فیلم «فروشنده» ساخته بحث‌انگیز اصغر فرهادی در آخرین هفته نمایشش توانست رکورد پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را بشکند. بر اساس آمار وب سایت سینماتیکت، وابسته به سازمان سینمایی وزارت ارشاد ایران که آمار رسمی فروش فیلم‌ها را منتشر می‌کند، فروش فیلم فروشنده تا روز پنج‌شنبه به رقم ۱۴ میلیارد و ۷۶۰ میلیون تومان رسیده است.
این میزان فروش، نزدیک به ۲۰۰ میلیون تومان بیشتر از فروش فیلم «محمد رسول الله» ساخته مجید مجیدی است که سال گذشته توانسته بود عنوان پرفروش ترین فیلم سینمای ایران را پس از یک دوره اکران طولانی مدت با حجم گسترده تبلیغات بدست آورد.
کسب عنوان پرفروش‌ترین فیلم برای فروشنده، البته به معنی رسیدن به عنوان پرتماشاگرترین فیلم نیست چرا که با در نظر گرفتن قیمت بلیت و افزایش چند برابری جمعیت، همچنان عنوان پرتماشاگرترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران به اثاری چون «گنج قارون»، «قیصر»، «در امتداد شب» و «عقاب‌ها» تعلق می‌گیرد اما فیلم فروشنده نیز باتوجه به نداشتن تبلیغات تلویزیونی و مدت زمان اکران کمترش نسبت به فیلم محمد، از موفق‌ترین فیلم‌های سال های اخیر در جذب تماشاگر محسوب میشود.
احمد طالبی‌نژاد
احمد طالبی‌نژاد؛ نویسنده، کارگردان و منتقد سینمایی
احمد طالبی‌نژاد منتقد و فیلمساز که از او مستند «موج نو» درباره فیلمسازان متفاوت سینمای ایران هم اکنون در گروه هنر و تجربه در حال نمایش است، یکی از دلایل پرفروش شدن فیلم فروشنده را تاثیر نام اصغر فرهادی می‌داند: «الان اسم اصغر فرهادی به قول امروز‌ی‌ها تبدیل به یک برند شده و همه انگار وظیفه اخلاقی و حتی نیاز درونی خود‌شان میدانند که وقتی فیلمی از او بر پرده می‌رود، بروند آن را ببینند. طبعا جوایزی که فرشنده در خارج از کشور گرفت و به خصوص دو جایزه‌ای که در کن گرفت هم در فروش آن موثر بود.»
احمد طالبی‌نژاد علاوه بر این موارد، مضمون فیلم را هم در موفقیت آن مؤثر می‌داند: «فروشنده از دل شرایط امروز بیرون آمده و جامعه‌ای را نشان می‌دهد که دچار حرص زیادی شده از جمله حرص جنسی و اتفاق‌هایی مثل جنایت و خیانت و خیلی چیزهای دیگر که دور و برمان کمابیش دیدیم در این فیلم هست. ضمن اینکه یک شگردی فرهادی همیشه در کارهایش دارد و آن اینکه داستان را آنقدر قوی طراحی می‌کند و آنقدر قدم به قدم اطلاعات می‌دهد به مخاطب که بیننده وقتی دارد فیلم را می‌بیند،یک جورهایی مسحور میشود. اطلاعات را قطره چکانی به مخاطب می‌دهد و روحش را ذره ذره آماده می‌کند برای اتفاق‌های پیچیده. به خصوص در فروشنده در نیمه دوم این اتفاق خیلی خوب افتاده است.»
