در تلاش ایران برای حل بحران هستهای روسیه بهترین متحد و حامی تهران بوده است. ولی اگر ایران با جامعه بینالمللی به توافق برسد روسیه باید در این سیاست حمایتی خود تعمق کند.
بلومبرگ براساس گفتوگو با کارشناسان بازار نفت، مدیران شرکتهای نفتی و بانکهای بینالمللی مینویسد در صورت تصویب توافق هستهای، رفع تحریمهای بینالمللی و بازگشت ایران به بازار جهانی نفت، روسیه که در کنار آمریکا و عربستان سعودی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام است بیش از همه ضرر خواهد کرد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ایران در بازار انرژی اروپا بهطور مستقیم با روسیه وارد رقابت خواهد شد. پس از اعمال تحریمهای اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲ تولید نفتی و معاملات انرژی ایران با اروپا ممنوع شد. علاوه بر این تحت تأثیر تحریمهای بانکی و مالی آمریکا علیه ایران میزان تولید نفت خام ایران از ۳٫۶ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۱ به حدود ۲٫۵ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۴ کاهش یافت.
مدیر یک شرکت فرآوردههای نفتی در یونان میگوید: «بازگشت ایران نفت خام سنگین را در بازار افزایش داده و این برای پالایشگاههای اروپا مثبت است.»
تا قبل از اعمال تحریمهای اتحادیه اروپا و آمریکا این شرکت بزرگ یونانی ۲۵ درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران خریداری میکرد. ولی پس از قطع صادرات نفت ایران به اروپا نفت ناحیه اورال روسیه جایگزین آن شده و اکنون ۳۰ درصد از خرید این شرکت را شامل میشود. به اعتقاد او ایران بهطور مستقیم در بازار انرژی اروپا با روسیه رقابت خواهد کرد.
بلومبرگ میافزاید هر چند ایران و روسیه در بازار انرژی رقابت میکنند ولی از نظر سیاست منطقهای و بینالمللی متحدان نزدیکی هستند. روسیه تسلیحات پیشرفته و فناوری و دانش هستهای در اختیار ایران قرار داده و سعی کرده سایر قدرتهای جهانی را به توافق هستهای و رفع تحریم های ایران قانع کند.
علاوه بر روسیه، تحت تأثیر بازگشت ایران به بازار جهانی نفت سایر تولیکنندگان این محصول در آفریقا و آمریکای جنوبی نیز با رقابت ایران در بازارهای اروپایی روبرو خواهند شد.
به گفته کارشناسان بازار نفت باید عوامل دیگری مثل توقف صادرات نفت سوریه به خاطر جنگ داخلی، نامنظم بودن صادرات نفت عراق از طریق خط لوله مدیترانه و کاهش شدید در صادرات نفت لیبی و سودان جنوبی به خاطر درگیریهای مسلحانه در این دو کشور را هم در نظر گرفت.
دولت ایران نشان داده که با سرعت میخواهد مشتریان قدیمی نفت خود را احیا کند.
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران در ماه مه گفت اولویتهای این کشور بازارهای آسیایی و اروپایی هستند. آقای زنگنه در نامهای خطاب به سایر اعضای اوپک در جلسه ۵ ژوئن این سازمان، از آنها خواست تا زمینه را برای افزایش سهمیه تولید ایران در حد ۴ میلیون بشکه در روز فراهم کنند که سطح تولید ایران در سال ۲۰۰۸ بود.
مختصات نفت خام اورال شبیه نفت محصول ایران است که تا قبل از وضع تحریمهای بینالمللی به پالایشگاههای اروپایی صادر میشد.
برخی از کارشناسان معتقدند که احتمالاً رقیب اصلی نفت ایران در بازارهای اروپایی نفت محصول ناحیه اورال خواهد بود. نفت خام منطقه کرکوک عراق نیز که با نفت ایران و اورال شباهت دارد از رقابت با محصول ایران در امان نخواهد بود.
افزایش صادرات نفت خام ایران به صادرات کشورهای آفریقای غربی نیز فشار خواهد آورد. این کشورها که جزو اصلیترین فروشندگان نفت خام به آمریکا هستند، در حال حاضر به خاطر افزایش تولید نفت شیل در خود آمریکا نیز تحت فشار قرار دارند.
به نظر میرسد که پالایشگاههای اروپایی از هماکنون خود را برای خرید و واردات نفت ایران آماده میکنند و برخی از شرکتهای نفتی اروپایی از چند ماه پیش با ایران در تماس دائم بودهاند.