لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
دوشنبه ۵ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۹:۳۶

دايناسورها «نه خونگرم و نه خونسرد» بودند


از سال‌ها پيش دانشمندان در جستجوی پاسخ به اين سئوال بودند که آيا دايناسورها مثل پستانداران و پرندگان خونگرم یا مثل خزندگان، دوزيستان و ماهی‌ها خونسرد بوده‌اند. به نظر می‌رسد که اکنون پاسخ قانع کننده‌ای برای اين سئوال پيدا شده است.

دايناسورها که تا زمان انقراض نسل آنها بر اثر برخورد اجرام آسمانی به سطح کره زمين حدود ۶۵ ميليون سال از نيرومندترين جانوران بودند به يک گروه ويژه‌ای بين جانوارن خونگرم و جانوران خونسرد تعلق داشتند.

خبرگزاری رويترز می‌نويسد که گروهی از پژوهشگران با بررسی فسيل‌ها و استخوان‌های باقی‌مانده از اين جانوران توانسته‌اند ضريب رشد پيکر آنها را از روی شکل‌گيری لايه‌های استخوان‌ها تشخيص دهند.

از روی مقايسه اين ضريب رشد با وزن حجمی يا ضريب توده بدنی اين جانوران مختصات سوخت و ساز (متابوليسم) بدن آنها تا حدی مشخص شده است.

در اين پژوهش که نتيجه آن در مجله ساينس (علوم) منتشر شده مشخصات ۲۱ گونه دايناسوری از جمله شکارچيان نيرومند مثل تيرانوساروس و آلوساروس، دايناسور گردن‌دراز آپاتوساروسو دايناسور شبيه پرندگان يعنی ترودون مورد بررسی قرار گرفته است و با مشخصات چندين گونه جانوری ديگر از خانواده آبزيان، پرندگان، خزندگان، پستانداران و دوزيستان مقايسه شده است.

برايان انکيست از استادان رشته بيولوژی تکاملی در دانشگاه آريزونا و يکی از مسئولان اين پژوهش گفت: «نتايج تحقيقات ما نشان می‌دهد که ضريب متابلويسم و نحوه رشد بدن آنها بين جانوران خونگرم و خونسرد امروزی قرار داشته و به طور خلاصه می‌توان گفت فيزيولوژی (مختصات زيست بدن آنها) با جانوران امروزی شباهتی نداشت.»

خبرگزاری رويترز می‌افزايد که مباحث و اختلاف‌نظرهای علمی در مورد مختصات زيستی دايناسورها از قرن نوزدهم ادامه داشته است. در آن زمان دانشمندان معتقد بودند که دايناسورها جانوران کند، کم‌تحرک و خونسردی بوده‌اند. در قرن بيستم فرضيه‌های ديگری مطرح شد که معتقد بود دايناسورها مختصات بيولوژيک بسيار پيشرفته‌ای داشته و جانوران خونگرمی بوده‌اند.

همزمان با کشف فسيل و آثار باقی‌مانده از گونه‌های سريع‌تر دايناسورها مثل ويلوسيراپتور، برخی از دانشمندان از اين نظريه دفاع کردند که دايناسورها جانوران پر تحرکی بوده و مثل پستانداران و پرندگان خونگرم بوده‌اند. کشف اين نکته که پرندگان محصول تکامل و تغيير يک گونه از دايناسورهای کوچک هستند اين نظريه را تقويت کرد.

جان گرادی از زيست‌شناسان دانشگاه ايالت نيومکزيکو می‌گويد که در بررسی تاريخ ميليون ساله تکامل موجودات تقسيم‌بندی همه جانوران به دو گروه خونگرم و يا خونسرد ساده‌انگاری است.

به گفته او حتی برخی از گونه‌های جانوری امروزی مثل کوسه‌های سفيد بزرگ، ماهی تن و لاک‌پشت‌های دريايی موسوم به پشت چرم را مثل دايناسورها نمی‌توان دقيقا در يکی از دو گروه بزرگ جانوران خونگرم و يا خونسرد قرار داد.

جان گرادی می‌افزايد: «پاسخ دقیق‌تر به اين سئوال اين است که دايناسورها بين جانوران خونگرم و خونسرد قرار دارند. با سنجش ضريب رشد و ميزان مصرف انرژی جانوران ما توانستیم يک نمودار تسلسلی از متابوليسم آنها را ترسيم کرده و جايگاه دقيق دايناسورها را در اين نمودار مشخص کنيم. در کمال تعجب دایناسورها درست در وسط اين نمودار و بين خونگرم‌ها و خونسردها قرار گرفتند.»

دانشمندان جانوران خونسرد را که ضريب متابوليسم آنها بسيار پايين است و بدن آنها حرارت زيادی توليد نمی‌کند و برای دريافت گرما به خورشيد اتکا دارند، اکوترمز می‌نامند.

در مقابل جانوران خونگرم را که ضريب متابوليسم آنها بالاست و برای تامين گرمای بدن خود به سوخت و ساز درونی اتکا دارند اندوترمز می‌نامند.

آن گروه از جانوران مثل دانياسورها که ضريب متابوليسم و ميزان توليد گرما در بدن آنها در حد متوسط و بين دو گروه فوق قراردارد را مسو ترمز ناميده‌اند.

جان گرادی از اساتيد دانشگاه نيومکزيکو می‌گويد احتمالا ضريب متابوليسم متوسط باعث شده بود که برخی از گونه‌های دايناسوری به حدی رشد کرده و عظيم‌الجثه شوند که هيچگاه برای يک جانور پستاندار ممکن نيست.

او می افزايد: «جانوران خونگرم به تغذيه بسيار زيادی نياز دارند و به همين خاطر هميشه در حال چرا و يا شکار هستند. به عنوان مثال اگر يک شير چثه دايناسور تی رکس را داشته باشد. بعيد است بتواند به حدی که برای بقای نياز دارد شکار کرده و غذای خود را تامين کند.»
XS
SM
MD
LG