پراید پنج هزار و ۵۰۰ دلار، پژو ۴۰۵ شش هزار دلار، سمند شش هزار دلار، پژو پارس شش هزار ۶۵۰ دلار تنها بخشی از قیمت خودروهای صادراتی ایران است که همگی از نمونه‌های داخلی ارزانتر هستند.
اگر قیمت دلار را سه هزار و ۴۰۰ تومان در نظر بگیریم پراید ۱۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارد در حالی که مشابه مدل صادراتی این خودرو توسط شرکت سازنده۲۱ میلیون تومان در ایران به فروش می‌رسد؛ در نمونه دیگر پژو ۴۰۵ حدود ۲۰ میلیون تومان صادر می‌شود در حالیکه که این خودرو توسط ایران خودرو ۲۸ میلیون تومان در ایران بفروش می‌رسد.
قیمت تمامی خودروهای صادرتی ایرانی چندین میلیون تومان ارزانتر از مدل‌های مشابه آن در ایران است. این مورد هم‌اکنون در «کمپین خرید خودرو صفر ممنوع» بسیار مورد توجه مردم قرار گرفته است.
بسیاری مطرح می‌کنند چرا خودروهای ایرانی باید برای خارجی‌ها ارزانتر از مردم ایران فروخته شود؟
به نوشته روزنامه دنیای اقتصاد احمد نعمت‌بخش دبیر انجمن خودروسازان در این مورد با تأیید ارزانتر بودن قیمت خودروهای صادراتی، می‌گوید: «جدای از اینکه در تمام دنیا قیمت خودروهای صادراتی نسبت به محصولات مشابه عرضه‌شده در بازار داخل، پایین‌تر است، می‌توان چهار دلیل دیگررا برای ارزانتر بودن خودروهای صادراتی کشور ذکر کرد.»
احمد نعمت‌بخش ادامه می‌دهد: «دلیل اول این است که خودروسازان داخلی به‌طور متوسط برای هر خودرو حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در قالب مالیات به دولت می‌پردازند، اما خودروهای صادراتی از این هزینه معاف هستند. این هزینه‌ها شامل مواردی مانند مالیات بر ارزش افزوده، عوارض گمرکی و شماره‌گذاری است، دلیل دوم این است که خودروهای داخلی کم و بیش به برخی قطعات وارداتی نیاز دارند و این موضوع به معنای وابستگی ارزی خودروسازان است، حال آنکه طبق قانون، گمرک پولی را که بابت این قطعات در تولید خودروهای صادراتی هزینه می‌شود، به خودروسازان پرداخت می‌کند. این موضوع موجب می‌شود قیمت تمام‌شده خودرو کمتر شود.»
دبیر انجمن خودروسازان در مورد دلیل سوم ارزانتر بودن خودروهای صادراتی، به اصلاح قانون مالیات اشاره کرده و می‌گوید: «چند سال پیش خودروسازان می‌بایست بیش از ۵۰ درصد بابت مالیات از ناحیه سود خود پرداخت می‌کردند، اما با اصلاح آن در دولت هشتم، این مالیات به ۲۵ درصد کاهش یافت و همچنین خودروسازان از پرداخت مالیات برای خودروهای صادراتی خود معاف شدند.»
به گفته نعمت‌بخش، خودروسازان برای آنکه بتوانند سطح رقابت خود را بالا ببرند، در عوض عدم پرداخت مالیات در خودروهای صادراتی، قیمت آنها را کاهش می‌دهند.
دبیر انجمن خودروسازان در توضیح دلیل چهارم نیز می‌گوید: «طبق قانونی دیگر، دولت در جبران پایین نگه داشتن قیمت ارز، به صادرکنندگان جایزه صادراتی می‌دهد و خودروسازان معادل این جایزه را نیز از قیمت محصولات صادراتی خود کم می‌کنند. در واقع خودروسازان همه این کارها را برای افزایش قدرت رقابت در بازارهای صادراتی انجام می‌دهند.»
اما با وجود قیمت پایین‌تر چرا خودروهای ایرانی در خارج از مرزهای ایران با استقبال چندانی مواجه نشده‌اند؟
در سال ۱۳۸۹، مجموعاً ۶۹ هزار و ۶۱۳ دستگاه خودرو، به ارزش ۴۳۴ میلیون دلار از ایران صادر شده بود اما این عدد در پنج ماهه اول سال جاری تنها به بیش از هزار دستگاه خودرو رسیده است. آمار پنج ماهه صادرات خودرو نشان می‌دهد، خودرو سواری ایرانی طی این مدت به ارزش ۷ میلیون ۸۱۹ هزار و ۸۲۸ دلار معادل ۲۱ میلیارد و ۱۶ میلیون تومان به دیگر کشورها صادر شده است.
بر اساس گزارش خبرگزاری فارس ، عمده صادرات خودرو سواری به مقصد کشور عراق بوده است و بیش از هزار و ۱۰۰ خودرو به این کشور صادر شده است.
