اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهوری پیشین ایران، در اظهاراتی صریح سیاست خارجی دولت محمود احمدی‌نژاد را به باد انتقاد گرفته و تصریح کرده است که وی در دوره ریاست جمهوری‌اش قصد نزدیکی با آمریکا را داشته اما آیت‌الله خامنه‌ای با آن موافق نبوده است.
هاشمی رفسنجانی، در مصاحبه‌ای که با صادق خرازی، سفیر دولت خاتمی در فرانسه، در سایت «ایران دیپلماسی» انجام داده، به چالش‌های سیاست خارجی ایران در دوره ریاست جمهوری خودش و محمد خاتمی اشاره کرده، و تاکید می‌کند، که سیاست‌های دولت نهم و دهم به تیرگی روابط ایران در سطح منطقه و جهان انجامیده است.
هاشمی رفسنجانی «رویه فعلی» در سیاست خارجی ایران را «مطلوب» ندانسته و می‌گوید: «آقایان در اظهارات خود می‌گویند می‌خواهیم با همه دنیا رابطه داشته باشیم و همکاری کنیم. در صحبت، با حرف‌های دولت‌های گذشته فرقی ندارد. ولی عمل کردن به این خواست آن گونه نیست که الان آقایان رفتار می‌کنند. بالاخره بی‌جهت نیست که روابط ما با کشورهای همسایه در این مقطع این‌گونه تیره شده است.»
وی تاکید می‌کند با وجود آنکه کشورهای مختلف در جنگ از عراق حمایت کرده بودند اما دستگاه دیپلماسی ایران توانست «روابط دوستانه‌ای» با آنها برقرار کند.
هاشمی بهبود مناسبات با عربستان را به عنوان نقطه عطفی در تغییر رفتار کشورها در برابر ایران دانسته و می‌گوید: «نقطه آغاز مهم آن... برخوردی بود که در سنگال با ملک عبدالله فعلی و امیر عبدالله آن موقع داشتم.»
به گفته هاشمی، ولیعهد عربستان، در آن موقع تحت تاثیر رفتار ایران قرار گرفته و «بعد از آن برخورد مقداری از یخ‌های روابط دو کشور» آب شد.
رئیس جمهور پیشین ایران می‌گوید: «قبول کردند که کنفرانس سران کشورهای اسلامی در ایران برگزار شود. منتها فاصله انداخته بودند و می‌خواستند سیاست خارجی ما را در آن مدت رصد کنند. اول قرار شد که همایش سران در تهران برگزار شود که دوباره پشیمان شدند.»
به گفته هاشمی هیات ایرانی بار دیگر در کشور پاکستان با ولیعهد وقت عربستان دیدار می‌کند و او این بار صریحا دستور داد تا سخنان وزیر خارجه عربستان را تکذیب کنند و گفت کنفرانس سران کشورهای اسلامی در تهران برگزار شود.
رئیس مجمع تشخیص می‌گوید: «در همان جلسه و قبل از حضور ما وزیر خارجه عربستان در یک کنفرانس خبری گفته بود که کنفرانس سران در تهران برگزار نمی‌شود. رفتار تیم ایرانی باعث شد که ایشان در همان جلسه دستور داد: "متن کنفرانس وزیر خارجه را تکذیب کنید. چون ما به تهران می‌رویم".»
هاشمی می‌افزاید با آنکه «بیشتر» کشورهای اروپایی‌ها در جنگ از عراق حمایت کرده بودند دستگاه سیاست خارجی راه نزدیکی با آنها را در دستور کار خود قرار داد و در جهت اعتمادسازی تلاش کرد.
وی درباره مناسبات ایران و اروپا می‌گوید: «به هر حال اطمینان پیدا کردند و آثارش را بعدها دیدیم. اروپایی‌ها هم این‌گونه بودند. اکثر آنها در زمان جنگ آن‌قدر به صدام کمک کرده بودند که مسئول واقعی جنگ عراق علیه ایران بودند. صدام هر چه می‌خواست، به او می‌دادند. بعضی‌ها حتی عملاً وارد جنگ با ما شده بودند. ولی بعدها تغییر مشی دادند. اصول ایران و انقلاب حتی در سالهای پس از جنگ هیچ تفاوتی نکرد و حرف‌های خود را عوض نکرده بودیم. فقط گفته بودیم که می‌خواهیم با هم کار کنیم. ثابت کردیم که به آنها راست می‌گوییم.»
رئیس جمهوری پیشین ایران در ادامه با بیان اینکه آیت‌الله خامنه‌ای موافق نزدیکی با آمریکا نبود، تصریح می‌کند اگر ایران رفتار ملایم‌تری در قبال آمریکا داشت شاید بهتر نتیجه می‌گرفت.
