شماری از سربازان عراقی مواضع و پایگاه‌های خود را رها کرده و به موج مهاجرانی پیوسته‌اند که راهی اروپا شده‌اند؛ مساله‌ای که میزان استحکام دستگاه امنیتی عراق را در جنگ با شبه‌نظامیان گروه حکومت اسلامی (داعش) در ابهام قرار می‌دهد.
برخی از مصاحبه‌هایی که خبرگزاری‌ها با پناهجویان انجام داده‌اند و همچنین نگاهی به پست‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که ده‌ها تن از سربازان ارتش، پلیس و نیروهای ویژه عراقی و همچنین نیروهایی از شبه‌نظامیان شیعه و پیشمرگه‌های کُرد در ماه‌های اخیر به اروپا پناه برده‌اند یا قصد مهاجرت دارند.
این شمار از نظامیان، به بیش از ۵۰ هزار غیرنظامی اضافه می‌شوند که بر پایه گزارش‌های سازمان ملل متحد، عراق را به مقصد اروپا ترک کردند.
پایین آمدن روحیه ارتش
ناتوانی ارتش عراق در حفظ نیروهای خود، هشداری است نسبت به پایین آمدن روحیه و انگیزه این نیروها آن هم در ارتشی که در یک سال گذشته، در برابر شبه‌نظامیان حکومت اسلامی، دو بار به صورت مقطعی از هم فروپاشید.
این روند همچنین تضعیف‌کننده تلاش‌های ائتلاف بین‌الملل به رهبری آمریکا است که میلیاردها دلار برای آموزش و مسلح‌سازی نیروهای عراقی به منظور مقابله با تندروها هزینه می‌کند.
تحسین ابراهیم صادق، سخنگوی وزارت دفاع عراق، در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز در این باره گفته است که مهاجرت سربازان، ارتش را که شمار نیروهایش به ده‌ها هزار تن می‌رسد، نگران نمی‌کند.
او ادامه داد: «نیروهای مسلح به وظایف خود عمل می‌کنند و جای نگرانی نیست.»
اما سعید کاکیی مشاور وزیر پیشمرگه در اقلیم کردستان عراق می‌گوید شمار سربازانی که مهاجرت را به جنگ با داعش ترجیح داده‌اند «نگران‌کننده است.» او البته آماری از سربازانی که خدمت را ترک کرده‌اند، ارائه نکرد.
احساس یاس
مهاجرت سربازان نشان از احساس یاسی دارد که بسیاری از عراقی‌ها را پس از حدود یک سال از تصرف یک‌سوم مساحت کشورشان توسط شبه‌نظامیان گروه حکومت اسلامی، در بر گرفته است. این گروه همچنان بغداد پایتخت عراق را تهدید می‌کند و از عزم خود برای پیوند دادن آن به «خلافت» خود خوانده‌اش، سخن می‌گوید؛ اقدامی که در حال حاضر، بسیار دشوار به نظر می‌رسد.
با وجود بیرون راندن شبه‌نظامیان حکومت اسلامی از برخی از مناطق، اما افرادی در نیروهای نظامی و امنیتی می‌گویند قصد مهاجرت دارند چراکه علاوه بر حملات روزانه شبه‌نظامیان و خشونت مذهبی که عراق با آن دست به گریبان است، این کشور از رکود اقتصادی نیز رنج می‌برد.
ناخرسندی نیروهای امنیتی به رفتار برخی از مسئولین هم باز می‌گردد که می‌گویند آنها را در خطوط مقدم جنگ بدون تجهیزات کافی رها کرده‌اند و خود تلاش می‌کنند از راه فساد، بر ثروت خود بیافزایند.
یک پلیس از نیروی ویژه که پس از کشته شدن برادرش در نبرد بیجی تصمیم به مهاجرت گرفته، می‌گوید: «عراق ارزش جنگ را دارد اما دولت چنین ارزشی ندارد.»
او می‌افزاید: «به ما رسیدگی نمی‌شود. دولت ما را نابود کرد.»
نیروهای دولتی و شبه‌نظامیان حکومت اسلامی چند بار کنترل بسیاری از مناطق شهر بیجی را که بزرگترین پالایشگاه عراق در آن واقع است، رد و بدل کردند. این شهر تقریبا در ۱۹۰ کیلیومتری شمال بغداد قرار دارد.