فیلم فروشنده بدون پخش تبلیغات تلویزیونی، چه در تلویزیون رسمی ایران و چه در تلویزیون‌های ماهواره‌ای به پرفروش ترین فیلم سینمای ایران تبدیل شد. همزمان در برخی رسانه‌ها و نیز برنامه‌های تلویزیونی از جمله برنامه تلویزیونی هفت حملات شدیدی علیه مضمون و ساختارش صورت گرفت. آقای طالبی نژاد درباره تاثیر این اقدامات بر موفقیت فیلم فروشنده می‌گوید: «مجموعه‌ای از این اتفاق‌ها، نادیده گرفته شدن‌ها، توهین‌ها و تحقیرها طبعا مردم را تشویق کرد که بروند فیلم را ببینند. این یک نوع تبلیغ غیرمستقیم است. من معتقدم که خیلی از تهیه‌کننده‌های فیلم‌های خوب نیازی نیست که بروند فیلم‌هایشان را بدهند مثلا در شبکه‌های جم و اینها تبلیغ شود. کافی است یکی از رسانه‌های رسمی که موضعش هم مشخص است بیاید به فیلم بدوبیراه بگوید. طبعا مردم تشویق می‌شوند که بروند فیلم را ببینند.»
تهیه‌کنندگان سینمای ایران همچنان توصیه‌های شفاهی تماشاگران را یکی از بهترین ابزار تبلیغاتی برای فیلم‌هایشان میدانند. اتفاقی که به گفته احمد طالبی‌نژاد برای فیلم فروشنده افتاد: «یکی از بهترین روش‌های تبلیغ این است که کسی که می‌رود فیلم را می‌بیند به دیگری هم توصیه کند که بروند فیلم را ببیند. این اتفاقی است که درباره فروشنده افتاد. نه به دلیل مسایل سیاسی و این جور چیزها که فیلم خیلی هم سیاسی به آن معنا نیست. به این دلیل که شما وقتی فیلم را می‌بینید به عنوان یک مخاطب، غرق در داستان می‌شوید. این به نظر من قدرت داستان پردازی اصغر فرهادی است که باعث میشود مردم بروند فیلم را ببینند. به خصوص این فیلم که در عین پیچیدگی، ساده هم هست و در عین حال اشاراتی هم به شرایط اجتماعی ما دارد. به خصوص پیوندی که با نمایشنامه مرگ فروشنده آرتور میلر پیدا می‌کند که آنجا هم ویلی لومان شخصیت اصلی نمایشنامه، در شرایط بحران اقتصادی دچار آن بن‌بست و مخمصه زندگی میشود که می‌خواهد خودش را خلاص کند. الان این مشابهت‌ها دیده میشود.»
فیلم‌های پرفروش سال های اخیر سینمای ایران اغلب آثاری در گونه‌های کمدی و تاریخی بودند اما فروشنده یک فیلم جدی اجتماعی است. از این نظر می‌توان گفت تغییری در ذائقه و سلیقه تماشاگران پیش آمده است؟ احمد طالبی نژاد این سئوال را چنین پاسخ می دهد: «واقعیت این است که تماشاگر ایرانی مثل تماشاگر هرجای دیگر دنیا سلایق مختلف دارد. گاهی وقتها برای اینکه بخندد و شاد باشد می‌رود یک فیلم کمدی می‌بیند و گاهی وقتها برای اینکه حتی غمگین شود می‌رود یک فیلم تلخ اجتماعی می‌بیند. گاهی وقتها برای اینکه از تاریخ سر در بیاورد می‌رود فیلم تاریخی می‌بیند. بنابراین نمی‌شود با قاطعیت گفت که فیلم‌های کمدی پرفروش می‌شوند. ولی واقعیت این است که فروشنده هیچ لحظه شاد و مفرحی ندارد. گاهی وقتها آدم‌ها دوست دارند غرق در داستان و چیزهایی شوند که دوروبرشان با گوشت و پوست و استخوان لمس کرده‌اند. بنابراین من فکر می‌کنم که حکم قطعی در این مورد نمی‌شود داد. یک اتفاقی یا مجموعه ای از حوادث باعث میشود که یک فیلم به این مرحله از فروش برسد.»
پرفروش شدن فیلم فروشنده در ایران در شرایطی روی می دهد که اکران‌های جهانی این فیلم به تازگی با نمایش آن در کشور فرانسه آغاز شده است. این فیلم قرار است به تدریج در کشورهای مختلف اروپایی و آسیایی اکران شود و نمایش آن برای هفته‌های ابتدایی سال آینده میلادی در آمریکای شمالی برنامه ریزی شده است.