وی می‌گوید: «آمریکایی‌ها ... علی‌رغم آن حالت تهاجمی دوران جنگ، حرف‌هایی می‌زدند که نشان از تغییر مواضع آنها و نرم شدن سیاست‌های خشن در خیلی از زمینه‌ها داشت. ما در ایران کمی تلخ جواب می‌دادیم که تابع سیاست رهبری بودیم. ایشان موافق نبودند. البته تا آن مقدار که من ملایمت می‌کردم، آنها جلو می‌آمدند. شاید اگر با آمریکا هم مثل اروپا رفتار می‌کردیم، مشکلات کمتری برای ما پیش می‌آمد.»
هاشمی در ادامه مناسبات ایران با کشورهای عربی، شوروی و چین را نیز رو به بهبود دانسته اما به گفته او «گروه‌های افراطی» داخلی در آن موقع در این حوزه سنگ‌اندازی می‌کردند.
هاشمی با اشاره به تیرگی روابط ایران و عربستان می‌گوید که عده‌ای در داخل برای منافع گروهی حاضرند منافع ملی ایران به خطر بیفتد.
وی آنگاه می‌گوید پس از سفری که در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد به عربستان سعودی داشته و تلاش کرده بود مسائل حجاج ایرانی را حل کند، منوچهر متکی به دروغ در یک کنفرانس خبری گفت که سعودی‌ها از محمد ری شهری بازرسی بدنی کرده‌اند تا سفر وی را تحت‌الشعاع قرار دهند.
هاشمی رفسنجانی می‌گوید: «چند سال پیش من در سفر به عربستان و دیدار با ملک عبدالله از برخورد بد مسئولان عربستانی با حجاج ایرانی در فرودگاه‌ها و به خصوص در قبرستان بقیع گله کردم و ایشان هم پذیرفت که این مسئله به نفع ما و آنها نیست و دستور رفع آن برخوردها را داد که حضور آزادانه زنان در بقیع یکی از آثار آن بود و به خواست شورای عالی امنیت و مسئولان حج با بحث‌های زیاد، ساختاری برای همکاری دو کشور در مسائل فیمابین عراق و افغانستان و لبنان و فلسطین تنظیم شد که مسئولان ذیربط نخواستند عملی کنند.»
وی می‌افزاید: «پس از برگشت من به ایران، هر روز در روزنامه‌های وابسته به آنان خبرهای دروغی درباره پشت صحنه برخورد آنان با حجاج ایرانی منتشر می‌شد تا جایی که وزیر امور خارجه ما در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که عربستانی‌ها هنگام ورود آیت‌الله ری‌شهری، در فرودگاه برخورد بدی داشتند و حتی ایشان را بازرسی بدنی کردند.»
هاشمی رفسنجانی در ادامه می‌گوید: «این موضوع برایم خیلی تلخ بود. چون برخلاف توافقات ما در عربستان بود. از آقای ری‌شهری پرسیدم که موضوع چه بود؟ ایشان گفت: اصلاً چنین نیست. خود آقای ری‌شهری تلفنی از آقای متکی پرسید که چرا این حرف را زدی؟ ایشان در جواب گفت "من تحت فشار بودم که این حرف را بگویم".»
وی تصریح می‌کند: «ببینید ما که نباید سیاست خارجی را که با منافع ملی ما ارتباط دارد، وارد اختلافات داخلی کنیم. آقایان برای کم‌رنگ کردن آثار سفرم به عربستان و مذاکراتم با مسئولان آن کشور، حاضرند روابط خارجی را تا این حد مخدوش جلوه دهند.»
هاشمی رفسنجانی در پاسخ به صادق خرازی که درباره امکان بهبود مناسبات ایران و آمریکا پرسیده است، تصریح می‌کند که دولت محمود احمدی‌نژاد «در زبان و گفتار، جلوتر از دولت‌های قبلی پیش رفته‌اند» و حتی گفته‌اند«ما با ملت اسرائیل خیلی صمیمی هستیم.» اما، در عمل «همان رفتار نسنجیده داخلی مانند امور اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی را در سیاست خارجی هم دارند.»
رئیس جمهور پیشین ایران تصریح می‌کند: «الان کاملاً می‌توان در شرایط مساوی و با رعایت احترام متقابل با آمریکا مذاکره کرد. اینها در حرف تابوی مذاکره با آمریکا را شکستند. در زمان آقای خاتمی آن قدر فضا سنگین بود که در یکی از سفرهای به آمریکا و در یکی از مراسم، برای اینکه با مسئولان آمریکا رودررو نشود، مسیر مستقیم خود را کج کرد. ولی الان کاملاً برعکس است. آن‌قدر برعکس است که به هر بهانه‌ای نامه‌های بدون جواب به مسئولان آمریکا می‌نویسند.»
