آیتالله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، به سیاق نوروز هر سال، در مشهد سخنرانی کرد و از جمله به مذاکرات هستهای پرداخت.
تقی رحمانی درباره جهتگیری این سخنان و موضع رهبر جمهوری اسلامی در مورد مذاکرات، مخالفان مذاکرات یا همان «دلواپسان»، و نیز دولت میگوید:
تقی رحمانی: به طور کلی با توجه به شرایطی که الان دولت قرار دارد یعنی مسئله مذاکرات هستهای، این سخنرانی مشهد نشان میدهد که ایشان یک حمایتی از دولت کرد. منتها با همان ابهاماتی در مورد شروط مذاکرات. البته همدلی دولت و ملت تقریباً یک زبان نرمتری نسبت به زبانها و نامگذاریهای گذشته هم بوده. اگرچه نامگذاریهای آقای خامنهای معمولاً گاهی عکس خودش جواب داده. امیدواریم البته این بار بین ملت و دولت دلواپسان افراطی خلل ایجاد نکنند. در عین حال ایشان در این سخنرانی خیلی سعی کرد تندروهای افراطی را که معمولاً حامی او هستند [متقاعد کند] که خب میتوانید دلواپس باشید ولی توهین نکنید، حمله نکنید... خب اینها یک سری حرکاتی است کلاً به نفع روحانی. حالا باید دید این چقدر اجرایی و عملی است.
آقای رحمانی، اگر موافق باشید بخشهایی از سخنان آقای خامنهای را بشنویم و بعد من پرسشم را مطرح میکنم:
آیتالله خامنهای: یکی از حرفها این بود که در ایران کسانی هستند که با حل دیپلماتیک مسئله هستهای موافقت ندارند. این را او میگوید. میگوید در ایران کسانی هستند که نمیخواهند مسئله هستهای با مذاکرات دیپلماسی حل و فصل شود. این دروغ است. در ایران هیچکس نیست که نخواهد مسئله هستهای حل شود و با مذاکرات حل شود. آن که ملت ایران نمیخواهند عبارت است از قبول تحمیلها و زورگوییهای آمریکا. این را نمیخواهند.
آقای رحمانی، این بخش از سخنان آیتالله خامنهای به اعتقاد شما پایانبندی برای مخالفتهای دلواپسانی است که دردسرهایی برای تیم مذاکره کننده در یک سال گذشته را درست کردند نخواهد بود؟
این را نمیشود گفت پایانبندی. اینها حمایت آقای خامنهای است. ولی این را باید دقت کنید اینکه حتی عدهای اعلام کردند مصالحه با آمریکا یعنی پایان ولایت فقیه و اینها افرادی هستند که خودشان را فداییان رهبر میدانند. یعنی این دیدگاه وجود دارد و قدرت هم دارد و ثروت کافی دارد. به یک تنش کمشدت با غرب نیاز دارد. ضمن اینکه توی کار هم به این تنش با ایران نیاز دارند. نکته مهم این است که انگار احساس میکنی یک نوع دعوای سی و چهارسالهای که برای همه مناسبات کشور ما سایه انداخته بعضیها دوست ندارند این حالت به حالت عادی برگردد. اینکه عدهای در ایران به این تنش نیاز دارند و قبول ندارند این مذاکرات را کاملاً درست است. اگر آقای خامنهای با این مسئله میخواهد آن جناح افراطی را ساکت کند، خب یک روش است ولی باید دید چقدر موفق میشود. ولی واقعیت این است که هم در غرب و هم در ایران عدهای دوست ندارند این مذاکرات به نتیجه برسد.
آقای رحمانی، بخش دیگری از سخنان آیتالله را در مشهد بشنویم تا من پرسش بعدی را مطرح کنم:
آیتالله خامنهای: «اینکه آمریکاییها تکرار میکنند که ما قرارداد با ایران میبندیم بعد نگاه میکنیم ببینیم اگر به قرارداد عمل کردند، تحریمها را برمیداریم، این حرف، حرف غلط و غیرقابل قبولی است. این را ما قبول نداریم. رفع تحریمها جزو موضوعات مذاکره است نه نتیجه مذاکرات.»
آقای رحمانی، طی روزهای آینده، مذاکرهکنندگان هستهای یک بار دیگر دور میز مذاکرات گرد هم میآیند. این جمله و این بخش از سخنان آیتالله خامنهای چقدر میتواند کمک کند به رسیدن به توافق یا چقدر میتواند مشکلآفرین باشد برای رسیدن به یک توافق جامع و نهایی؟
این کلمات دیپلماتیک است. میگویند رفع تحریمها، منتها اقدام و برداشتن تحریمها زمانبر است. باید دید آیا ایران قبول میکند زمان لازم برای رفع تحریمها را؟ کلمات در گفتوگوهای دیپلماتیک بسیار سخت و پیچیده است. من زیاد در این مورد اطلاعات ندارم. واقعیت این است که وقتی میگویید رفع تحریمها، الان آقای روحانی توقف تحریمها و شکستن دیوار تحریمها را به عنوان پیروزی میداند. آقای خامنهای خواسته را یک قدم جلوتر میگذارد. ولی اینکه در آن ماده چه نوشته میشود و چگونه عملی میشود خیلی بحث است. ما میبینیم که همه تحریمها علیه عراق ده سال بعد صدام حسین برداشته شد. یعنی مکانیزمهای بینالمللی هم اگر اراده به حل مشکل داشته باشد برای خودشان قواعدی دارند که کشورها به آن مکانیزمهای بینالمللی تن بدهند. این مسئله یک مقدار پیچیده است و باید دید در توافق چگونه قید میشود.