مقام‌های عراقی تیرماه گذشته اعلام کردند که تقریبا همه بخش‌های شهر بیجی به کنترل نیروهای دولتی در آمده است. چند روز پس از این اعلام اما شبه‌نظامیان حکومت اسلامی به مناطقی در مرکز شهر حمله کرده و نیروهای دولتی را مجبور به عقب نشینی کردند.
انگیزه‌ای برای ماندن نیست
به گزارش سایت عراقی مفکره الاسلام یک سرباز ۳۳ عراقی نیز که پیشتر در استان الانبار یکی از مهمترین پایگاه‌های گروه حکومت اسلامی می‌جنگید نیز می‌گوید که دیگر هیچ انگیزه‌ای برای ماندن نداشت، از همین رو به ۱۶ سرباز دیگری پیوست که ماه گذشته از جنگ گریخته و به شمال اروپا مهاجرت کردند.
او می‌افزاید: «ما می‌جنگیدیم در حالی که دولت و احزاب ماموریتشان جمع‌آوری پول و ثروت بود. مسئولان فرزندان خود را برای اقامت به خارج می‌فرستند.»
او می‌گوید: «آن‌چه باعث شد برویم مشاهده یارانمان بود که کشته و زخمی می‌شوند اما هیچ کس رسیدگی نمی‌کند.»
یک منبع در نیروهای ویژه عراقی در شهر رمادی مرکز استان الانبار می‌گوید که تنها در شش ماه گذشته، ۱۰۰ هزار تن از نیروهای واحد ویژه از مامویت‌های خود فرار کرده‌اند.
بسیاری از سربازان عراقی که کشورشان را رها کرده‌اند، عکس پروفایل‌های خود در فیس بوک را تغییر داده‌اند. آنها که پیشتر عکس‌هایی از خود با لباس نظامی و اسلحه به دست منتشر کرده بودند، اکنون عکس‌هایی جایگزین کرده‌اند که آنها را در حال استراحت در پارک‌های اتریش، آلمان، فنلاند و... نشان می‌دهد.
سربازهای خیالی
عراقی‌ها از دیرباز از فساد و سوء مدیریت دو دولت و نیروهای مسلح شکایت می‌کنند. سال گذشته نتایج یک تحقیق رسمی از وجود ۵۰ هزار سرباز خیالی که نامشان در اسناد ارتش ثبت شده، حکایت داشت.
بنا بر این گزارش، این سربازان خیالی در فروپاشی تابستان سال۱۳۹۳ ارتش در برابر شبه‌نظامیان در شهر موصل، نقش داشتند. نام این افراد به عنوان سرباز ارتش ثبت شده است اما آنها در برابر عدم حضور در خدمت، بخشی از حقوق خود را به افسران می‌پردازند؛ مساله‌ای که باعث ثروتمند شدن افسران و در مقابل خلأ در یگان‌ها و واحدهای ارتش می‌شود.
از آن هنگام تکیه عراق به گروه‌های شبه‌نظامی عراقی و داوطلبان برای حضور در این گروه‌ها که در ائتلافی با نام «حشد الشعبی»گردهم آمده‌اند، بیشتر شد.
شیعیانی در اندیشه مهاجرت
اما برخی افراد این نیروی شبه‌نظامی شیعه که به دعوت آیت‌الله علی سیستانی مرجع عالی شیعیان عراق اسلحه به دست گرفتند نیز مهاجرت کردند یا به فکر مهاجرت افتادند.
یکی از جنگجویان که ۲۰ سال دارد و از استان دیالی است می‌گوید که شبه‌نظامیان هوادار دولت، از حمایت کافی در جنگ با گروه حکومت اسلامی برخوردار نیستند.
او اخیرا در سفری یک ماهه توانست خود را به سوئد برساند و به دو تن از پسرعموهایش که از افسران پلیس عراق بودند، بپیوندد.
او می‌گوید: «نمی‌توانی در چنین کشور و چنین شرایطی بجنگی... سیاستمداران با نام دین کشور را غارت کردند. عراق دیگر کشور ما نیست، ما تنها مزد بگیر بودیم.»
احمد الاسدی سخنگوی نیروهای «حشد الشعبی» آمار دقیقی از نیروهایی که مهاجرت کرده‌اند، ارائه نداد اما می‌گوید که دولت باید تلاش بیشتری برای متقاعد کردن جوانان به ماندن انجام دهد.
به هر حال، سربازانی که به اروپا رسیده‌اند، با وضعیت نامشخصی روبرو هستند. سخنگوی کمسیاریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل متحد، می‌گوید آنهایی که مشخص شود پیشتر جنگجو بودند، پناهندگی دریافت نخواهند کرد.
