل مسئله هسته‌ای ایران، استقبال کردند.
۳۵ تحلیلگر آمریکایی که در میان‌شان نام شماری از دیپلمات‌ها و مقام‌های پیشین هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه دیده می‌شود، در نامه خود نوشته‌اند که گزینه دیپلماتیک، گزینه‌ای صحیح در زمانی است که دولت ایران با ابتکاراتی تازه پیش آمده است. ابتکاراتی که بنا بر این نامه به دلیل اقدامات پیشین رئیس‌جمهور آمریکا محقق شده است.
امضاهای این نامه توسط «پروژه ایران» از زیر مجموعه‌های بنیاد جامعه مدنی که مقر آن در نیویورک است گردآوری شده است. رادیوفردا گفتگویی داشته با ویلیام اچ. لوئرز*، مدیر «پروژه ایران» که خود از امضاکنندگان این نامه است.
نگرانی اصلی ما امضاکنندگان این نامه آن بود که آمریکا چه از نظر روانی و چه از لحاظ سیاسی آماده فرصتی که اکنون برای گفتگو با ایران به دست آمده، نیست. دشمنی بین دو کشور بسیار طولانی مدت پابرجا بوده است و حال فرصتی به دست آمده تا مسیر را تغییر داد و راه‌حلی برای این موضوع هسته‌ای پیدا کرد که سیاستمداران آمریکایی را سال‌هاست که درگیر خود کرده است و به نظرم این مهم است که یک گروه از سیاستمداران و دیپلمات‌های ارشد این کشور جمع بشوند و بگویند این زمان مذاکره است و مذاکره کار درست است.
گروه ما با بسیاری از این قانونگذاران دیدار می‌کند؛ قانونگذارانی که هم از جناح جمهوری‌خواه و هم از حزب دموکرات هستند و خواستار افزایش تحریم‌ها بر ایران هستند. آن هم در زمانی که رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواهد این مشکل را به یک نحوی حل کند.
این نامه و برخی دیگر از اقدامات نمی‌تواند در کوتاه مدت به تغییر نظر اینگونه قانونگذاران و سناتورهای بیانجامد. به نظرم آنچه که می‌تواند به تغییر رویکرد این افراد منجر شود، آغازی موفق و در پی آن نتیجه‌ای مثبت در گفتگوهای آتی هسته‌ای خواهد بود.
تلاش «پروژه ایران» در حدود ۱۲ سالی که از فعالیتش می‌گذرد این بوده که آغاز یک گفتگوی رسمی بین ایران و آمریکا را درباره مسائل مختلف از جمله موضوع هسته‌ای ترغیب کند. در نتیجه می‌توان گفت که یکی از اهداف اصلی ما به نتیجه رسیده است. موضوع دوم هم اینکه ما پیشنهادی رسمی به دولت آمریکا یا دولت ایران نمی‌دهیم چرا که مقام رسمی نیستیم. به هر حال کسانی را می‌بینیم و صحبت می‌کنیم.
از جایگاه تحلیلگر باید بگویم که بنا بر صحبت‌های غیررسمی که داشتم، مهم‌ترین موضوعی که بر روی آن تأکید کردم این بوده است که بدون داشتن برنامه‌‌ای جدی برای کاهش سریع تحریم‌ها، خصوصاً تحریم‌هایی که متوجه بانک‌های ایرانی می‌شود، طرح‌ها و پیشنهادهای مثبتی که از سوی طرف ایرانی به گوش می‌رسد، قابلیت دستیابی نخواهد داشت.
اگر ایران آماده است تا پیشنهادهایی جدی درباره برنامه هسته‌ای‌اش داشته باشد از جمله نظارت بین‌المللی بر آن، ما بدون کاهش تحریم‌ها به نتیجه نمی‌رسیم. ایران گفته که آماده است که در مسیری تازه در روابط با آمریکا قدم بردارد، و انتظار دارد که آمریکا هم با اقداماتی سازنده نشان دهد که برای چنین مسیری آماده است. من نگرانم که ما آماده اقدام در این راستا نباشیم.
فکر می‌کنم که احتمال پیشنهاد رفع برخی تحریم‌ها وجود خواهد داشت. احساسم این است که دولت ایران معتقد است که رفع تحریم‌های بانکی یا حداقل برخی از آنها، می‌تواند قدمی مثبت و به پیش از سوی آمریکا باشد. چنین اقدامی می‌تواند بازتاب پیشنهاداتی باشد که آنها درباره برنامه هسته‌ای‌شان ارائه داده‌اند.
آمریکا ایران را نمی‌شناسد و بسیاری از مذاکره‌کنندگان ایرانی ما را خوب می‌شناسند. اما با هم نشستن و مشاهده امکان استفاده از راه‌های معقول برای خروج از این وضعیت، اهمیت دارد. صادقانه بگویم، نگرانی اصلی من این است که از سوی آمریکا ما آماده نباشیم تا قدم‌های اساسی را در زمان لازم برداریم و اگر آمریکا آماده پاسخگویی و اقدام سریع نباشد، از سوی ایران یک بی‌صبری و بی‌اعتمادی به وجود می‌آید.
برای اینکه هر دو طرف این موضوع را به رسمیت بشناسند که تغییر، زمانی طولانی لازم دارد، محتاج صبوری از هر دو طرف هستیم. در این برهه زمانی از یک سو، صبوری و از سوی دیگر افزایش اطلاعات درباره خواسته‌های دیگری بسیار ضروری است.
---------------------------------------------------------------------------
* ویلیام اچ. لوئرز، استاد دانشگاه کلمبیا است. او بیش از سه دهه در وزارت خارجه آمریکا فعالیت کرده است. آقای لوئرز بین سال‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۶ سفیر آمریکا در چکسلاواکی سابق و بین سال‌های ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۲ سفیر آمریکا در ونزوئلا بود.
او در سال ۲۰۰۹ میلادی از سمت خود به عنوان رئیس انجمن ملل متحدِ آمریکا، بزرگترین سازمان در زمینه سیاست خارجی در آمریکا استعفا داد. پیش از آن نیز او یک دهه رئیس موزه متروپلیتن نیویورک بوده است.
پروژه ایران که او مدیریت آن را بر عهده دارد در سال ۲۰۰۲ توسط انجمن ملل متحد آمریکا و بنیاد راکفلر تأسیس شد و پس از استعفای لوئرز او این پروژه را به بنیاد جامعه مدنی منتقل کرد. این پروژه برای کاهش اختلاف نظر بین ایران و آمریکا و گفتگوی غیررسمی با مقام‌های ایرانی و اطلاع‌رسانی به مقام‌های آمریکایی در این باره تلاش می‌کند.