هاشمی رفسنجانی، در مصاحبه‌ای که با صادق خرازی، سفیر دولت خاتمی در فرانسه، در سایت «ایران دیپلماسی» انجام داده، به چالش‌های سیاست خارجی ایران در دوره ریاست جمهوری خودش و محمد خاتمی اشاره کرده، و تاکید می‌کند، که سیاست‌های دولت نهم و دهم به تیرگی روابط ایران در سطح منطقه و جهان انجامیده است.
هاشمی رفسنجانی «رویه فعلی» در سیاست خارجی ایران را «مطلوب» ندانسته و می‌گوید: «آقایان در اظهارات خود می‌گویند می‌خواهیم با همه دنیا رابطه داشته باشیم و همکاری کنیم. در صحبت، با حرف‌های دولت‌های گذشته فرقی ندارد. ولی عمل کردن به این خواست آن گونه نیست که الان آقایان رفتار می‌کنند. بالاخره بی‌جهت نیست که روابط ما با کشورهای همسایه در این مقطع این‌گونه تیره شده است.»
وی تاکید می‌کند با وجود آنکه کشورهای مختلف در جنگ از عراق حمایت کرده بودند اما دستگاه دیپلماسی ایران توانست «روابط دوستانه‌ای» با آنها برقرار کند.
هاشمی بهبود مناسبات با عربستان را به عنوان نقطه عطفی در تغییر رفتار کشورها در برابر ایران دانسته و می‌گوید: «نقطه آغاز مهم آن... برخوردی بود که در سنگال با ملک عبدالله فعلی و امیر عبدالله آن موقع داشتم.»
به گفته هاشمی، ولیعهد عربستان، در آن موقع تحت تاثیر رفتار ایران قرار گرفته و «بعد از آن برخورد مقداری از یخ‌های روابط دو کشور» آب شد.
رئیس جمهور پیشین ایران می‌گوید: «قبول کردند که کنفرانس سران کشورهای اسلامی در ایران برگزار شود. منتها فاصله انداخته بودند و می‌خواستند سیاست خارجی ما را در آن مدت رصد کنند. اول قرار شد که همایش سران در تهران برگزار شود که دوباره پشیمان شدند.»
به گفته هاشمی هیات ایرانی بار دیگر در کشور پاکستان با ولیعهد وقت عربستان دیدار می‌کند و او این بار صریحا دستور داد تا سخنان وزیر خارجه عربستان را تکذیب کنند و گفت کنفرانس سران کشورهای اسلامی در تهران برگزار شود.
رئیس مجمع تشخیص می‌گوید: «در همان جلسه و قبل از حضور ما وزیر خارجه عربستان در یک کنفرانس خبری گفته بود که کنفرانس سران در تهران برگزار نمی‌شود. رفتار تیم ایرانی باعث شد که ایشان در همان جلسه دستور داد: "متن کنفرانس وزیر خارجه را تکذیب کنید. چون ما به تهران می‌رویم".»
هاشمی می‌افزاید با آنکه «بیشتر» کشورهای اروپایی‌ها در جنگ از عراق حمایت کرده بودند دستگاه سیاست خارجی راه نزدیکی با آنها را در دستور کار خود قرار داد و در جهت اعتمادسازی تلاش کرد.
وی درباره مناسبات ایران و اروپا می‌گوید: «به هر حال اطمینان پیدا کردند و آثارش را بعدها دیدیم. اروپایی‌ها هم این‌گونه بودند. اکثر آنها در زمان جنگ آن‌قدر به صدام کمک کرده بودند که مسئول واقعی جنگ عراق علیه ایران بودند. صدام هر چه می‌خواست، به او می‌دادند. بعضی‌ها حتی عملاً وارد جنگ با ما شده بودند. ولی بعدها تغییر مشی دادند. اصول ایران و انقلاب حتی در سالهای پس از جنگ هیچ تفاوتی نکرد و حرف‌های خود را عوض نکرده بودیم. فقط گفته بودیم که می‌خواهیم با هم کار کنیم. ثابت کردیم که به آنها راست می‌گوییم.»
رئیس جمهوری پیشین ایران در ادامه با بیان اینکه آیت‌الله خامنه‌ای موافق نزدیکی با آمریکا نبود، تصریح می‌کند اگر ایران رفتار ملایم‌تری در قبال آمریکا داشت شاید بهتر نتیجه می‌گرفت.