ایران در سال ۸۳ برنامه بلند پروازانه‌ای را برای صادرات خودرو مشخص کرده بود در آن سال چندین شرکت بزرگ به دنبال تبدیل ایران به پایگاه منطقه‌ای خود بودند. مرسدس بنز با سرمایه‌گذاری برای تولید خودروهای سواری مدل Eو C قصد داشت بازار خاورمیانه را با تولیدات ایرانی تأمین کند، رنو برنامه صادراتی لوگان یا تندر ۹۰ به میزان ۲۰ درصد میزان تولیدش از ایران را داشت. تندر ۹۰ قرار بود تا سال ۸۸ به ظرفیت تولید ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال برسد و حدود ۶۰ هزار دستگاه آن به برخی بازارهای جهانی رنو صادر شود. پژو ۲۰۶ صندوقدار هم قرار بود از ایران به کشورهای مختلف آسیایی و شرق اروپا صادر شود. در کنار این طرح‌ها برنامه گسترده‌ای هم برای صادرات خودروهایی با نشان ایرانی مانند سمند در دستور کار قرار گرفته بود. حتی سمندهای صادراتی در سالنی به نام سلمان از نظر کیفی مورد بازرسی سخت قرار می‌گرفتند و بیشتر ایرادهای تولیدی آن رفع می‌شد.
در سال ۸۳ خودرو سمند از نظر فنی در برابر رقبای خارجی توان رقابت داشت و وقتی در بازارهایی مانند روسیه و جمهوری آذربایجان و سوریه عرضه شد از این خودرو استقبال شد.
بر اساس گزارش ایسنا خریداران خودرو سمند در کشورهایی مانند جمهوری آذربایجان و ارمنستان از کیفیت خودرو راضی بودند و علت خرید خودرو ایرانی را خدمات پس از فروش شرکت‌های ایرانی در کشورشان عنوان می‌کردند. در آن سال‌ها هنوز نمایندگان فروش شرکت‌های بزرگ خودروسازی چندان در کشورهای مرزی شمال ایران فعال نبودند.
با تغییر دولت اما این برنامه دچار تغییرات جدی شد شرکت‌های خارجی با دست‌انداز تولیدی در ایران روبرو شدند. با افزایش تنش‌های سیاسی بین ایران و اروپا مرسدس بنز از ایران رفت و طرح صادرات پژو ۲۰۶ صندوقدار هم اجرایی نشد. با تأخیر ایجاد شده در اجرای قرار داد رنو توسط وزارت صنایع دولت محمود احمدی‌نژاد، تیراژ تولید این خودرو هیچ گاه به میزانی نرسید که بتواند نیاز بازار ایران را پوشش دهد. صادرات سمند هم راه دیگری را در پیش گرفت با سیاسی شدن بحث تولید خودرو، خودروسازان ایرانی مجبور شدنددر برخی کشورها با اینکه دلیل اقتصادی کافی وجود نداشت مانند سنگال، ونزوئلا و بلاروس خط تولید تأسیس کنند. این رخداد سبب کاهش قدرت مالی خودروسازان ایرانی شد و چابکی صادراتی را هم به دلیل افزایش قیمت تمام شده خودرو از این شرکت‌هاگرفت. برای نمونه هزینه حمل قطعات سمند به ونزوئلا بیش از ۴ هزار دلار بود. یا در سنگال پس از افتتاح خط تولید مهندسان ایران خودرو متوجه شدند سیستم برق کشور سنگال توان تأمین برق این کارخانه را ندارد.
البته صادرات سمند و پراید در کشور جنگ‌زده عراق با استقبال روبرو شد. در سوریه هم خط تولید ایران خودرو توانست موفق باشد و صادرات ایران به سوریه هم تا زمان جنگ سوریه رشد داشت. به تدریج قدیمی شدن محصولات تولید ایران و اعمال تحریم‌های اقتصادی که ضعف این صنعت و کاهش تیراژ و کیفیت خودروهایی تولیدی را در پی داشت، صادرات خودرو را کاهش داد.
بعد از توافق هسته‌ای بین ایران و پنج قدرت جهانی دوباره صنعت خودرو ایران امید به افزایش میزان صادرات خودرو دارد.
قرار است شرکت‌های بنز و پژو دوباره فعالیت خود را در ایران آغاز کنند و شرکت رنو هم اعلام کرده است که قصد دارد ایران را به پایگاه منطقه‌ای تولید خود در خاورمیانه تبدیل کند. شرکت‌های خودرو ساز ایرانی هم امید دارند با ورود به شبکه فروش خودروسازان بزرگ در کنار تقویت کیفیت و تکنولوژی خودروهایشان با نشان ایرانی حضور خود را دوباره در بازارهای جهانی افزایش دهند.
.....................................................................................................
نظر نویسنده الزاما دیدگاه رادیو فردا را بازتاب نمی‌دهد.