وی می‌گوید: «آمریکایی‌ها ... علی‌رغم آن حالت تهاجمی دوران جنگ، حرف‌هایی می‌زدند که نشان از تغییر مواضع آنها و نرم شدن سیاست‌های خشن در خیلی از زمینه‌ها داشت. ما در ایران کمی تلخ جواب می‌دادیم که تابع سیاست رهبری بودیم. ایشان موافق نبودند. البته تا آن مقدار که من ملایمت می‌کردم، آنها جلو می‌آمدند. شاید اگر با آمریکا هم مثل اروپا رفتار می‌کردیم، مشکلات کمتری برای ما پیش می‌آمد.»
هاشمی در ادامه مناسبات ایران با کشورهای عربی، شوروی و چین را نیز رو به بهبود دانسته اما به گفته او «گروه‌های افراطی» داخلی در آن موقع در این حوزه سنگ‌اندازی می‌کردند.
هاشمی با اشاره به تیرگی روابط ایران و عربستان می‌گوید که عده‌ای در داخل برای منافع گروهی حاضرند منافع ملی ایران به خطر بیفتد.
وی آنگاه می‌گوید پس از سفری که در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد به عربستان سعودی داشته و تلاش کرده بود مسائل حجاج ایرانی را حل کند، منوچهر متکی به دروغ در یک کنفرانس خبری گفت که سعودی‌ها از محمد ری شهری بازرسی بدنی کرده‌اند تا سفر وی را تحت‌الشعاع قرار دهند.
هاشمی رفسنجانی می‌گوید: «چند سال پیش من در سفر به عربستان و دیدار با ملک عبدالله از برخورد بد مسئولان عربستانی با حجاج ایرانی در فرودگاه‌ها و به خصوص در قبرستان بقیع گله کردم و ایشان هم پذیرفت که این مسئله به نفع ما و آنها نیست و دستور رفع آن برخوردها را داد که حضور آزادانه زنان در بقیع یکی از آثار آن بود و به خواست شورای عالی امنیت و مسئولان حج با بحث‌های زیاد، ساختاری برای همکاری دو کشور در مسائل فیمابین عراق و افغانستان و لبنان و فلسطین تنظیم شد که مسئولان ذیربط نخواستند عملی کنند.»
وی می‌افزاید: «پس از برگشت من به ایران، هر روز در روزنامه‌های وابسته به آنان خبرهای دروغی درباره پشت صحنه برخورد آنان با حجاج ایرانی منتشر می‌شد تا جایی که وزیر امور خارجه ما در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که عربستانی‌ها هنگام ورود آیت‌الله ری‌شهری، در فرودگاه برخورد بدی داشتند و حتی ایشان را بازرسی بدنی کردند.»
هاشمی رفسنجانی در ادامه می‌گوید: «این موضوع برایم خیلی تلخ بود. چون برخلاف توافقات ما در عربستان بود. از آقای ری‌شهری پرسیدم که موضوع چه بود؟ ایشان گفت: اصلاً چنین نیست. خود آقای ری‌شهری تلفنی از آقای متکی پرسید که چرا این حرف را زدی؟ ایشان در جواب گفت "من تحت فشار بودم که این حرف را بگویم".»
وی تصریح می‌کند: «ببینید ما که نباید سیاست خارجی را که با منافع ملی ما ارتباط دارد، وارد اختلافات داخلی کنیم. آقایان برای کم‌رنگ کردن آثار سفرم به عربستان و مذاکراتم با مسئولان آن کشور، حاضرند روابط خارجی را تا این حد مخدوش جلوه دهند.»
هاشمی رفسنجانی در پاسخ به صادق خرازی که درباره امکان بهبود مناسبات ایران و آمریکا پرسیده است، تصریح می‌کند که دولت محمود احمدی‌نژاد «در زبان و گفتار، جلوتر از دولت‌های قبلی پیش رفته‌اند» و حتی گفته‌اند«ما با ملت اسرائیل خیلی صمیمی هستیم.» اما، در عمل «همان رفتار نسنجیده داخلی مانند امور اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی را در سیاست خارجی هم دارند.»
رئیس جمهور پیشین ایران تصریح می‌کند: «الان کاملاً می‌توان در شرایط مساوی و با رعایت احترام متقابل با آمریکا مذاکره کرد. اینها در حرف تابوی مذاکره با آمریکا را شکستند. در زمان آقای خاتمی آن قدر فضا سنگین بود که در یکی از سفرهای به آمریکا و در یکی از مراسم، برای اینکه با مسئولان آمریکا رودررو نشود، مسیر مستقیم خود را کج کرد. ولی الان کاملاً برعکس است. آن‌قدر برعکس است که به هر بهانه‌ای نامه‌های بدون جواب به مسئولان آمریکا می‌نویسند.»
